Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //
Αν Κάρσον «Έρως ο γλυκόπικρος»,
Μετάφραση: Ανδρονίκη Μελετλίδου,
εκδ. Δώμα, σελ. 230
Κρατώ στα χέρια μου το βιβλίο της Αν Κάρσον, της εξαίρετης αυτής φιλολόγου και ποιήτριας. Ο τίτλος :« Ερως ο γλυκόπικρος. Δοκίμιο για το ερωτικό παράδοξο στην κλασική παράδοση», σε μετάφραση Ανδρονίκης Μελετλίδου. Είχα ασχοληθεί παλαιότερα με το έργο της «Λίγα λόγια» που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Πατάκης σε μετάφραση του ποιητή και μεταφραστή Χάρη Βλαβιανού [https://www.fractalart.gr/liga-logia/]1 Πρόκειται για ένα εκτενέστατο δοκίμιο που
αφορά στην αμφισημία και το παράδοξο του έρωτα.2Διότι ο έρωτας διχάζει το νου, δεν τον αφήνει να γαληνέψει. Ο ερωτευμένος άνθρωπος βρίσκεται στην θέση να μισεί και να αγαπά ταυτόχρονα, όσο αλλόκοτο κι αν ακούγεται αυτό. Η Κάρσον θα μιλήσει και για την απουσία στον έρωτα, αλλά και για τα όρια του εαυτού μας και των άλλων. Η κινητήριος δύναμη όλων είναι η επιθυμία. «Η επιθυμία κινείται» κατά την συγγραφέα. Η ατελείωτη, βασανιστική επιθυμία-που η μη εκπλήρωσή της μπορεί να οδηγήσει τον ερωτευμένο στην απόγνωση. Στον έρωτα η μεγάλη απόλαυση, η ηδονή, αλλά και ο πόνος συμφύρονται. Αυτός που αγαπάει καταβυθίζεται όλο και πιο πολύ στα άδυτα του εαυτού του, μοιραία. Με αυτήν την έννοια ο έρωτας είναι και ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Ο ερωτευμένος που έχει την όρεξη να μαθαίνει συνεχώς, κάποια στιγμή θα θέσει το βασικό ερώτημα: «Ποιος είμαι, τι κάνω, γιατί αγαπώ». Θα μπει στη διαδικασία να βρει απαντήσεις ικανοποιητικές ή θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει τις πράξεις και τις σκέψεις του. Ακόμα στον έρωτα η φαντασία κυριαρχεί δίνοντας νέες διαστάσεις σε πρόσωπα και πράγματα. Πολλές φορές οι καταστάσεις είναι μπερδεμένες και χρειάζονται επεξήγηση. Ο ερωτευμένος διψώντας για καθαρότητα, συχνά μπερδεύεται όλο και πιο πολύ. Τι είναι αυτό που αναζητά αυτός που έχει ερωτευτεί; Tι σημαίνει να βρίσκεται κάποιος στην κατάσταση του έρωτα; Mήπως οι ερωτευμένοι χάνουν την εμπειρία της πραγματικότητας, επειδή ζουν μέσα σε μια άλλη δική τους πραγματικότητα όπου όλα περιστρέφονται γύρω από την μεγάλη επιθυμία; Ο έρωτας είναι αγωνία, φαντασία, ακατάπαυστη επιθυμία, γεμάτος ανθρωπινότητα και ζωικότητα μαζί. Ανίκητος μέσα στον πλουραλισμό του. «Ο έρωτας είναι ρήμα» διατυπώνεται. Ίσως για να τονιστεί ότι πρόκειται για άκρως ενεργητική διαδικασία που κεντρίζει τον άνθρωπο, τον διεγείρει και τον αφυπνίζει εσωτερικά, ωθώντας τον σε πράξεις και λέξεις. H Kάρσον είναι δεόντως διακειμενική, είναι εξάλλου γνωστή η αγάπη της για την ελληνική αρχαιότητα. Οπότε μέσα στο κείμενό της εμπλέκει μια πληθώρα προσώπων, καθώς και αποσπάσματα από κείμενα που κάθε φορά θεωρεί ότι θα αναδείξουν το στόχο της. Μέσα στο δοκίμιό της λοιπόν περιδιαβαίνουν ελεύθεροι οι: Σαπφώ, Σοφοκλής, Πλάτωνας, Αριστοφάνης, Αριστοτέλης και άλλοι. Και από μεταγενέστερους, και από ποικίλα μέρη της διανόησης: o Kάφκα, ο Σάρτρ, ο Λακάν, ο Πετράρχης, η Εμιλυ Ντίκινσον και η λίστα δεν τελειώνει εδώ. Αν Κάρσον Αναφέρεται εκτενώς στην λειτουργία και τη λογική του ερωτικού τριγώνου και κάνει προσπάθειες να προσεγγίσει τον όρο «παράδοξο» σε συνάρτηση πάντα με το ερωτικό φαινόμενο.3Από ένα τέτοιο κείμενο δεν μπορεί να λείψει η αναφορά στην ερωτική μανία και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Η Κάρσον αγγίζει όλα τα πεδία και τις εποχές ξεκινώντας από την λυρική ποίηση (Σαπφώ, Αρχίλοχος κ.α), φτάνοντας στο Έπος (Όμηρος) και μετά στην τραγωδία, το αρχαίο μυθιστόρημα, τους πλατωνικούς διαλόγους (κυρίως αναφέρεται στον Φαίδρο) και προχωρώντας σοφά και σταθερά γεμάτη γνώση, φιλολογική μέθοδο, φιλοσοφική σκέψη. Από αυτά δεν μπορεί να λείψει και δεν λείπει η ποιητική ευαισθησία που είναι άκρως απαραίτητη όταν το θέμα μας είναι ο έρωτας. Επιστημονική ή λογοτεχνική πραγματεία4;Tίποτα από τα δύο. Αλλά και τα δύο μαζί. Παρατήρηση, στοχασμός, αλλά και γοητεία και σαγήνη. Ένα βιβλίο διεισδυτικό, απολαυστικό και πειθαρχημένο μαζί που κερδίζει τον απαιτητικό αναγνώστη. Ένα σύμπαν ανοιχτό και όποιον θέλει να βυθιστεί μέσα σε αυτό και μια ροή απίστευτη και δημιουργική. Σε αυτό συμβάλλει και η καλή μετάφραση της Ανδρονίκης Μελετλίδου. Bιβλίο με αισθαντικότητα, δύναμη και αλήθεια που καλό είναι να υπάρχει σε κάθε ενημερωμένη βιβλιοθήκη.
_______________________
Σημειώσεις 1. Το ελληνικό κοινό γνώρισε την Κάρσον λόγω του μεταφραστή του πρώτου ποιητικού της βιβλίου με τίτλο «Λίγα λόγια »,τον ποιητή Χάρη Βλαβιανό που της είχε αφιερώσει και σελίδες στο περιοδικό του «Ποιητική»(2010),αλλά την είχε προσκαλέσει και στο Κολλέγιο Αθηνών όπου παρουσίασε την παράσταση -performance Antigonick. 2. Είναι ένα έργο που μπορεί κανείς να το βάλει στην ίδια κατηγορία με Τα αποσπάσματα ερωτικού λόγου του Μπάρτ,το Περί έρωτος του Σταντάλ και το Ερωτικό φαινόμενο του Μαριόν. 3. «Παράδοξο είναι μια σκέψη που οδηγεί σε ένα συμπέρασμα,αλλά δεν καταφέρνειι ποτέ να ολοκληρωθεί» 4. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου το εξής-μεταξύ άλλων :«Το κλασικό αυτό δοκίμιο συγκαταλέχθηκε ήδη από την Modern Library στα 100 σημαντικότερα μη λογοτεχνικά βιβλία όλων των εποχών.»
https://www.fractalart.gr/eros-o-glykopikros/
Αν Κάρσον «Έρως ο γλυκόπικρος»,
Μετάφραση: Ανδρονίκη Μελετλίδου,
Κρατώ στα χέρια μου το βιβλίο της Αν Κάρσον, της εξαίρετης αυτής φιλολόγου και ποιήτριας. Ο τίτλος :« Ερως ο γλυκόπικρος. Δοκίμιο για το ερωτικό παράδοξο στην κλασική παράδοση», σε μετάφραση Ανδρονίκης Μελετλίδου. Είχα ασχοληθεί παλαιότερα με το έργο της «Λίγα λόγια» που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Πατάκης σε μετάφραση του ποιητή και μεταφραστή Χάρη Βλαβιανού [https://www.fractalart.gr/liga-logia/]1 Πρόκειται για ένα εκτενέστατο δοκίμιο που
αφορά στην αμφισημία και το παράδοξο του έρωτα.2Διότι ο έρωτας διχάζει το νου, δεν τον αφήνει να γαληνέψει. Ο ερωτευμένος άνθρωπος βρίσκεται στην θέση να μισεί και να αγαπά ταυτόχρονα, όσο αλλόκοτο κι αν ακούγεται αυτό. Η Κάρσον θα μιλήσει και για την απουσία στον έρωτα, αλλά και για τα όρια του εαυτού μας και των άλλων. Η κινητήριος δύναμη όλων είναι η επιθυμία. «Η επιθυμία κινείται» κατά την συγγραφέα. Η ατελείωτη, βασανιστική επιθυμία-που η μη εκπλήρωσή της μπορεί να οδηγήσει τον ερωτευμένο στην απόγνωση. Στον έρωτα η μεγάλη απόλαυση, η ηδονή, αλλά και ο πόνος συμφύρονται. Αυτός που αγαπάει καταβυθίζεται όλο και πιο πολύ στα άδυτα του εαυτού του, μοιραία. Με αυτήν την έννοια ο έρωτας είναι και ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Ο ερωτευμένος που έχει την όρεξη να μαθαίνει συνεχώς, κάποια στιγμή θα θέσει το βασικό ερώτημα: «Ποιος είμαι, τι κάνω, γιατί αγαπώ». Θα μπει στη διαδικασία να βρει απαντήσεις ικανοποιητικές ή θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει τις πράξεις και τις σκέψεις του. Ακόμα στον έρωτα η φαντασία κυριαρχεί δίνοντας νέες διαστάσεις σε πρόσωπα και πράγματα. Πολλές φορές οι καταστάσεις είναι μπερδεμένες και χρειάζονται επεξήγηση. Ο ερωτευμένος διψώντας για καθαρότητα, συχνά μπερδεύεται όλο και πιο πολύ. Τι είναι αυτό που αναζητά αυτός που έχει ερωτευτεί; Tι σημαίνει να βρίσκεται κάποιος στην κατάσταση του έρωτα; Mήπως οι ερωτευμένοι χάνουν την εμπειρία της πραγματικότητας, επειδή ζουν μέσα σε μια άλλη δική τους πραγματικότητα όπου όλα περιστρέφονται γύρω από την μεγάλη επιθυμία; Ο έρωτας είναι αγωνία, φαντασία, ακατάπαυστη επιθυμία, γεμάτος ανθρωπινότητα και ζωικότητα μαζί. Ανίκητος μέσα στον πλουραλισμό του. «Ο έρωτας είναι ρήμα» διατυπώνεται. Ίσως για να τονιστεί ότι πρόκειται για άκρως ενεργητική διαδικασία που κεντρίζει τον άνθρωπο, τον διεγείρει και τον αφυπνίζει εσωτερικά, ωθώντας τον σε πράξεις και λέξεις. H Kάρσον είναι δεόντως διακειμενική, είναι εξάλλου γνωστή η αγάπη της για την ελληνική αρχαιότητα. Οπότε μέσα στο κείμενό της εμπλέκει μια πληθώρα προσώπων, καθώς και αποσπάσματα από κείμενα που κάθε φορά θεωρεί ότι θα αναδείξουν το στόχο της. Μέσα στο δοκίμιό της λοιπόν περιδιαβαίνουν ελεύθεροι οι: Σαπφώ, Σοφοκλής, Πλάτωνας, Αριστοφάνης, Αριστοτέλης και άλλοι. Και από μεταγενέστερους, και από ποικίλα μέρη της διανόησης: o Kάφκα, ο Σάρτρ, ο Λακάν, ο Πετράρχης, η Εμιλυ Ντίκινσον και η λίστα δεν τελειώνει εδώ. Αν Κάρσον Αναφέρεται εκτενώς στην λειτουργία και τη λογική του ερωτικού τριγώνου και κάνει προσπάθειες να προσεγγίσει τον όρο «παράδοξο» σε συνάρτηση πάντα με το ερωτικό φαινόμενο.3Από ένα τέτοιο κείμενο δεν μπορεί να λείψει η αναφορά στην ερωτική μανία και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Η Κάρσον αγγίζει όλα τα πεδία και τις εποχές ξεκινώντας από την λυρική ποίηση (Σαπφώ, Αρχίλοχος κ.α), φτάνοντας στο Έπος (Όμηρος) και μετά στην τραγωδία, το αρχαίο μυθιστόρημα, τους πλατωνικούς διαλόγους (κυρίως αναφέρεται στον Φαίδρο) και προχωρώντας σοφά και σταθερά γεμάτη γνώση, φιλολογική μέθοδο, φιλοσοφική σκέψη. Από αυτά δεν μπορεί να λείψει και δεν λείπει η ποιητική ευαισθησία που είναι άκρως απαραίτητη όταν το θέμα μας είναι ο έρωτας. Επιστημονική ή λογοτεχνική πραγματεία4;Tίποτα από τα δύο. Αλλά και τα δύο μαζί. Παρατήρηση, στοχασμός, αλλά και γοητεία και σαγήνη. Ένα βιβλίο διεισδυτικό, απολαυστικό και πειθαρχημένο μαζί που κερδίζει τον απαιτητικό αναγνώστη. Ένα σύμπαν ανοιχτό και όποιον θέλει να βυθιστεί μέσα σε αυτό και μια ροή απίστευτη και δημιουργική. Σε αυτό συμβάλλει και η καλή μετάφραση της Ανδρονίκης Μελετλίδου. Bιβλίο με αισθαντικότητα, δύναμη και αλήθεια που καλό είναι να υπάρχει σε κάθε ενημερωμένη βιβλιοθήκη.
_______________________
Σημειώσεις 1. Το ελληνικό κοινό γνώρισε την Κάρσον λόγω του μεταφραστή του πρώτου ποιητικού της βιβλίου με τίτλο «Λίγα λόγια »,τον ποιητή Χάρη Βλαβιανό που της είχε αφιερώσει και σελίδες στο περιοδικό του «Ποιητική»(2010),αλλά την είχε προσκαλέσει και στο Κολλέγιο Αθηνών όπου παρουσίασε την παράσταση -performance Antigonick. 2. Είναι ένα έργο που μπορεί κανείς να το βάλει στην ίδια κατηγορία με Τα αποσπάσματα ερωτικού λόγου του Μπάρτ,το Περί έρωτος του Σταντάλ και το Ερωτικό φαινόμενο του Μαριόν. 3. «Παράδοξο είναι μια σκέψη που οδηγεί σε ένα συμπέρασμα,αλλά δεν καταφέρνειι ποτέ να ολοκληρωθεί» 4. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου το εξής-μεταξύ άλλων :«Το κλασικό αυτό δοκίμιο συγκαταλέχθηκε ήδη από την Modern Library στα 100 σημαντικότερα μη λογοτεχνικά βιβλία όλων των εποχών.»
https://www.fractalart.gr/eros-o-glykopikros/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου