Κλεονίκη Δρούγκα, «Με δανεικό μολύβι», εκδ. Μανδραγόρας, 2024 (γράφει ο Δήμος Χλωπτσιούδης)

Η έμφυλη ταυτότητα στην ποίηση της Κλεονίκης Δρούγκα

 

Η ποιητική συλλογή της Κλεονίκης Δρούγκα, Με δανεικό μολύβι (Μανδραγόρας, 2024), ολοκληρώνει την τριλογία, μετά τις συλλογές Οκλαδόν με τον χρόνο (2022) και Ξεκάθαρο κρύο (20233). Ήδη από

τότε είχαμε σημειώσεις τη θηλυκή οπτική της ποιήτριας με βάση τις οικιακές σκηνές που εισήγαγε σε συνθέσεις της[1].Το Δανεικό μολύβι έρχεται να επιβεβαιώσει εμφατικά τον έμφυλο χαρακτήρα της ποιητικής της. Με αιχμηρή παρατήρηση της κοινωνικής πραγματικότητας, η ποιήτρια αναδεικνύει μέρος των δυσκολιών και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η σύγχρονη γυναίκα, συνεισφέροντας στον λογοτεχνικό διάλογο για την έμφυλη ταυτότητα.

Κυρίαρχο στοιχείο της συλλογής είναι ο θηλυκός εξομολογητικός λόγος. Στις συνθέσεις η ποιήτρια, με βάση το πρωτο ενικό υποκείμενο, βυθίζεται στο εσωτερικό, φέρνοντας στο προσκήνιο τη γυναίκα, ως κόρη, μάνα και ερωμένη. Και έχει σημασία σε μια εποχή συντηρητικής παλινόρθωσης στη δημόσια σφαίρα και προβολής του πατριαρχικού λόγου, να εκδίδονται συλλογές με πυρήνα τη γυναίκα μέσα από τα μάτια του θηλυκού. Και αν σήμερα, φαντάζει ότι δεν έχουμε ανάγκη για μια ποίηση ακτιβιστική, παραμένει η αδήριτος ανάγκη για την προβολή του θηλυκού μέσα από τον καλλιτεχνικό λόγο, όπως τελικά αποδεικνύει ο κυρίαρχος σεξισμός, η ιδιοκτησιακή αντίληψη για το θηλυκό και η βία.

Η Δρούγκα διερευνά τις πολλαπλές ταυτότητες της σύγχρονης γυναίκας ως κόρης («Μιλώ στην κορνίζα», «Καθρέφτες») και μάνας («Παιδί μου», «Ξεστόλισμα»). Άλλοτε αναφέρεται στην παγιδευμένη γυναίκα στις απαγορεύσεις του φύλου

 

Παγιδευμένη σ’ έναν στηθόδεσμο

 

μια έξαψη τη σπρώχνει να τον δει

 

δίνει χαστούκι στους κανόνες

 

βάζει μανδύα

 

στο γήπεδο μπαίνει

 

στέκει παράμερα

 

ίπταται

 

κλαίει καθώς

 

χέρια υψώνει ο Πεισίρροδος μα

 

ο μανδύας της σκαλώνει και αχ

 

το φύλο της προδίδει.

 

«Τίποτε τραγικό»

 

 

[…]στο ρούχο πανοπλία

 

εξημερώνει

 

[…]

 

ταπεινωμένη από τη γέννηση ακόμη

 

νεκρή

 

σαβανωμένη μέσα σ’ ένα χαλάκι προσευχής[…]

 

«Μπούκλες (γυναίκα στην Ανατολή)»

 

και άλλες φορές στη γυναίκα ως ναρκισσιστικό καταναλωτικό προϊόν:

 

 

Μόνη ανάμεσα σε άλλους

 

σκαρφαλώνεις σε τοίχους ολίγον ποζέρικα

 

για το παζάρι του instagram

 

μέλη γυμνά

 

χέρια με ημιμόνιμο

 

τιμές προσιτές

 

αγγίξτε με όπου θέλετε[…]

 

«Παζάρι (γυναίκα στη Δύση)»

 

 Και έχει σημασία ότι τα τρία αυτά ποιήματα εκθέτουν τις παγίδες τις οποίες έχει αυτοεγκλωβιστεί η σημερινή γυναίκα, ανεξάρτητα από τον πολιτισμό στον οποίο γεννιέται. Η Δρούγκα διαπραγματεύεται τη γυναικεία ταυτότητα με μία ματιά οικουμενική, χωρίς ακρότητες. Ο αφαιρετικός λόγος αφήνει τον αναγνώστη και την αναγνώστρια να προσεγγίσουν ελεύθεροι την αγωνία της δημιουργού. Σε αυτή την θεματική, ξεχωρίζει το ποίημα «Ενηλικίωση» που αναφέρεται σε πρώτη ανάγνωση σε αυτοτραυματισμό. Ωστόσο, η σύνθεση ως ευρύτερη αλληγορία θέτει μία οπτική της έμφυλης βίας (αυτοκτονική ενίοτε) τονίζοντας τις ενοχές της σύγχρονης γυναίκας και τις επιλογές της που στρέφονται κατά του εαυτού της:

 

[…]μαχαίρι αναζητά

 

στ’ αυτί της το βάζει και

 

κόβει το αυτί.

 

Δεν ακούει πια τους ήχους του κόσμου

 

Ακούει μόνο τους δικούς της.

 

 Ενδιαφέρον, υπό αυτό το πρίσμα, έχουν τα ερωτικά ποιήματα, καθώς αντικρούουν τον πατριαρχικό λόγο. Στον στερεοτυπικό λόγο ο γυναικείος έρωτας είναι καταστροφικός. Η χειραφετημένη γυναίκα παρουσιάζεται ως ανήθικο πλάσμα και σαγηνευτική εκδοχή της Εύας και της Σαλώμης, που απειλεί τον άνδρα ή ως απειλή για τον εαυτό της. Αυτές οι ενσωματωμένες αξίες έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς θεμελίωσαν έναν σεξιστικό λόγο.Η Δρούγκα, όμως, αντιδρά στην καταπιεστική λειτουργία του πατριαρχικού λόγου, φέρνοντας στην επιφάνεια τους προβληματισμούς και τις αγωνίες της ερωτευμένης γυναίκας[2]που ποθεί έναν άνδρα[3]και σπεύδει σε δωμάτια ξενοδοχείων, που πονά όταν μένει μόνη[4]ή χωρίζει έναν άνδρα:

 

[…]προτού λυγίσω μα

 

λίγο μετά τα μεσάνυχτα έγραψα

 

αριθμό δωματίου[…]

 

«Μια δοκιμή»

 

 

 

[…]Όλον σε ήπια

 

μ’ έξαψη

 

δίνοντας σχήμα στο κορμί σου.

 

Τώρα θα είσαι μέσα μου

 

για πάντα.

 

«Λικέρ βασιλικός»

 

 

[…]Με επιφύλαξη ακατέργαστη πιο ύστερα

 

ούρλιαξα.

 

Δεν κάνω πίσω, Εαυτέ,

 

είπα.

 

Θα βρω άλλον[…]

 

«Θέλω να χωρίσουμε»

Η έμφαση που δίνει η ποιήτρια στο προσωπικό τραύμα, τη μνήμη και τη θηλυκή αγωνία δένει λειτουργικά με την αισθητική της πρόταση. Η ποιητική της προσέγγιση δεν περιορίζεται σε παραδοσιακές φόρμες, αλλά διαμορφώνεται με έναν τρόπο αφαιρετικό, επιτρέποντας στον αναγνώστη/στην αναγνώστρια να ερμηνεύσει και να βιώσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις της δημιουργού. Ο θρυμματισμένος στίχος, η ακανόνιστη σύνταξη (συχνά ο σύνδεσμος απομακρύνεται στιχουργικά από την πρόταση) και η αφαιρετικότητα, αισθητοποιούν τις πληγές της σύγχρονης γυναίκας και τον ψυχικό εγκλεισμό ή την κατάρρευσή της.

Η συλλογή οδηγεί τον αναγνώστη και την αναγνώστρια από το ατομικό στο συλλογικό. Ο ιδιωτικός χώρος των συναισθημάτων εκτίθεται στη δημόσια σφαίρα σε μια αντικομφορμιστική λογική. Τα ανοικειωτικά σύνολα και οι κινηματογραφικής ζωντάνιας εικόνες της Δρούγκα επιτρέπουν στον ποιητικό της λόγο να συνδεθεί με τα βιώματα του κοινού. Έτσι, η ποιήτρια καταθέτει ένα έργο που επιχειρεί να διασταυρώσει την προσωπική εμπειρία με το συλλογικό βίωμα μέσα από μία γραφή αλληγορική, με “ζυγισμένες” ποσοτικά και προσεκτικά τοποθετημένες μεταφορές Η αλληγορία συνυπάρχει με την εξομολογητική αμεσότητα, προτείνοντας ένα υβρίδιο, όπου η ποιητική γλώσσα και η προφορικότητα οδηγούνται σε μία συγκρητική συνάντηση.

Επιλογικά, η τελευταία αυτή ποιητική συλλογή της Κλεονίκης Δρούγκας, μέσα από την αλληγορική γραφή και την εξομολογητική της αμεσότητα, συναντά την καθημερινότητα και τις εσωτερικές συγκρούσεις της γυναίκας. Σε μια εποχή όπου οι κοινωνικές ανισότητες συνεχίζουν να υφίστανται, η συλλογή της Δρούγκα αναδεικνύει την ανάγκη για μια ποίηση που όχι μόνο αφουγκράζεται αλλά και αντιμάχεται τις πατριαρχικές αφηγήσεις, προσφέροντας μια φωνή αντίστασης και διεκδίκησης για τη σύγχρονη γυναίκα.Η συλλογή είναι ένα κάλεσμα για αυτογνωσία και συνειδητοποίηση, καλώντας τόσο τον γυναικείο όσο και τον ανδρικό πληθυσμό να αναλογιστούν και να επανεξετάσουν τις αντιλήψεις τους, αφήνοντας έτσι ένα έργο με κοινωνικό καικαλλιτεχνικό αντίκτυπο.

 

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1] βλ. Χλωπτσιούδης, Δήμος. 2023. Μία προσέγγιση στην κινηματογραφική οπτική της Νίκης Δρούγκα. Μανδραγόρας, τχ. 69.

 

[2] βλ.επίσης «Μπροστά στο δίλημμα», «Η ομορφιά βρίσκεται αλλού», «Δείκτης προστασίας».

 

[3] βλ.επίσης «Το μπράτσο σου γυμνό», «Γνωριμία», «Παραισθήσεις».

 

[4]βλ.επίσης «Ορχιδέες», «Φθορά».

https://www.poiein.gr/2024/10/13/%ce%ba%ce%bb%ce%b5%ce%bf%ce%bd%ce%af%ce%ba%ce%b7%cf%82-%ce%b4%cf%81%ce%bf%cf%8d%ce%b3%ce%ba%ce%b1-%ce%bc%ce%b5-%ce%b4%ce%b1%ce%bd%ce%b5%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%bc%ce%bf%ce%bb%cf%8d%ce%b2%ce%b9/?fbclid=IwY2xjawGKuvNleHRuA2FlbQIxMAABHfLct64r8qHY4hST7rpY8X1T-NsCSj0iqTfCKBSEEDEwNdzX9pgkt_TAXA_aem_KzHoaiBt5Xz9SsEpC0D2uQ