Είναι κάποιοι συγγραφείς που όσο γράφουν τόσο πιο πολύ ωριμάζουν, τόσο πιο πολύ αποκαλύπτουν αυτό το έμφυτο χάρισμα που τους έχει δοθεί να συναρπάζουν τους αναγνώστες κάνοντας χρήση της γνώσης τους περί Ιστορίας με έναν κατά πολύ δικό τους τρόπο, μοναδικά σαγηνευτικό.
Γιατί η Ιστορία είναι η απόδειξη της ύπαρξης του ανθρώπου, είναι εκείνο το όχημα που έχει τη δύναμη να μας μεταφέρει σε άλλους χρόνους και να τους ξαναζούμε σαν εμφανιστεί ένας πεφωτισμένος σαν τον ΜακΓιούαν να εκτοξεύει την περιέργειά μας και την φιλομάθεια μας. “Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία, όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του.
Ιχνηλατώντας το παρελθόν των ανθρώπων μέσα από τα μονοπάτια της Ιστορίας
Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε.
Το βιβλίο του ΜακΓιούαν Μαθήματα είναι αναμφίβολα και μέχρι τώρα το καλύτερο μυθιστόρημά του, είναι ένας ύμνος στην Ιστορία μέσα από την πορεία της ζωής του πρωταγωνιστή του, έτσι όπως ο ίδιος ο ΜακΓιούαν έχει καταφέρει να την επεξεργάζεται, να την ερμηνεύει, να την σμιλεύει με την πένα του για να μας προσφέρει τόσο απλόχερα τη δυνατότητα να την απολαμβάνουμε. Εκτός των άλλων, είναι και ένας στοχαστής του καιρού μας μέσα από αυτήν την τέχνη του, την λογοτεχνία που μοιάζει με γλυπτό του Ροντέν, το αποτέλεσμα του οποίου θέλουμε να καθυστερήσει να γεννηθεί γιατί η διαδικασία μέχρι την τελική περαίωση είναι ένα μικρό θαύμα που τόσο μας αρέσει.
Στα Μαθήματα, ο ΜακΓιούαν διατρέχει την σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης και όχι μόνο, παίρνει από το χέρι τον αναγνώστη και μέσα από τα γεγονότα της ζωής του Ρόλαντ Μπέινς, του κεντρικού ήρωά του, τον παρασέρνει με ευτυχία σε όλα εκείνα που συνέβησαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Δεν είναι η πρώτη φορά και δεν θα είναι και η τελευταία που ο ΜακΓιούαν ασχολείται με την ιστορία και την παραθέτει ενώπιόν μας για να σχολιάσει το κοινωνικό γίγνεσθαι και την τρωτότητα της ανθρώπινης φύσης.
Έχει αυτό το μοναδικό άγγιγμα ο ΜακΓιούαν να συνδυάζει την Ιστορία και τις ιστορίες των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, τα πάθη τους, τα θέλω τους, τις αγωνίες τους, τις φιλονικίες τους, κάθε πιθανή σύγκρουση που είναι διαθέσιμη. Δεν είναι πρώτη φορά που το πράττει αυτό, το είδαμε να συμβαίνει σε πολλά του μυθιστορήματα μα ειδικά στην Εξιλέωση όπου μιλά για τον έρωτα μέσα στα χαλάσματα και τους ήχους του πολέμου.
Ο νεαρός Ρόλαντ Μπέινς είναι ο κεντρικός αγωγός της αφήγησης και γύρω του κινούνται διάφοροι περιφερειακοί ανθρώπινοι “σωλήνες”, πρόσωπα δηλαδή, που όπως σε μια κατασκευή συνδέονται με τον κεντρικό αγωγό και επηρεάζουν ή διαμορφώνουν την ροή της διαδρομής του. Έτσι και εδώ λοιπόν ο κόσμος του Ρόλαντ Μπέινς απαρτίζεται από διάφορα και διαφορετικά μεταξύ τους κεφάλαια, από την Μίριαμ Κορνέλ, τη δασκάλα του πιάνου του και πρώτο του εφηβικό έρωτα, την Αλίσσα τη γυναίκα του που ξαφνικά τον εγκατέλειψε με ένα μωρό να πρέπει να το μεγαλώσει μόνος του ως την Δάφνη, τον ύστερο και τελευταίο του έρωτα, μια γυναίκα που σημάδεψε τη ζωή του και την οποία έχασε δυστυχώς από καρκίνο, τη μητέρα του, τον πατέρα του. Όλο το μυθιστόρημα κινείται γύρω από την θέση που καταλαμβάνει η Ιστορία και οι άνθρωποι στη ζωή του Ρόλαντ και αυτό καθρεφτίζεται στις ζωές όλων μας ανεξαιρέτως.
Διότι ο ΜακΓιούαν είναι από εκείνους τους συγγραφείς που αρέσκεται και αρέσει και σε εμάς αυτό να αναδεικνύει τις ανθρώπινες πολλαπλές εμπειρίες, αυτές που καθορίζουν αναμφίβολα τις ζωές όλων μας.
Δεν χάνει όμως ο ΜακΓιούαν τη μοναδική ευκαιρία να αποτίσει φόρο τιμής στους συγγραφείς μέσω της ιστορίας του, συγγραφείς που τον έχουν επηρεάσει και μέσω του πρωταγωνιστή του μεταλαμπαδεύει αυτή την αστείρευτη εκτίμηση και αγάπη, τον θαυμασμό του για προσωπικότητες όπως ο Φλωμπέρ και η Αισθηματική του αγωγή, αποδεικνύοντας πως τα καλά βιβλία πάντα μας μεταφέρουν στα επόμενα ή στα προηγούμενα.
Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Όποτε τύχαινε να πιάσει να διαβάσει, ένιωθε μεγαλύτερη οικειότητα με τους νεκρούς. Δεν ήξερε τίποτα για τη ζωή τους. Οι νεκροί ζούσαν αιωρούμενοι πάνω από τον χώρο και τον χρόνο και δεν του γεννούσαν την ανάγκη να ασχοληθεί με το τι φορούσαν, πού ζούσαν ή πώς μιλούσαν. Τότε οι συγγραφείς ήταν ο Κέρουακ, ο Έσσε και ο Καμύ. Από τους ζωντανούς, ο Λόουελ, ο Μούρκοκ, ο Μπάλλαρντ και ο Μπάροουζ». Ο ΜακΓιούαν αρέσκεται στο να πηγαίνει μπρος πίσω τον χρόνο και να μας αφηγείται όλα τα επεισόδια του ήρωά του μέσα από μια τόσο εμπνευσμένη και συναισθηματικά φορτισμένη αφήγηση που μας κάνει την φυσιογνωμία του τόσο οικεία.
Ο ΜακΓιούαν είναι από εκείνους τους συγγραφείς που δεν αρέσκεται να αφηγείται απλά μια ιστορία, λαχταρά μέσα από τα βιβλία του να συνομιλεί με την ιστορία, να την αναδεικνύει, να ρίχνει φως σε όσα έλαβαν χώρα τότε, τα απόνερα των οποίων διαμόρφωσαν το μετά. Ο λόγος του είναι πολλές φορές τέτοιος που ως αναγνώστες σκεφτόμαστε και συλλογιζόμαστε, προβληματιζόμαστε για τα δικά μας πεπραγμένα καθώς διαβάζουμε για τις ζωές άλλων καθώς μπορεί να είναι φορές που αναμφίβολα ταυτιζόμαστε.
Ο ΜακΓιούαν είναι ένας συγγραφέας που έχει το μεράκι και την λογοτεχνική ευφυΐα παλιών δασκάλων, όπως αυτοί στους οποίους αναφέρεται μέσα στο βιβλίο του και εμείς τυχεροί που τον διαβάζουμε.
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Μαθήματα»:
«Οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να στραφούν εναντίον του εαυτού τους, να απαρνηθούν τη μητρότητα προκειμένου να γίνουν καλλιτέχνες»
«Σπαταλούσε πολύ χρόνο φθονώντας τα νιάτα του. Πάρα πολλές φωτογραφίες από την εποχή της χαμένης δεκαετίας του τον απεικόνιζαν μ’ένα σακίδιο στους ώμους, δυνατό και χαρούμενο, με φόντο πανέμορφα βουνά ή ερήμους, αγριολούλουδα ή λίμνες»
Είναι κάποιοι συγγραφείς που όσο γράφουν τόσο πιο πολύ ωριμάζουν, τόσο πιο πολύ αποκαλύπτουν αυτό το έμφυτο χάρισμα που τους έχει δοθεί να συναρπάζουν τους αναγνώστες κάνοντας χρήση της γνώσης τους περί Ιστορίας με έναν κατά πολύ δικό τους τρόπο, μοναδικά σαγηνευτικό. Γιατί η Ιστορία είναι η απόδειξη της ύπαρξης του ανθρώπου, είναι εκείνο το όχημα που έχει τη δύναμη να μας μεταφέρει σε άλλους χρόνους και να τους ξαναζούμε σαν εμφανιστεί ένας πεφωτισμένος σαν τον ΜακΓιούαν να εκτοξεύει την περιέργειά μας και την φιλομάθεια μας. “Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία, όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Ιχνηλατώντας το παρελθόν των ανθρώπων μέσα από τα μονοπάτια της Ιστορίας Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Το βιβλίο του ΜακΓιούαν Μαθήματα είναι αναμφίβολα και μέχρι τώρα το καλύτερο μυθιστόρημά του, είναι ένας ύμνος στην Ιστορία μέσα από την πορεία της ζωής του πρωταγωνιστή του, έτσι όπως ο ίδιος ο ΜακΓιούαν έχει καταφέρει να την επεξεργάζεται, να την ερμηνεύει, να την σμιλεύει με την πένα του για να μας προσφέρει τόσο απλόχερα τη δυνατότητα να την απολαμβάνουμε. Εκτός των άλλων, είναι και ένας στοχαστής του καιρού μας μέσα από αυτήν την τέχνη του, την λογοτεχνία που μοιάζει με γλυπτό του Ροντέν, το αποτέλεσμα του οποίου θέλουμε να καθυστερήσει να γεννηθεί γιατί η διαδικασία μέχρι την τελική περαίωση είναι ένα μικρό θαύμα που τόσο μας αρέσει. Στα Μαθήματα, ο ΜακΓιούαν διατρέχει την σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης και όχι μόνο, παίρνει από το χέρι τον αναγνώστη και μέσα από τα γεγονότα της ζωής του Ρόλαντ Μπέινς, του κεντρικού ήρωά του, τον παρασέρνει με ευτυχία σε όλα εκείνα που συνέβησαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Δεν είναι η πρώτη φορά και δεν θα είναι και η τελευταία που ο ΜακΓιούαν ασχολείται με την ιστορία και την παραθέτει ενώπιόν μας για να σχολιάσει το κοινωνικό γίγνεσθαι και την τρωτότητα της ανθρώπινης φύσης. Έχει αυτό το μοναδικό άγγιγμα ο ΜακΓιούαν να συνδυάζει την Ιστορία και τις ιστορίες των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, τα πάθη τους, τα θέλω τους, τις αγωνίες τους, τις φιλονικίες τους, κάθε πιθανή σύγκρουση που είναι διαθέσιμη. Δεν είναι πρώτη φορά που το πράττει αυτό, το είδαμε να συμβαίνει σε πολλά του μυθιστορήματα μα ειδικά στην Εξιλέωση όπου μιλά για τον έρωτα μέσα στα χαλάσματα και τους ήχους του πολέμου. Ο νεαρός Ρόλαντ Μπέινς είναι ο κεντρικός αγωγός της αφήγησης και γύρω του κινούνται διάφοροι περιφερειακοί ανθρώπινοι “σωλήνες”, πρόσωπα δηλαδή, που όπως σε μια κατασκευή συνδέονται με τον κεντρικό αγωγό και επηρεάζουν ή διαμορφώνουν την ροή της διαδρομής του. Έτσι και εδώ λοιπόν ο κόσμος του Ρόλαντ Μπέινς απαρτίζεται από διάφορα και διαφορετικά μεταξύ τους κεφάλαια, από την Μίριαμ Κορνέλ, τη δασκάλα του πιάνου του και πρώτο του εφηβικό έρωτα, την Αλίσσα τη γυναίκα του που ξαφνικά τον εγκατέλειψε με ένα μωρό να πρέπει να το μεγαλώσει μόνος του ως την Δάφνη, τον ύστερο και τελευταίο του έρωτα, μια γυναίκα που σημάδεψε τη ζωή του και την οποία έχασε δυστυχώς από καρκίνο, τη μητέρα του, τον πατέρα του. Όλο το μυθιστόρημα κινείται γύρω από την θέση που καταλαμβάνει η Ιστορία και οι άνθρωποι στη ζωή του Ρόλαντ και αυτό καθρεφτίζεται στις ζωές όλων μας ανεξαιρέτως. Διότι ο ΜακΓιούαν είναι από εκείνους τους συγγραφείς που αρέσκεται και αρέσει και σε εμάς αυτό να αναδεικνύει τις ανθρώπινες πολλαπλές εμπειρίες, αυτές που καθορίζουν αναμφίβολα τις ζωές όλων μας. Δεν χάνει όμως ο ΜακΓιούαν τη μοναδική ευκαιρία να αποτίσει φόρο τιμής στους συγγραφείς μέσω της ιστορίας του, συγγραφείς που τον έχουν επηρεάσει και μέσω του πρωταγωνιστή του μεταλαμπαδεύει αυτή την αστείρευτη εκτίμηση και αγάπη, τον θαυμασμό του για προσωπικότητες όπως ο Φλωμπέρ και η Αισθηματική του αγωγή, αποδεικνύοντας πως τα καλά βιβλία πάντα μας μεταφέρουν στα επόμενα ή στα προηγούμενα. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Όποτε τύχαινε να πιάσει να διαβάσει, ένιωθε μεγαλύτερη οικειότητα με τους νεκρούς. Δεν ήξερε τίποτα για τη ζωή τους. Οι νεκροί ζούσαν αιωρούμενοι πάνω από τον χώρο και τον χρόνο και δεν του γεννούσαν την ανάγκη να ασχοληθεί με το τι φορούσαν, πού ζούσαν ή πώς μιλούσαν. Τότε οι συγγραφείς ήταν ο Κέρουακ, ο Έσσε και ο Καμύ. Από τους ζωντανούς, ο Λόουελ, ο Μούρκοκ, ο Μπάλλαρντ και ο Μπάροουζ». Ο ΜακΓιούαν αρέσκεται στο να πηγαίνει μπρος πίσω τον χρόνο και να μας αφηγείται όλα τα επεισόδια του ήρωά του μέσα από μια τόσο εμπνευσμένη και συναισθηματικά φορτισμένη αφήγηση που μας κάνει την φυσιογνωμία του τόσο οικεία. Ο ΜακΓιούαν είναι από εκείνους τους συγγραφείς που δεν αρέσκεται να αφηγείται απλά μια ιστορία, λαχταρά μέσα από τα βιβλία του να συνομιλεί με την ιστορία, να την αναδεικνύει, να ρίχνει φως σε όσα έλαβαν χώρα τότε, τα απόνερα των οποίων διαμόρφωσαν το μετά. Ο λόγος του είναι πολλές φορές τέτοιος που ως αναγνώστες σκεφτόμαστε και συλλογιζόμαστε, προβληματιζόμαστε για τα δικά μας πεπραγμένα καθώς διαβάζουμε για τις ζωές άλλων καθώς μπορεί να είναι φορές που αναμφίβολα ταυτιζόμαστε. Ο ΜακΓιούαν είναι ένας συγγραφέας που έχει το μεράκι και την λογοτεχνική ευφυΐα παλιών δασκάλων, όπως αυτοί στους οποίους αναφέρεται μέσα στο βιβλίο του και εμείς τυχεροί που τον διαβάζουμε. Αποσπάσματα από το βιβλίο «Μαθήματα»: «Οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να στραφούν εναντίον του εαυτού τους, να απαρνηθούν τη μητρότητα προκειμένου να γίνουν καλλιτέχνες» «Σπαταλούσε πολύ χρόνο φθονώντας τα νιάτα του. Πάρα πολλές φωτογραφίες από την εποχή της χαμένης δεκαετίας του τον απεικόνιζαν μ’ένα σακίδιο στους ώμους, δυνατό και χαρούμενο, με φόντο πανέμορφα βουνά ή ερήμους, αγριολούλουδα ή λίμνες»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου