«Η γευστική παράδοση της Έδεσσας και της περιοχής – Στοιχείο του λαϊκού της πολιτισμού» της Καίτης Τζώγα-Βέττα.

Ο γαστρονομικός πολιτισμός πρέπει ν΄ αντιμετωπίζεται ως ιστορικό φαινόμενο, που η διαμόρφωση του επηρεάστηκε από τις γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες, τις επιδράσεις που δέχτηκε από τις εθνοτικές ομάδες, με τις οποίες συγκατοίκησε (εμφανείς οι επιρροές στην ονοματολογία της τοπικής μαγειρικής).

Το χρώμα και το άρωμα της κουζίνας των κατοίκων αυτού του χώρου και η «ντοπιολαλιά» με τα ιδιώματα της είναι η διαφορά, που προσδίδει στην παράδοση τον πλούτο και την ομορφιά της. Από τη γεωφυσική απομόνωση και τα σχεδόν αποκλειστικά τοπικά προϊόντα, που είχαν σχέση με την κτηνοτροφία και τους καρπούς της γης, προκύπτουν τα έντονα στοιχεία εντοπιότητας της λαϊκής παραδοσιακής μαγειρικής.

Αυτές οι διαπιστώσεις της συγγραφέως του βιβλίου «Η γευστική παράδοση της Έδεσσας και της περιοχής – Στοιχείο του λαϊκού της πολιτισμού» της Καίτης Τζώγα-Βέττα είναι αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας πεδίου και όχι μόνο βιβλιογραφίας, πράγμα που φανερώνεται στις σελίδες της. Είναι μια επιτυχής μίξη της ματιάς ενός γοητευμένου ερασιτέχνη με αυτήν του υποψιασμένου και πληροφορημένου ερευνητή.

Η Βοδενιώτικη κουζίνα συνδεόταν άμεσα με τις κοινωνικές εκδηλώσεις της κοινότητας: θρησκευτικές (Χριστούγεννα, Πάσχα, Κοίμηση της Παναγίας), προσωπικές χαρές και λύπες (γάμοι, κηδείες, ονομαστικές γιορτές, πανηγύρια) καθώς και με τις αλλαγές των εποχών του έτους, με τον κύκλο της ζωής, από τη γέννηση ως το θάνατο.

Η Καίτη Τζώγα –Βέττα καταφέρνει να εκμαιεύσει από τους ανθρώπους, ιδιαίτερα τις γυναίκες, με τις οποίες συνομιλεί, ζωντανές και σκονισμένες μνήμες, συγκινησιακές αναμνήσεις και σημερινές συνήθειες, που ανάγονται όμως, στο παρελθόν. Αποκαλύπτει, έτσι, την ρίζα και την κόκκινη κλωστή που συνδέει πολλά, φαινομενικά αυτονόητα, πράγματα.

Αυτή η Εδεσσιώτικη κουζίνα, που διασώθηκε δια μέσου της παράδοσης, από μητέρα σε κόρη, ήταν μια κουζίνα αυτάρκης, λιτή, σχεδόν φτωχική, με απλές καθαρές γεύσεις και ευτελή υλικά.

Η συμβολή αυτή της συμπολίτισσας μας στην τοπική ιστορία και λαογραφία είναι και πρωτότυπη και σημαντική. Πρωτότυπη ως προς την παρουσίαση της (τη δομή του βιβλίου) και σημαντική ως προς τη γνώση μας για την παράδοση (την αυτογνωσία μας εντέλει).

Η χρησιμότητα και η χρηστικότητα αυτού του βιβλίου είναι ένα επιπλέον προσόν του, καθώς καταγράφει ογδόντα εννέα συνολικά συνταγές, που μπορούν να παρασκευασθούν σχετικά εύκολα.

Η βιβλιογραφία, το γλωσσάρι και οι φωτογραφίες συμπληρώνουν την εξαιρετική αυτή εργασία της Καίτης Τζώγα-Βέττα.

27-9-2006

Θοδωρής Σαρηγκιόλης

Βιογραφικό σημείωμα

Η Καίτη Τζώγα Βέττα κατάγεται από την Έδεσσα. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Α.Π.Θ. και εργάσθηκε ως εκπαιδευτικός στη Μέση Εκπαίδευση και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Από το 1982 μέχρι και το 1997 συμμετέχει με υποτροφίες σε σεμινάρια διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας και σε ευρωπαϊκά προγράμματα εκπαιδευτικών τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Το 1985-86 ως μέλος της ομάδας εργασίας του ΚΕΜΕ συμμετέχει στο πρόγραμμα για την εφαρμογή πειραματικού διδακτικού υλικού στη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας. ΄Αρθρα της, με βάση την έρευνα και την καταγραφή της τοπικής ιστορίας και λαογραφίας, δημοσιεύονται κατά καιρούς σε εφημερίδες και πολιτιστικά περιοδικά. Καρπός της έρευνας της αυτης υπήρξαν τα βιβλία:

-Αντί ερωτικού λόγου.. Επιτραπέζια τραγούδια γάμου. Έδεσσα, 1995

-Παραμύθια από την Έδεσσα. Έδεσσα, 1997

-Τα βαφικά φυτά και η Παράδοση. Έδεσσα, 1999

-Η γευστική παράδοση της Έδεσσας και της περιοχής – Στοιχείο του λαϊκού της πολιτισμού. Θεσσαλονίκη, 2002, έκδοση του Δήμου Έδεσσας

-Η φορεσιά στην Έδεσσα και την περιοχή της, τέλη του 19ου αιώνα αρχές 20ου. Έδεσσα, 1997, έκδοση Δήμου Έδεσσας. 2η έκδοση 2006

-Τα γενεαλογικά δέντρα των οικογενειών Χαρίση Χ''ντίνα και Κων/νου Σιβένα. Έδεσσα, 2006.
Είναι υπό έκδοση "Τα γιορτινά κιλίμια της Έδεσσας", όπως η ίδια μας αποκάλυψε!