Αντιγόνη Κατσαδήμα
«Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα σε τρεις διαστάσεις» (Κέδρος) της Ανδρης Χριστοφίδου-Αντωνιάδου.
«Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα σε τρεις διαστάσεις», της Ανδρης Χριστοφίδου-Αντωνιάδου, είναι ένα βιβλίο από τις εκδόσεις Κέδρος για την πολυδιάστατη ζωή και το σπουδαίο έργο που πρόλαβε ο Ισπανός ποιητής να αφήσει ως παγκόσμια παρακαταθήκη, προτού δολοφονηθεί σε ηλικία μόλις 38 ετών από τους αξιωματούχους του Φράνκο, το 1936, στις 19 Αυγούστου, ημέρα Τετάρτη. Η Κύπρια συγγραφέας μελετά για χρόνια τον Λόρκα και έχει από το 1987 επισκεφτεί τη γενέτειρα του Φεδερίκο, το Φουέντε Βακέρος, έξω από τη Γρανάδα. Ωστε, ο τρόπος με τον οποίο το βιβλίο είναι γραμμένο είναι περισσότερο βιωματικός και άμεσος και κατ’ επέκταση σχηματικός, εστιάζοντας στον Λόρκα άνθρωπο, ποιητή και θεατρικό συγγραφέα, ήτοι στις τρεις διαστάσεις που διατυπώνονται ως σημεία αναφοράς στον τίτλο του βιβλίου.
Ειδικότερα, οι δύο πρώτες ενότητες - διαστάσεις διαιρούνται σε τέσσερα κεφάλαια. Η πρώτη αναφέρεται στα πρώτα χρόνια, στην εποχή της Μαδρίτης, στον Φεδερίκο δημοκράτη και στη δολοφονία του. Η δεύτερη ενότητα αφορά την πορεία της ισπανικής ποίησης, στην ποίηση σε σχέση με τη μουσική, στις τσιγγάνικες μπαλάντες και την ποίηση ιδωμένη ως πυρήνα ευαισθησίας. Και στην τρίτη ενότητα, όπου τα κεφάλαια είναι έξι, μαθαίνουμε για την εξέλιξη του ισπανικού θεάτρου, τη γέννηση του θεάτρου του Λόρκα, τη θεατρική δημιουργία, τη λορκιανή τριλογία, την ομιλία του Λόρκα για το θέατρο και τη θέση και σημασία που ο θάνατος καταλαμβάνει τόσο στην ποίηση όσο και στα θεατρικά έργα του.
Αυτό που κάνει από την αρχή αίσθηση είναι πως η Ανδρη Χριστοφίδου-Αντωνιάδου -που διετέλεσε και καθηγήτρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο- είναι ιδιαίτερα επεξηγηματική επί της ουσίας σε κάθε ενότητα που προσεγγίζει. Η αφήγηση γίνεται εικόνα. Η συγγραφέας μεταδίδει την αγάπη και τη γνώση της στους αναγνώστες. Μια συμπύκνωση χρόνων και μελέτης παρουσιάζεται μέσα από μια φόρμα απλότητας. Φαίνεται πως την απασχολεί να μην παραλείψει κάτι και δεν του αποδώσει την πρέπουσα σημασία. (Οτι, για παράδειγμα, το 1977 η Ισπανία δεν πήρε απλά το Νόμπελ Λογοτεχνίας με τον Βιθέντε Αλεϊχάντρε αλλά τούτο συνέβη για 3η φορά).
Μαθαίνουμε, λοιπόν, τόσο για την παιδική ζωή του Φεδερίκο, που στην Ελλάδα είναι γνωστός με το επώνυμο της μητέρας του, όσο και για τη μετέπειτα πορεία του, από τα χρόνια στη φοιτητική εστία με τον Νταλί και τον Μπουνιουέλ, έως τα ταξίδια - θεατρικές αποστολές του 1929 σε Νέα Υόρκη, 1933 σε Μπουένος Αϊρες αλλά και Μαδρίτη, 1934 σε Ρώμη και Μαδρίτη και 1935 στη Βαρκελώνη. Ζούμε μέσα από ένα βιβλίο τη ζωή μιας μεγαλοφυΐας που μεταφράστηκε όσο καμία άλλη στην Ελλάδα και παγκοσμίως και οι ποιητικές αλληγορίες και συμβολισμοί της ακόμη μας απασχολούν. Το αίμα, η φύση και ο θάνατος στην ποίηση του Λόρκα είναι θεματικές, που δίνουν πάντα αφορμή για διάλογο. Η Αντρη Χριστοφίδου-Αντωνιάδου αποτυπώνει τη σκέψη της και σε σχέση με αυτές, σημειώνοντας ότι το φως άσκησε επιρροή στον Λόρκα, ενώ το πράσινο ήταν το χρώμα του σύμπαντος που ο ποιητής προτιμούσε περισσότερο.
Παράλληλα, στο βιβλίο αναλύεται όλο το κλίμα που άσκησε επιρροή στον Λόρκα και στην αποτύπωση της σκέψης του. Λόγου χάρη, οι ρομάνθες του 15ου αιώνα, ως είδος προφορικής, πλανόδιας ποίησης, τον ενέπνευσαν, ώστε να μιλήσει για το ντουέντε, βλέποντας και θαυμάζοντας τους τσιγγάνους για την ελεύθερη φυσική ζωή τους, χωρίς περιορισμούς. Οπότε και προήλθαν μέσα από αυτήν τη μνημονική αφοσίωση και τη διαπεραστικότητά της οι Τσιγγάνικες μπαλάντες (1928). Στο έργο του, προέχει ο σχεσιακός άνθρωπος και η ζωή. Γι’ αυτό και αρκετά από τα ποιήματά του είναι αφιερωμένα σε φίλους, όπως στον ταυρομάχο Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας, που σκοτώθηκε στην αρένα, στις 11 Αυγούστου 1934.
Οσον αφορά την ιστορική εξωτερικότητα, η γραφή της Ανδρης Χριστοφίδου είναι αποτέλεσμα επιτόπιας έρευνας, διασταύρωσης πληροφοριών και συμπύκνωσης σημαντικών γεγονότων σε σχέση με το θέμα του βιβλίου. Στα κεφάλαιά του αναφέρονται γεγονότα τόσο για τον Εμφύλιο της Ισπανίας -μεταξύ άλλων, στο βιβλίο υπάρχει και φωτογραφία από το σπίτι των Ροσάλες στην οδό Ανγκουλο 1, όπου βρήκαν τον Λόρκα κρυμμένο- αλλά και τον σημερινό τάφο του Φράνκο, για την ιστορία της Ανδαλουσίας σε σχέση με τη γενικότερη κατάσταση στην Ισπανία, από τον 15ο έως και 20ό αιώνα, ενώ δεν παραλείπονται οι μνείες σε ηγετικές φυσιογνωμίες των Γραμμάτων, φασματικά, όπως του Λόπε δε Βέγα και του Γκόνγκορα, του Αδόλφο Μπέκερ και του Αντόνιο Ματσάδο. Αν και ο Λόρκα είναι ανεξάντλητος, διότι καταπιάστηκε με πολλούς πυρήνες ανεξάντλητων πραγμάτων, το βιβλίο και η ματιά της Ανδρης Χριστοφίδου-Αντωνιάδου τον καταστούν ξανά οικείο, δικό μας, σύμβολο και παρόντα παντού. Ο Λόρκα ως τροφή για σκέψη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου