ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Κωστής Παπαγιώργης

Τον γνώρισα στην Καλλιδρομίου, το 1980. Είχε τότε κατσαρό, βαθυκάστανο μαλλί και πλούσιο μουστάκι. Βλέμμα σαν βραχνό blues, αγέρωχα ηττημένο, αλλά ηττημένο όχι σε μάχη ή σε πόλεμο, ηττημένο από θέση, από τοποθέτηση, ύστερα από σοφή απόφαση, ηττημένο μπροστά στον πελώριο πλούτο και το συντριπτικό χάος του παρελθόντος της ανθρωπότητας. Αυτό το παρελθόν της ανθρωπότητας μοχθούσε αγρίως ο Κωστής να το γνωρίσει και να το κατανοήσει. Ένα τέτοιο εγχείρημα είναι απ’ την αρχή καταδικασμένο. Και καταδικαστικό. Σε τσακίζει. Αξίζει όμως να το τολμήσεις. Ήταν ο πιο τρυφερός ανάμεσά μας. Καμωνόταν τον κυνικό, αλλά ήταν καρδούλα. Δεν

Όψεις της επιτελεστικής ισχύος της γλώσσας- από την αρχαιότητα στην νεοτερικότητα (του Π. Ροϊλού)

Έρχομαι από ένα Πανεπιστήμιο που έχει την τιμή να είναι το πρώτο στις ΗΠΑ όπου διδάχθηκε η ελληνική γλώσσα. Τον χειμώνα του 1827, ο Αλέξανδρος Νέγρης,  αγωνιστής του 1821, ανιψιός του Δημητρίου Υψηλάντη, ήρθε στην Βοστώνη. Το επόμενο έτος, το 1828, άρχισε να διδάσκει την  ελληνική γλώσσα στο Χάρβαρντ. Την ίδια χρονιά εξέδωσε στη Βοστώνη την Grammar of the Modern Greek Language (Συνοπτικὴ τῆς ἁπλοελληνικῆς διαλέκτου γραμματική). Επισημαίνει στον πρόλογό του στην γραμματική του ο Νέγρης:

Το αναπάντεχο βάρος της ταχυγραφίας

Νικήτας Σινιόσογλου

* Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
Σπάνια βρίσκεις κριτικό που να τον αγάπησαν οι αναγνώστες του όπως έναν συγγραφέα αγαπημένο. Ποιος ανατρέχει σε αλλοτινές κριτικές τη εξαιρέσει φιλόμοχθων υποψηφίων διδακτόρων και –το πολύ πολύ– των άμεσα εμπλεκομένων; Ο κριτικογράφος που υφαρπάσσει τις δάφνες ενός συγγραφέα θυμίζει ηθοποιό που κλέβει την παράσταση, αλλά είναι φαινόμενο πιο ασυνήθιστο ακόμη. Αν το χειροκρότημα που λαβαίνει δεν είναι εξίσου ενθουσιώδες, φταίει πως μας βάζει σε υποψίες: Μήπως δεν κάνει «κριτική» ακριβώς; Ή μήπως πρόκειται για κριτική κατεξοχήν και δη του υψηλότερου είδους; Αλλωστε, ποτέ δεν έλειψαν οι θιασώτες της άποψης ότι η κριτική πρέπει να μιλάει τη

Πέντε στάσεις - Μάκης Τσίτας, εκδόσεις Μεταίχμιο

Μια ζωή συνειδητά απελευθερωμένη
 Τριάντα χρόνια έμεινα στη Θεσσαλονίκη και δεν την έμαθα. Με έλεγε ο άντρας μου, αν σε κατεβάσω καμιά μέρα στο κέντρο θα χαθείς. Αλήθεια ήταν. Ήξερα μόνο τη διαδρομή από το σπίτι στη δουλειά: Αγία Βαρβάρα Τούμπας – ΑΧΕΠΑ. Πέντε στάσεις. Με το 14. (σ.9)
 Η σκυφτή φιγούρα, που περπατάει τραβώντας από το χέρι το μικρό παιδί, σε έναν ορίζοντα στενό και ορισμένο αυστηρά με τα τετραγωνισμένα επίπεδα στο μαύρο-γαλάζιο φόντο του εξωφύλλου, είναι με την εικαστική της ευγλωττία ικανή να περιγράψει τη ζωή της Τασούλας, της ηρωίδας του

Θαμμένα μυστικά στις σκιές του χρόνου (της Δέσποινας Παπαστάθη)

Στο μυθιστόρημα Η καλή κόρη (The good daughter) η αμερικανίδα συγγραφέας Karin Slaughter συνομιλεί με ακραίες μορφές βίας και τρόμου, καταθέτοντας τον προβληματισμό της πάνω σε μείζονα κοινωνικά ζητήματα, όπως ο βιασμός, ο σχολικός εκφοβισμός, οι μαζικές δολοφονίες με πυροβολισμούς σε σχολεία, η κατάχρηση εξουσίας από την αστυνομία και τις δικαστικές αρχές, η αμφίθυμη ταλάντευση απέναντι στη θανατική ποινή και τη φθορά και διαφθορά του σωφρονιστικού συστήματος. Στο μυθιστόρημα αυτό, όπως και στα προηγούμενα, η Slaughter εστιάζει στα αίτια που ωθούν τον άνθρωπο στη σύλληψη, τον σχεδιασμό και τη διάπραξη των πλέον ειδεχθών εγκλημάτων ενάντια στον συνάνθρωπό του με θύματα κυρίως γυναίκες, αποδίδοντας με τη γραφή της την πιο σκληρή μορφή του λεγόμενου αστυνομικού θρίλερ.

Κώστας Ριτσώνης (1949- 2015), «Το μπουζούκι» [«Τσίλιες»/ Μικρά πεζά 1970-2000], εκδ. Ποιήματα των Φίλων, 2001

Εκείνο το βράδυ ξενύχτησα σε μια ταβέρνα της Σύρας. Στην καθολική γειτονιά, στην Άνω Σύρα, τιμούν πάντα τη μνήμη του. Έχουν το μεγάλο πορτραίτο του Βαμβακάρη κρεμασμένο στον τοίχο της ταβέρνας. Στο πράσινο φόντο της ζωγραφιάς, που κυριαρχεί ο γέρος παίζοντας μπουζούκι, φαίνεται θαμπά μια πανέμορφη γυναίκα. Η Φραγκοσυριανή. Η λαϊκή ορχήστρα δεν κόλλησε στα παραδοσιακά, κι ας βρισκόταν στη γειτονιά του Μάρκου. Έπαιξε και ταγκό και καζαντζόκ. Για να χορέψει ο κόσμος και να ρίξει χαρτούρα. Το θλιμμένο μπουζούκι (η ψυχή της ορχήστρας)

Μπάντα της Φλώρινας των αδελφών Βαλκάνη: «Μελωδίας Ροδόσταγμα»

Η ιστορική Μπάντα της Φλώρινας των Αδελφών Βαλκάνη επανέρχεται ανανεωμένη και δριμύτερη. «Μελωδίας ροδόσταγμα» είναι ο τίτλος του νέου δίσκου της Μπάντας της Φλώρινας των Αδελφών Βαλκάνη που κυκλοφορεί από το Ogdoo Music Group. Η Μπάντα της Φλώρινας των αδελφών Βαλκάνη, ανανεωμένη με την ελπιδοφόρα και ταλαντούχα, τέταρτη γενιά, των μουσικών της επανέρχεται δημιουργώντας έναν εξαιρετικό δίσκο με τίτλο «Μελωδίας Ροδόσταγμα». Η κυκλοφορία συνοδεύεται από ένα εντυπωσιακό video clip που υμνεί τις ομορφιές της Μακεδονίας, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Βολιώτη, που οπτικοποιεί το μουσικό θέμα, το οποίο ανοίγει την αυλαία του δίσκου και

Ποιητικό τοπίο ανοικτό εν εξελίξει

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου 

Μυρσίνη Γκανά: «Εγώ έχω κι άλλα πράγματα που αγαπώ», εκδόσεις Μελάνι

Μετά από μια πρώτη επιτυχημένη ποιητική συλλογή, είναι αλήθεια ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τη συνέχεια, ώστε να φανεί η διαμόρφωση του ποιητικού τοπίου, η εξέλιξη του ποιητικού λόγου, η μορφή αλλά και η θεματική – στοιχείο της ποιητικής που θα έπρεπε να ενδιαφέρει ίσως περισσότερο ανάμεσα στα υπόλοιπα που απασχολούν μια κριτική προσέγγιση της ποίησης. Κυρίως μέσα από τη θεματική των ποιημάτων ανιχνεύεται και η στάση του δημιουργού απέναντι στο ποιητικό πρόβλημα· γιατί πρόβλημα στην ουσία συνιστά η όποια ενασχόληση με το απαιτητικό αυτό είδος λόγου, αρχικά ως προβαλλόμενο και εκτεθειμένο εσωτερικό τοπίο, αλλά και ως προβληματική συχνά καταπόνηση των στίχων.

Virgo/ Βίργκω όπως Virginia (της Σταυρούλας Τσούπρου)

(Εμφανίζονται επίσης: Κωνσταντίνος Χρηστομάνος, Κοσμάς Πολίτης, Μαρία Λαϊνά, Νατάσα Κεσμέτη, Αργυρώ Μαντόγλου)

 «[…] είναι ολέθριο για οποιονδήποτε γράφει να σκέφτεται το φύλο του. […] γιατί ό,τι γράφεται με αυτή τη συνειδησιακή προκατάληψη είναι καταδικασμένο να αφανιστεί. Παύει να γονιμοποιείται»[1]

ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΙΣΤΙΑΣ

Το νέο βιβλίο του συγγραφέα-δημοσιογράφου Γρηγόρη Χαλιακόπουλου μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
Άραγε το είδωλό μας αποτελεί πάντα το πιστό μας αντίγραφο; Μήπως υπάρχουν στιγμές που επαναστατεί με μορφασμούς και σκιρτήματα, κι εμείς απλώς πιστεύουμε πως είναι κάποιο σκέρτσο του καθρέφτη μας; Πόσες φορές κιοτέψαμε σαν το κοιτάξαμε στα μάτια και ρίξαμε το βλέμμα μας αλλού; Ο Κωνσταντίνος, συγγραφέας επί χρόνια, έμαθε να βουτά την πένα του στο μελανοδοχείο

Βιβλία για το καλοκαίρι

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Όταν τον περασμένο Οκτώβριο η Σουηδική Ακαδημία ανακοίνωσε τα δύο βραβεία Νόμπελ (δύο και όχι ένα, καθώς είχε προηγηθεί το κενό ενός έτους λόγω των σκανδάλων της επιτροπής), το ενδιαφέρον μας επικεντρώθηκε στον Πέτερ Χάντκε – ήταν γνωστός, πολυδιαβασμένος, αμφιλεγόμενος. Ελάχιστα ασχοληθήκαμε με το έτερο βραβείο που κέρδισε η Πολωνή Όλγκα Τοκάρτσουκ, το όνομα της οποίας, εκτός από δυσπρόφερτο, ήταν σε γενικές γραμμές άγνωστο στον μέσο αναγνώστη. Στη γλώσσα μας είχε μεταφραστεί μόνο ένα βιβλίο της («Το Αρχέγονο και

Αναζητώντας το επόμενο Booker – η μακρά λίστα 2020

της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη

Η δυο φορές βραβευμένη, Hilary Mantel, είδε για μια ακόμη φορά να φιγουράρει το ονομά της στη μακρά λίστα των βραβείων Booker 2020  που ανακοινώθηκε σήμερα 29/7. Η Mantel όμως δεν είναι το μόνο φαβορί στη λίστα καθώς η Αμερικανίδα μυθιστοριογράφος Anne Tyler είχε φτάσει μέχρι τη βραχεία λίστα το 2015 με το ‘Καρούλι Μπλε Κλωστής’, ενώ παλαιότερα, το 1989, είχε λάβει βραβείο Pulitzer για το ‘Δεσμώτες του Παρελθόντος’ . Στον αντίποδα των δυο καθιερωμένων συγγραφέων, βρίσκονται 8 πρωτοεμφανιζόμενοι, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, με την κριτική επιτροπή να δηλώνει πως αναγκάστηκε να αφήσει εκτός μεγάλα ονόματα.

Μιχάλης Ζ. Κοπιδάκης, «Μονώτης και ευόμιλος» / “Μνήμη Μάνου Ελευθερίου”, 2020 (έκδοση εκτός εμπορίου)

Δύο χρόνια από τον θάνατο του Μάνου Ελευθερίου. Το βιβλίο του Μιχάλη Ζ. Κοπιδάκη, «Μονώτης και ευόμιλος»- Μνήμη Μάνου Ελευθερίου, τυπώθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 σε 100 αντίτυπα εκτός εμπορίου. Σήμερα στο ΠΟΙΕΙΝ παρουσιάζουμε ένα μέρος από τον Πρόλογό του. ` ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 
 Στην Λιλή μυροφόρου αναλαβούσαν τάξιν
 ` Ο Μάνος Ελευθερίου δεν ήταν θιασώτης ούτε του απολαυστικού ούτε του πρακτικού βίου παρά του θεωρητικού, και ως εκ τούτου επεδίωκε τη µοναξιά, που του επέτρεπε να συνέρχεται από την τύρβη του κόσμου, να μελετά, να συγγράφει και να φροντίζει τις συλλογές που είχε καταρτίσει µε πράγματα αμφισβητούμενης χρησιμότητας. Εξαφανιζόταν λοιπόν κατά διαστήματα από προσώπου γης, προφασιζόταν ασθένειες αδιάγνωστες και αναχωρούσε συχνά με συντροφιά την οξυμμένη φαντασία του σε πολυήμερα προσκυνηματικά ταξίδια σε τόπους αλαργινούς. Όλα αυτά τα

Μικρά κριτικά και εξαιρετικά! (της Μαρίζας Ντεκάστρο)

Συνήθως στεκόμαστε στο περιεχόμενο και την εικονογράφηση και λέμε λίγα για τη μορφή του βιβλίου, αν και είναι εκείνη που πρώτη προδιαθέτει τον αναγνώστη. Η μορφή, το εξωγλωσσικό περιβάλλον (εξώφυλλο, μέγεθος, σχήμα, χαρτί, κ.ά.), έχει ισχυρό περιεχόμενο: χαρακτηρίζει το βιβλίο γιατί είναι προϊόν αισθητικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας και, εντέλει, εμπορικής άποψης. Αναφέρομαι λοιπόν στην ποιότητα κάθε βιβλίου ξεχωριστά ή και στο σύνολο της παραγωγής των εκδοτικών οίκων, τουλάχιστον εκείνων που επιμελούνται με την ίδια προσοχή όλα τα βιβλία τους και όχι μόνο τα αγορασμένα από το εξωτερικό για τα οποία δεσμεύονται ίσως με συμβόλαια. Υπάρχουν

Ψηφιοποιώντας μια λογοτεχνική εποχή

ΝΙΚΟΛΑΣ ΖΩΗΣ
Στο 14ο τεύχος του (Φεβρουάριος ’83) μπορούσες να βρεις τα ποιήματα που αφιέρωναν στον Καβάφη τρεις Κολομβιανοί ποιητές. Στο τεύχος αρ. 80 (Μάρτιος-Μάιος ’97), ο Λάμπης Ράππας απαντούσε στην αφοριστική κριτική που είχε ασκήσει ο Μάρκος Αυγέρης στο έργο του Στρατή Τσίρκα. Τον Μάρτιο του ’85, ένα μήνα μετά τον θάνατο του Γιώργου Ιωάννου, το σχετικό αφιέρωμα αναγγελλόταν από ολόκληρο το εξώφυλλο κι όλη αυτή η πολυμορφία διαφαινόταν ήδη από «καταστατικό» του πρώτου τεύχους: «Η επιθεώρηση “Γράμματα και Τέχνες”», διάβαζε κανείς τον Ιανουάριο του ’82, «φιλοδοξεί να γίνει ένα δραστήριο ένζυμο που θα συμμετέχει ενεργά στις πολιτιστικές και ιδεολογικές διεργασίες». Προ ημερών, η ψηφιοποίηση του περιοδικού