Μέναν εκεί όλο το καλοκαίρι, ουουου! Δυό μήνες, τρεις. Όλοι μαζί στρωματσάδα σ' ένα σπιτάκι, δωμάτιο και κουζίνα ένα, και γύρω χωράφια, αμπέλια και ξερολιθιές.
Δεν είχανε πολλά. Από ένα αυγό κάθε παιδί, δύο δεν είχε. Ή ένα κομματάκι τόσο δα τυρί. Και μια φετούλα ψωμί. Γάλα, φρούτα, ζαρζαβατικά, από τους χωρικούς. Έστελνε η μάνα τους τον Βάγγο, τον Νικολάκη, τ' αδέλφια της, να ψωνίσουν.
Πέρα στη θάλασσα φαινόταν το Δρακονήσι.
Είχε μια φίλη, την Φιλιώ, από το κοντινό χωριό. Μεγαλύτερη, θα την πέρναγε κι' επτά, κι' οκτώ χρόνια, ίσως και παραπάνω.
Κάναν παλαβομάρες, παίζανε, χόρευαν μόνες τους, αλώνιζαν όλη τη μέρα, τον Σεπτέμβρη γύριζε στην Αθήνα κατράμι. Αντηλιακά δεν είχε, νιβέα, τέτοια. Ελαιόλαδο του μαγειρέματος.
Κατεβαίναν για μπάνιο καθημερινώς, κι' άλλα κορίτσια μαζί. Είχε ένα μονοπάτι μέσα στο φαράγγι, κι' εκεί μία παραλιούλα. Γυμνές, ποιός να τις δει, ερημιά, όπως και τώρα. Οι καθολικοί στα νησιά είναι πιο ελαστικοί σ' αυτά, πιο προοδευτικοί.
Μιλάμε για πριν τον πόλεμο, μετά δεν ξαναπήγαν. Στα τραπέζια μόνο το ανέφεραν το Αρφαρέτι. Κι' από την Φιλιώ είχαν πότε πότε ειδήσεις πως είναι καλά, μέσω τρίτων. Κάποτε της βρήκανε κι' ένα τηλέφωνο, πήρε, τα είπανε.
Το καλοκαίρι που πέθανε ο πατέρας μας, την πήραμε και πήγαμε.
Την βρήκαμε την Φιλιώ στο σπίτι της, στο χωριό. Ζούσε, μια χαρά, όλες τις δουλειές μόνη της. Ήταν μόνο μ' ένα δόντι, το μπροστινό.
-Βρε Μάρμω! της λέει. "Πως γέρασες έτσι!" Κι' αγκαλιαστήκανε. Ογδονταπέντε η Μάρμω, πατημένα τα ενενήντα η Φιλιώ, και της έλεγε πως γέρασες! Κι' οι δύο συγκρατημένες κάπως, λίγο αμήχανες. Ίσως τα χρόνια, ίσως εμείς που κοιτάζαμε καθισμένοι γύρω γύρω τι θα γίνει.
Πήγαμε κι' εκεί που μένανε στις διακοπές. Ήξεραν τα παιδιά της Φιλιώς που ήταν το σπιτάκι, μας εξήγησαν, από κάτι χωματόδρομους. Το τοπίο ίδιο κι' απαράλλαχτο, είπε όταν φτάσαμε. Φαινόταν το φαράγγι και το Δρακονήσι στο βάθος, ακριβώς όπως στην φωτογραφία. Χορεύουν, αλλά δεν φαίνεται καλά.
Όμως το σπιτάκι δεν το θυμόταν ποιό ήταν ακριβώς. Μπορεί και να είχε γκρεμιστεί. Πάντως ούτε γκρεμίδια είχε εκεί κοντά.
Δεν είχανε πολλά. Από ένα αυγό κάθε παιδί, δύο δεν είχε. Ή ένα κομματάκι τόσο δα τυρί. Και μια φετούλα ψωμί. Γάλα, φρούτα, ζαρζαβατικά, από τους χωρικούς. Έστελνε η μάνα τους τον Βάγγο, τον Νικολάκη, τ' αδέλφια της, να ψωνίσουν.
Πέρα στη θάλασσα φαινόταν το Δρακονήσι.
Είχε μια φίλη, την Φιλιώ, από το κοντινό χωριό. Μεγαλύτερη, θα την πέρναγε κι' επτά, κι' οκτώ χρόνια, ίσως και παραπάνω.
Κάναν παλαβομάρες, παίζανε, χόρευαν μόνες τους, αλώνιζαν όλη τη μέρα, τον Σεπτέμβρη γύριζε στην Αθήνα κατράμι. Αντηλιακά δεν είχε, νιβέα, τέτοια. Ελαιόλαδο του μαγειρέματος.
Κατεβαίναν για μπάνιο καθημερινώς, κι' άλλα κορίτσια μαζί. Είχε ένα μονοπάτι μέσα στο φαράγγι, κι' εκεί μία παραλιούλα. Γυμνές, ποιός να τις δει, ερημιά, όπως και τώρα. Οι καθολικοί στα νησιά είναι πιο ελαστικοί σ' αυτά, πιο προοδευτικοί.
Μιλάμε για πριν τον πόλεμο, μετά δεν ξαναπήγαν. Στα τραπέζια μόνο το ανέφεραν το Αρφαρέτι. Κι' από την Φιλιώ είχαν πότε πότε ειδήσεις πως είναι καλά, μέσω τρίτων. Κάποτε της βρήκανε κι' ένα τηλέφωνο, πήρε, τα είπανε.
Το καλοκαίρι που πέθανε ο πατέρας μας, την πήραμε και πήγαμε.
Την βρήκαμε την Φιλιώ στο σπίτι της, στο χωριό. Ζούσε, μια χαρά, όλες τις δουλειές μόνη της. Ήταν μόνο μ' ένα δόντι, το μπροστινό.
-Βρε Μάρμω! της λέει. "Πως γέρασες έτσι!" Κι' αγκαλιαστήκανε. Ογδονταπέντε η Μάρμω, πατημένα τα ενενήντα η Φιλιώ, και της έλεγε πως γέρασες! Κι' οι δύο συγκρατημένες κάπως, λίγο αμήχανες. Ίσως τα χρόνια, ίσως εμείς που κοιτάζαμε καθισμένοι γύρω γύρω τι θα γίνει.
Πήγαμε κι' εκεί που μένανε στις διακοπές. Ήξεραν τα παιδιά της Φιλιώς που ήταν το σπιτάκι, μας εξήγησαν, από κάτι χωματόδρομους. Το τοπίο ίδιο κι' απαράλλαχτο, είπε όταν φτάσαμε. Φαινόταν το φαράγγι και το Δρακονήσι στο βάθος, ακριβώς όπως στην φωτογραφία. Χορεύουν, αλλά δεν φαίνεται καλά.
Όμως το σπιτάκι δεν το θυμόταν ποιό ήταν ακριβώς. Μπορεί και να είχε γκρεμιστεί. Πάντως ούτε γκρεμίδια είχε εκεί κοντά.
(Η ζωγραφιά: Χορός στο Αρφαρέτι, λαδοπαστέλ και γκουάς, 30Χ40 cm, 2003.
Η φωτό: Αρφαρέτι, Ανατολική Τήνος, τέλη της δεκαετίας του '20 ή λίγο
αργότερα.)
Από τον τοίχο του Χαραβάς
Από τον τοίχο του Χαραβάς
