του Θοδωρή Σαρηγκιόλη
Η παράδοση του τραγουδιού στη χώρα μας κρατάει αιώνες. Στην
πορεία αυτή το τραγούδι, μέσα από ποικίλες διαδρομές, μας χάρισε τραγούδια-μνημεία
ομορφιάς.
Το αστικό τραγούδι, με αφετηρία το ρεμπέτικο, δημιούργησε ρεύματα
που άρδευσαν το σημαντικότερο, ίσως, μουσικοποιητικό αποτύπωμα: το λαϊκό
τραγούδι.
Άμεσος απόγονος αυτής της σχολής είναι ο Άκης Πάνου.
Ποιος ήταν ο Άκης Πάνου που ήξερε γραφομηχανή και είχε το
προνόμιο να γράφει ο ίδιος στίχους και μουσική – όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο
Μπομπ Ντύλαν, ο Λέοναρντ Κόεν;
Ο Αθανάσιος Δημήτριος Πάνου γεννήθηκε το 1933 στην Αθήνα, στου
Χαροκόπου.
Ήταν το τρίτο από τα έξη παιδιά της οικογένειας.
Απόκτησε ακούσματα από τα ρεμπέτικα που ήταν διάχυτα στην
περιοχή.
Από εννέα ετών ξεκινάει να παίζει μαντολίνο και κιθάρα.
Το 1947 γνωρίζεται με τον Γιάννη Σταματίου ( Σπόρο) και μαζί
του κάνει την πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση στο Κουκάκι, με αμοιβή τα
φιλοδωρήματα των πελατών και ένα πιάτο φαγητό.
Για μια δεκαετία παίζει σε διάφορα κέντρα με όλους τους
καλλιτέχνες της εποχής: Λουκά Νταράλα, Σεβάς Χανούμ, Σταύρο Τζουανάκο, Βούλα
Γκίκα κ.ά.
Το 1958 μπαίνει στη δισκογραφία με δυο τραγούδια, σε στίχους
Χρήστου Κολοκοτρώνη, που ερμήνευσαν η Καίτη Γκρέυ και η Δούκισσα.
Το 1967 ο δημιουργός
λογοκρίνεται για τους στίχους του τραγουδιού του ‘’ Θα κλείσω τα μάτια’’ με τον
Γρηγόρη Μπιθικώτση. Το τραγούδι θα κυκλοφορήσει τρία χρόνια αργότερα με
διαφορετικούς στίχους, με τη Βίκη Μοσχολιού.
Η δεκαπενταετία 1967-1982 είναι η πιο δημιουργική περίοδός
του, με σπουδαία τραγούδια, που ερμήνευσαν οι καλύτεροι τραγουδιστές της εποχής
– Μπιθικώτσης, Καζαντζίδης, Μενιδιάτης, Λίδια, Διονυσίου, Μοσχολιού, Μητσιάς, Μαρινέλα,
Νταλάρας κ.ά.
Αρχές της δεκαετίας του ΄80 συμμετέχει στην συντακτική
επιτροπή του μουσικού περιοδικού ‘’Ντέφι’’ και αρθρογραφεί.
Μια άλλη πλευρά της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας ήταν η
οργανοποιΐα. Υπήρξε πολύ καλός κατασκευαστής μπουζουκιών. Με μπουζούκια του
έπαιξαν οι Καρνέζης, Παπαδόπουλος, Τσιμπίδης, Κωνσταντίνου, Μπιθικώτσης.
Δισκογράφησε 200 τραγούδια και το ένα τρίτο από αυτά είναι
κομψοτεχνήματα.
Το 1996 σκοτώνει τον φίλο της κόρης του. Καταδικάζεται και
φυλακίζεται. Μέσα στη φυλακή αρρωσταίνει από καρκίνο, εγχειρίζεται και
αποφυλακίζεται ‘’λόγω ανηκέστου βλάβης’’. Πεθαίνει στις 7 Απριλίου του 2000, σε
ηλικία 66 ετών αφήνοντας παρακαταθήκη πολλά ανέκδοτα τραγούδια.
Έχουν κυκλοφορήσει δύο βιβλία με στίχους του. Το πρώτο το
1980 με τίτλο ‘’Ο κόσμος ο δικός μου’’ και επιμέλεια του
ποιητή-στιχουργού Μάνου Ελευθερίου.
Το δεύτερο το 1990 με τίτλο ‘’Άκης Πάνου – Στίχοι τραγουδιών’’, με επιμέλεια του ποιητή Γιώργου
Χρονά.
«Άλλοτε διονυσιακός,
άλλοτε απολλώνιος. Σοφός ή ανόητος, πλούσιος ή πένης, ασθενής ή υγιής, είχε
πάντοτε κάτι το μαγικό, το μοναδικό, σε γοήτευε. Ή σε δεχόταν ή όχι. Σε πήγαινε
ή όχι.», γράφει ο Γιώργος Χρονάς στον πρόλογο του βιβλίου με τους στίχους
του Άκη Πάνου.
Στο βιβλίο ‘’ Τ’
αγαπημένα του Θωμά Κοροβίνη’’ ο Θεσσαλονικιός φιλόλογος, συγγραφέας και
τραγουδοποιός, μεταξύ των ογδόντα οκτώ λογοτεχνών και συνθετών συγκαταλέγει και
τον Άκη Πάνου.
Γράφει ο Κοροβίνης: «Ο
Άκης Πάνου! Να ένας μουσικός - ποιητής
[…] ( που) ακολουθεί την λαϊκή παράδοση των αυθεντικών δημιουργών της συνδυαστικής
τέχνης που […] θέλει τον συνθέτη να είναι και στιχουργός των τραγουδιών του.
Είναι , λοιπόν η πιστή συνέχεια του δασκάλου του, του Μάρκου […]
Ήταν μασίφ και
πριμιτίφ.
Το φρόνημά του έπαιρνε
τον εξωτερικό χαρακτήρα ενός συντηρητικού καταγγελτικού μορφώματος με παράλληλη
απροκάλυπτη προπαγάνδιση της λαϊκής δικαιοσύνης. Αναρχοπουριτανός ήταν, θα
‘λεγα.
Στη νεοελληνική μας
θολούρα οφείλεται η απαξίωση της τέχνης των ιδιοφυών ‘’καταραμένων’’ στη χώρα μας».
Με αφορμή την αυτοβιογραφία του φίλου και ομότεχνού του Γιώργου
Ζαμπέτα, γράφει:
«Εγώ πιστεύω στον
στίχο, είμαι στιχοπλόκος και τη μουσική τη θεωρώ σάλτσα. Ο Γιώργος ήταν
μουσικός, κι απ’ αυτή την άποψη είμαστε αντίθετοι. Η μουσική όμως του Ζαμπέτα δεν
χρειάζεται τον στίχο. Εκεί είναι που με αναιρεί
ο Ζαμπέτας».
Πως ο Άκης γνώρισε το
Μάνο.*
Μια σατιρική και αιχμηρή έμμετρη επιστολή του Άκη Πάνου έφερε
την αποδοχή και τη μετέπειτα φιλία.
Το 1975 ο Άκης Πάνου έστειλε την παρακάτω σύντομη επιστολή
στους διευθυντές των τότε κρατικών ραδιοφωνικών σταθμών:
«Κύριε διευθυντά,
Παρακαλώ γνωρίσατέ μου
τους λόγους εξοστρακισμού της εργασίας μου όσο και εμού, από τα αφ΄ ημάς μέσα
ενημέρωσης».
Ο Μάνος Χατζιδάκις, τότε διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος,
του απάντησε με την παρακάτω επιστολή:
«Δεν γνωρίζω την
περίπτωσή σας και σας διαβεβαιώ ότι εις όλας τας αλλαγάς που επιχειρούμεν προς
το καλύτερον των προγραμμάτων του ΕΙΡΤ, δεν έπεσαν εις την αντίληψήν μου, ούτε
η εργασία σας, ούτε ο εξοστρακισμός της εργασίας σας, κατά συνέπειαν. Ως εκ
τούτου, δεν αντιλαμβάνομαι το πνεύμα της διαμαρτυρίας σας».
[Η ανταπάντηση του Άκη στο Μάνο ήταν έμμετρη:
Σταχυολογώ μερικές στροφές]
Υπάρχουνε τραγούδια
μου γνωστά και ουκ ολίγα
Που τά΄γραψα όσες φορές
με τσίμπησε η μύγα.
Τραγούδια που εμπήκανε
στου καθενός το στόμα
Και μόνο η διεύθυνσις
τα αγνοεί ακόμα.
[…]
Αλλά μια και είμαι
άγνωστος
Να συστηθώ μου μένει,
Ελπίζω εις δικαίωσιν
Όσον και οι πεθαμένοι.
Γεννήθηκα, μεγάλωσα
και μένω στην Αθήνα,
Είμαι υιός του
Στέφανου και της Ελευθερίας.
Τα παιδικά παιχνίδια
μου μπουζούκι, μαντολίνα,
Επάγγελμά μου μουσικός
μηδέν κατηγορίας.
[…]
Άκης Πάνου του
Στεφάνου.
Καλλιτέχνης γενικώς,
Για την περίπτωσή μας
Τραγωδός εμπειρικός.
Με έκπληξη ο Άκης Πάνου έλαβε την παρακάτω ευγενέστατη και
σοβαρότατη απάντηση του Χατζιδάκι στο δικό του δηκτικό στιχούργημα:
«Ζητώ συγνώμη διότι
δεν εγνώριζα την περίπτωσίν σας. Πληροφορηθείς την γνησιότητα της εργασίας σας
και του ήθους σας εις τον επαγγελματικό τομέα, εζήτησα και άκουσα τον δίσκο
σας. Να΄στε δε σίγουρος, ότι εφ΄εξής δεν πρόκειται ν΄ αφήσω τους παραγωγούς μας να αγνοήσουν εις τα προγράμματά τους την
μουσικήν εργασίαν σας.
Μετά τιμής
Μ. Χατζιδάκις
Διευθυντής προγράμματος ΕΙΡΤ, 25/6/75»
[ *Πηγή: περιοδικό ‘’Λαϊκό Τραγούδι΄΄,
τεύχος 27, Μάϊος-Ιούνιος 2010].
………………….
Σημ.: Το παραπάνω κείμενο εκφωνήθηκε
στην Έδεσσα, την Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2017 στην συναυλία-αφιέρωμα «Άκης Πάνου –
Ο κόσμος ο δικός μου», με την λαϊκή ορχήστρα του Γιώργου Αδαμπατά.
Διοργάνωση: Δήμος Έδεσσας και ΔΗΚΕΔΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου