Γράφει η Γιούλη Τσακάλου
Θωμάς Κοροβίνης, «Σταυροί στο ακροθαλάσσι», Εκδόσεις Άγρα, 2024
Υπάρχουν βιβλία που διαβάζονται. Και υπάρχουν βιβλία που μπαίνουν από την ανάσα και φωλιάζουν στην καρδιά. Το Σταυροί στο ακροθαλάσσι του Θωμά Κοροβίνη ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Είναι ένα αφήγημα-μαρτυρία, μια εξομολόγηση σε δύο φωνές, μια δαντική κάθοδος στον θρήνο, και ταυτόχρονα ένας ύμνος στη γυναικεία ψυχή που αντέχει και δεν σπάει, δεν ξεχνά και δεν φωνάζει.
Ο συγγραφέας, με την ωριμότητα ενός βαθιά λογοτεχνικού βλέμματος, επιστρέφει στο 1975, στο προσφυγικό χωριό της Νέας Ηράκλειας Χαλκιδικής, και κάθεται απέναντι στην Ελπινίκη, τη γιαγιά του. Εκείνη, γυναίκα από τις αλησμόνητες πατρίδες, σμιλεμένη από το χώμα της Ανατολικής Θράκης και τον πόνο της προσφυγιάς, του αφηγείται το μεγάλο της τραύμα: τον θάνατο του παιδιού της από νάρκη, δέκα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Δεν κλαίει. Δεν μοιρολογεί φωναχτά. Μιλάει, και πίσω από κάθε λέξη της κυλάει ένας ολόκληρος αιώνας θυσίας, θλίψης και πείσματος.
Η διαλογική δομή του έργου δεν είναι απλώς τεχνική. Είναι η καρδιά του βιβλίου: ένας εγγονός που ρωτά, μια γιαγιά που απαντά, και στο ανάμεσό τους η Ιστορία που υπήρξε – σκληρή, βουβή, ανελέητη. Η γλώσσα της Ελπινίκης, θρακιώτικη, ανεπιτήδευτη και γεμάτη εικόνες, φέρει μέσα της το κύρος της παροιμίας και τη δύναμη του μοιρολογιού. Δεν αφηγείται μόνο το παρελθόν· το ενσαρκώνει.
Ο Κοροβίνης δεν επεμβαίνει. Δεν καλλωπίζει. Ακούει και μεταγράφει. Κι αυτό κάνει τη συγκίνηση αβάσταχτη – γιατί είναι καθαρή, τίμια, ακατέργαστη. Το πένθος δεν έχει κορώνες, μόνο βουβές παύσεις. Το δράμα δεν κραυγάζει· φωλιάζει στη σιωπή. Μέσα από τις σελίδες αναδύεται ένας ολόκληρος κόσμος που χάθηκε – μαζί με τους ανθρώπους του, τη γλώσσα του, την περηφάνια του. Και μαζί του, αναδύεται κι η ερώτηση: Τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος που πορεύεται με απώλειες και στέκει όρθιος;
Η κορύφωση του βιβλίου, η τελετουργική «κάθοδος» της Ελπινίκης στον Άδη για να ανταμώσει τον γιο της, είναι από τις πιο συγκλονιστικές σελίδες της νεοελληνικής πεζογραφίας. Δεν πρόκειται για φαντασίωση· είναι λύτρωση. Είναι η λαχτάρα να κλείσει ένας κύκλος που έμεινε ανοιχτός για δεκαετίες. Είναι το παράλογο δικαίωμα στη συνάντηση – έστω κι αν αυτή λάβει χώρα μετά το τέλος.
Ο Κοροβίνης στήνει ένα αφήγημα λιτό, εσωτερικό, ποιητικό. Όχι ως φιλόλογος, αλλά ως ιερέας της γλώσσας. Με απλότητα και πειθαρχία, με στοχασμό και αγάπη. Το Σταυροί στο ακροθαλάσσι δεν είναι απλώς φόρος τιμής στη γιαγιά του· είναι ένα μεγάλο ελληνικό κείμενο για το πένθος, τη μνήμη, την αντοχή και τον άνθρωπο που δε λύγισε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου