Μικρά κριτικά και εξαιρετικά! (της Μαρίζας Ντεκάστρο)

Συνήθως στεκόμαστε στο περιεχόμενο και την εικονογράφηση και λέμε λίγα για τη μορφή του βιβλίου, αν και είναι εκείνη που πρώτη προδιαθέτει τον αναγνώστη. Η μορφή, το εξωγλωσσικό περιβάλλον (εξώφυλλο, μέγεθος, σχήμα, χαρτί, κ.ά.), έχει ισχυρό περιεχόμενο: χαρακτηρίζει το βιβλίο γιατί είναι προϊόν αισθητικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας και, εντέλει, εμπορικής άποψης. Αναφέρομαι λοιπόν στην ποιότητα κάθε βιβλίου ξεχωριστά ή και στο σύνολο της παραγωγής των εκδοτικών οίκων, τουλάχιστον εκείνων που επιμελούνται με την ίδια προσοχή όλα τα βιβλία τους και όχι μόνο τα αγορασμένα από το εξωτερικό για τα οποία δεσμεύονται ίσως με συμβόλαια. Υπάρχουν αρκετοί στη χώρα μας. Γι’ αυτό, ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ θέσπισε το Βραβείο Καλλιτεχνικού Σχεδιασμού για να προβάλλει τις άρτιες και πέραν κάθε εντυπωσιασμού εκδόσεις. Άλλωστε, η ιδέα ότι το μέγεθος, τα έντονα χρώματα, το σκληρό εξώφυλλο, ή απλά τα ονόματα των συντελεστών είναι αρκετά για να προσελκύσουν τους αναγνώστες πάλιωσε. Τρεις εκδόσεις οι οποίες ξεχωρίζουν για την ποιότητά τους. Ντανιέλ Φερ/ Μαουρίτσιο Α. Κ. Κουαρέλλο, Πώς διαβάζεται ένα βιβλίο; Αλήθεια πώς διαβάζεται; ρωτάει το μεγάλο ερωτηματικό στο εξώφυλλο. Πολύσημος τίτλος που εισάγει σ’ ένα κυριολεκτικό παιχνίδι ανάγνωσης με χέρια, μάτια και μυαλό. Δεν διαβάζουμε πάντα γραμμικά, έτσι δεν είναι; Συχνά πηδάμε γραμμές, επιστρέφουμε σε κάτι που μας κίνησε το ενδιαφέρον, στεκόμαστε σε ορισμένες εικόνες, διαβάζουμε πρώτα το τέλος ή τυχαία από τη μέση… Σκέφτομαι τα Δικαιώματα του μικρού αναγνώστη που συνέταξε ο Πεννάκ ο οποίος υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει κανόνας για «καθώς πρέπει ανάγνωση»! Το θέμα είναι να διαβάζουμε γιατί μας αρέσει και να διαβάζουμε όπως μας βολεύει! Ο Ντανιέλ Φερ και ο Μαουρίτσιο Κουαρέλλο κάνουν μια τέτοια ανάγνωση απτή: Τα χέρια πιάνουν το βιβλίο τους, το γυρίζουν ανάποδα, πλάγια, όρθιο, φέρνουν πάνω- κάτω τις σελίδες, σε γυρίζουν πίσω, μπερδεύουν και ξεμπερδεύουν τους δυο ήρωες και μαζί τον αναγνώστη. Στο τέλος, ευχαριστημένος που επιτέλους κατάφερες να ανακαλύψεις πού τελειώνει το βιβλίο και βέβαιος ότι το έχεις διαβάσει ολόκληρο, ξέρεις ότι τα βιβλία που θα πέσουν στα χέρια δεν έχουν μυστικά. Αλλά… μπορεί και να έχουν και να οδηγήσουν σε άλλα βιβλία. To παιχνίδι της ανάγνωσης τελειώνει με ένα αίνιγμα: Αναγνώστη βρες τις πέντε ιστορίες που αγαπήθηκαν πολύ και κρύβονται στις εικόνες. Η έκπληξη για το πώς σελιδοποιείται η ιστορία και η εικονογράφηση, εξαιρετικά μελετημένη καθώς παραπέμπει σε κλασικά βιβλία παλαιότερων εποχών, καταλήγει σε θαυμασμό για τον τρόπο με τον οποίο οι δημιουργοί υλοποίησαν την ιδέα! Ωκεανός της Hélène Druvert. «Beautiful» γράφουν οι διεθνείς κριτικές για την έκδοση! Κλασικό βιβλίο γνώσεων ως προς το περιεχόμενο, με χίλιες δυο πληροφορίες για το ζωογόνο στοιχείο που περιβάλλει τον πλανήτη και τα πλάσματα που ζουν μέσα του. Θα ήταν εύκολο και κοινότοπο να πούμε πως τα παράθυρα που ανοίγουν, προσθέτοντας περιεχόμενο, είναι αυτά που δίνουν χαρακτήρα στην έκδοση. Είναι το λιγότερο. Κάθε σαλόνι του Ωκεανού μοιάζει με σκηνικό θεάτρου, μια σκηνή με πολλά επίπεδα και υπέροχη αισθητική: η χρωματική γκάμα του μπλε των νερών, τα δαντελένια κοπτικά που δίνουν βάθος στα υποθαλάσσια περιβάλλοντα, η ακριβής απεικόνιση των υδρόβιων πλασμάτων, η τοποθέτηση των κειμένων, οι γραμματοσειρές είναι που συνθέτουν ένα φανταστικό και συναρπαστικό ταξίδι ανακάλυψης στα βάθη των ωκεανών, το οποίο ενθουσιάζει. Η Druvert, εικονογράφος και designer χαρτιών και υφασμάτων, σκηνοθέτησε το υλικό της και δεν έφτιαξε απλά ένα ακόμα βιβλίο για τον Ωκεανό. Έφτιαξε ένα ολοκληρωμένο έργο τέχνης, μια ακριβή ομολογουμένως πρόταση για το πώς ένα χάρτινο αντικείμενο, το βιβλίο, μπορεί να σταθεί ισάξια πλάι σε προθήκες μουσείων οι οποίες ζωντανεύουν, όπως συνηθίζεται πλέον, το περιεχόμενό τους σκηνοθετώντας το. Πλανήτης SOS: Αστικός Εξαπλώσαυρος, Πλαστικράκεν, Πετρελαιοκηλιδιάθαν, Πυρηνικά Τζίνι, Γκόλεμ των Ηλεκτρονικών αποβλήτων, Σκουπιδοκόνγκ, Πνεύματα της Όξινης βροχής, Νεφόσαυρος, Θορυβοπούλι, είναι μερικά από τα περιβαλλοντικά τέρατα που απειλούν τον πλανήτη. Μ’ αυτό τον ευφάνταστο τρόπο, και με εξαιρετικό γλωσσοπλαστικό παιχνίδι η απόδοση των ονομάτων τους από τη μεταφράστρια Αυγή Δαφερέρα, η συγγραφέας Marie Rohde παρουσιάζει τα περιβαλλοντικά ζητήματα στο βιβλίο της Πλανήτης SOS: ως πλάσματα μιας φανταστικής τερατολογίας, η οποία εμπνέεται από τις μυθολογίες των λαών (Βίκινγκς, Κινέζοι, Σκανδιναβοί, Αφρικανοί, Αζτέκοι, κ.ά.) και την ποπ κουλτούρα (Κινγκ Κονγκ). Στόχος της είναι να κάνει γνωστές τις περιβαλλοντικές απειλές στα παιδιά και να τα ευαισθητοποιήσει μέσα από τα λεγόμενα των τεράτων, τα οποία αυτοπαρουσιάζονται εξηγώντας τι κάνουν οι άνθρωποι για να τα βοηθήσουν να μεγαλώσουν. Γι’ αυτό άλλωστε στη σελίδα κάθε τέρατος- απειλή υπάρχει η καρτέλα του «Τερατόμετρου», δηλαδή η ταυτότητά του με τα στοιχεία των ανθρώπινων ενεργειών που το εκτρέφουν και βεβαίως τους τρόπους για τη συρρίκνωσή του. Ως εικονογράφος, Marie Rohde σχεδίασε γραφιστικά το φυσικό περιβάλλον κάθε τέρατος και το ίδιο με τρόπο που να θυμίζει το ανάλογο από τη μυθολογία με την οποία συνδέεται. Το βιβλίο συμπληρώνουν το υπόμνημα με τη σήμανση των περιβαλλοντικών απειλών, ο Χάρτης Τεράτων με χρονολόγιο εμφάνισης καθενός, γλωσσάρι όρων και ευρετήριο. INFO 
 Hélène Druvert Ωκεανός Κειμ. Emmanuelle Grundmann Μτφρ. Καρίνα Λάμψα Εκδ. Καπόν, 2020 Marie G. Rohde Πλανήτης SOS Μτφρ. Αυγή Δαφερέρα Εκδ. Κλειδάριθμος, 2020
 Ντανιέλ Φερ Πώς διαβάζεται ένα βιβλίο; Εικ. Μαουρίτσιο Α. Κ. Κουαρέλλο Μτφρ. Βασιλική Νίκα Εκδ. Πατάκη, 2020

https://www.oanagnostis.gr/mikra-kritika-kai-exairetika-tis-marizas-ntekastro/?fbclid=IwAR1kv-JmYOEVGpJB5liOOJ8kmYYdrzR9oern_nDHx8h0PT7IkpAm33CeZX4