Γράφει η Δήμητρα Ντζαδήμα
Μαχμούντ Νταρουίς –
“Δεν μου ανήκω” , εκδόσεις Καστανιώτη
Σε μια εποχή που η ποίηση συχνά απογυμνώνεται από το πολιτικό της φορτίο, ο Μαχμούντ Νταρουίς έρχεται – μέσα από την ανθολογία «Δεν μου ανήκω» – να αποδείξει πως το ποίημα δεν είναι απλώς αισθητικό κατασκεύασμα, αλλά ένας τόπος αντίστασης, ένα ηθικό πεδίο που αρνείται να αποδεχθεί τον θάνατο της ελπίδας.
Ο τίτλος της συλλογής, Δεν μου ανήκω, είναι από μόνος του
δήλωση: μια κραυγή ύπαρξης που αρνείται να συμβιβαστεί με την εθνική, κοινωνική
ή ακόμη και προσωπική αποδοχή. Ο Νταρουίς, ποιητής της παλαιστινιακής
προσφυγιάς και της παγκόσμιας συνείδησης, μετατρέπει την έννοια της «πατρίδας»
σε πεδίο αναμέτρησης: όχι μόνο με τον αποικιοκράτη, αλλά και με τον ίδιο τον
εαυτό του. Το «ανήκω» δεν είναι προνόμιο. Είναι βάρος. Και όταν αυτό το βάρος
γίνεται αβάσταχτο, ο ποιητής επιλέγει την ουδετερότητα της γλώσσας, όπου οι
λέξεις μπορούν να είναι ελεύθερες, ακόμη και αν ο άνθρωπος δεν είναι.
Η επιλογή των ποιημάτων στην παρούσα ανθολογία αναδεικνύει
όλες τις πτυχές του έργου του Νταρουίς: από τη λυρική, σχεδόν ερωτική του
αποτύπωση της Παλαιστίνης, μέχρι τις φιλοσοφικές του ενατενίσεις πάνω στη ζωή,
τον θάνατο και την ταυτότητα. Η ποίησή του δεν προδίδει ποτέ τη μουσικότητα της
αραβικής γλώσσας, ούτε όμως εγκλωβίζεται σε αυτήν. Ο Νταρουίς υπερβαίνει το
γλωσσικό του σώμα και μεταφέρει το μήνυμα σε μια καθολική, διαχρονική ομιλία.
Είναι ένας εξόριστος όχι μόνο από τη γη, αλλά και από τη βεβαιότητα.
Η φωνή του υπέροχου αυτού ποιητή είναι περίτεχνα αντιφατική:
τρυφερή και οργισμένη, στοχαστική και άμεση, μελαγχολική αλλά ποτέ παραιτημένη.
Μέσα από τη δύναμη των λέξεων του διαμορφώνεται η ταυτότητα του ανθρώπου που
έχει χάσει την πατρίδα του, μα δεν έχει χάσει το δικαίωμα να αφηγηθεί. Αυτή η
αφήγηση – ελλειπτική, μεταφορική, ποιητικά θραυσματική – συγκροτεί έναν
εσωτερικό χάρτη μνήμης και επιβίωσης.
«Δεν μου ανήκω.
Ανήκω στη λέξη… που λέει αυτό που δεν λέγεται.»
Η συγκεκριμένη έκδοση
από τον Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελική Σιγούρου που σέβεται τη
στοχαστικότητα και τη ρυθμική ροή του πρωτοτύπου, αποτελεί σημαντικό έργο
πολιτιστικής διαμεσολάβησης και προσφέρει στον αναγνώστη έναν ποιητή που μιλά
μια παγκόσμια γλώσσα εκείνη της απώλειας και της επιμονής.
Είναι σημαντικό να διαβάζουμε τον Νταρουίς σήμερα όχι ως
σύμβολο μιας πολιτικής υπόθεσης, αλλά ως δημιουργό που διασώζει την ανθρωπιά
μέσα από το τραύμα. Η ποίησή του δεν στοχεύει να συγκινήσει ρηχά. Στοχεύει να
μετασχηματίσει. Να μεταφέρει τον αναγνώστη στον ενδιάμεσο χώρο όπου η Ιστορία
συντρίβει το άτομο, αλλά η τέχνη το ξαναχτίζει.
Αν υπάρχει ένα μήνυμα που διατρέχει την ανθολογία Δεν μου
ανήκω, είναι το εξής: η ποίηση είναι ο μόνος τόπος που δεν μπορεί να σου τον
πάρει κανείς. Όσο υπάρχει η γλώσσα, υπάρχει και ελευθερία. Όσο υπάρχει ο
Νταρουίς, υπάρχει φως στις πιο μαύρες γωνιές του κόσμου.
Ο Παλαιστίνιος
ποιητής Μαχμούντ Νταρουίς γεννήθηκε στις 13 Μαρτίου του 1941 στο χωριό
αλ-Μπίρουα της Γαλιλαίας. Το 1948, στη διάρκεια του Αραβο-Ισραηλινού πολέμου,
το χωριό του καταστράφηκε ολοσχερώς. Η οικογένεια διέφυγε προσωρινά στον νότιο
Λίβανο και όταν επέστρεψε εγκαταστάθηκε στο Ντερ αλ-Άσαντ. Μετά την ολοκλήρωση
των δευτεροβάθμιων σπουδών του στο Καφρ Γιασίφ, ο Νταρουίς μεταφέρθηκε στη
Χάιφα, όπου προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Ισραήλ. Σε ηλικία δεκαεννέα
ετών εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή. Σύντομα καθιερώθηκε ως ποιητής της
παλαιστινιακής αντίστασης και εθνικός ποιητής της Παλαιστίνης. Το 1971,
ξεκίνησε η μακρά πορεία της αυτοεξορίας του, με βασικούς σταθμούς το Κάιρο, τη
Βηρυτό, την Τύνιδα και το Παρίσι, ενώ το 1996 επέστρεψε στην Παλαιστίνη και
έζησε ως το τέλος της ζωής του μεταξύ Ραμάλας και Αμμάν (Ιορδανία). Εντάχθηκε
στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) και, το 1988, ο ίδιος
συνέταξε την Παλαιστινιακή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας που κοινοποίησε ο Γιάσερ
Αραφάτ. Παρέμεινε στον ΟΑΠ ως το 1993, όταν παραιτήθηκε αντιτασσόμενος στη
συμφωνία του Όσλο. Στις 9 Αυγούστου του 2008, η φωνή του Νταρουίς σίγησε,
ωστόσο η κληρονομιά που άφησε πίσω του μένει αθάνατη στην ψυχή και στα χείλη
όλου του αραβικού κόσμου. Έγραψε πάνω από τριάντα ποιητικές συλλογές και
πεζογραφήματα, ενώ τα έργα του έχουν ήδη μεταφραστεί σε τριάντα πέντε γλώσσες.
Το σώμα του μεταφέρθηκε στη Ραμάλα, σύμφωνα με την επιθυμία του, και τάφηκε
στην κορυφή ενός λόφου που βλέπει στην Ιερουσαλήμ. Πλάι στο μνημείο του, από
τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, στεγάζεται το Ίδρυμα Μαχμούντ Νταρουίς.
https://www.fractalart.gr/den-moy-aniko/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου