Συγγραφέας ο Ιταλός Alberto Prunetti.Εξαιρετική η μετάφραση του Βαγγέλη Ζήκου.
Ο Prunetti, γράφοντας τη μυθιστορηματική βιογραφία του ηλεκτροσυγκολλητή πατέρα του Renato Prunetti, συνθέτει με ρεαλιστική αφήγηση μια επική ιστορία για την τάξη των προλετάριων στον βιομηχανικό ιταλικό Βορρά κατά τις δεκαετίες 60 και 70, δεκαετίες της γοργής ανάπτυξης της μεταλλοβιομηχανίας και των εγκαταστάσεων πετρελαίου.
Η βιομηχανική έκρηξη στη μεταπολεμική Ιταλία επιτεύχθηκε χάρη σε εργάτες που δούλευαν σε επικίνδυνα πόστα και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία. Ο πατέρας Renato από 14 χρόνων δούλευε την ηλεκτροσυγκόλληση, με τον κίνδυνο πάντα να εξαερωθεί αν μια σπίθα πεταγόταν μέσα στη γιγάντια δεξαμενή πετρελαίου όπου τον κατέβαζαν. Αυτό δεν έγινε αλλά εισέπνευσε όλα τα βαριά μέταλλα από τον πίνακα του Μεντελέγιεφ, όπως γράφει ο γιος του. Ψευδάργυρος, μόλυβδος και βέβαια ίνες αμιάντου μαύρισαν τα πνευμόνια του κσι τον οδήγησαν στον θάνατο μόλις στα 59 του χρόνια όπως κι άλλους εργάτες.
Το βιβλίο είναι μια ωδή κι ένα ρέκβιεμ στον προλετάριο πατέρα που γίνεται νομάς στις βιομηχανίες της Β. Ιταλίας για να θρέψει την οικογένεια του, που αποκτά σταδιακά ταξική συνείδηση καθώς βλέπει να κάθεται σε κάθε κύτταρό του η εκμετάλλευση (μα τι κυριολεξία η λέξη στην περίπτωσή του!) και το βίωμα της βαθιάς κοινωνικής ανισότητας. Ο Renato Prunetti επιθυμεί διακαώς να γλυτώσουν τα παιδιά του από τον φαύλο κύκλο της αναπαραγωγής της τάξης στην οποία ανήκουν, να ξεφύγουν από το βάσανο μιας σκληρής δουλειάς χωρίς οικονομικό αντίκρυσμα. Ονειρεύεται μια άλλη ζωή γι' αυτά και πιστεύει πως θα το πετύχουν μέσω της εκπαίδευσης. Δεν μας είναι άγνωστο αυτό το όραμα. Είναι σύμφυτο με την εξέλιξη της νεοελληνικής κοινωνίας από την ίδρυση του κράτους κι εντεύθεν. Το ζήσαμε με τους αγρότες ή εργάτες γονείς μας και στη χώρα μας.
Η ανοδική κοινωνική κινητικότητα σε όλες τις μεταπολεμικές ευρωπαϊκές κοινωνίες στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση του κοινωνικού κράτους που χτίσθηκε ως αντίβαρο στον αποκλεισμό των προηγούμενων χρόνων κι αιώνων. Αυτή η πολιτική των "ίσων" (ποτέ δεν είναι ακριβώς ίσες) ευκαιριών που οδήγησε χιλιάδες παιδιά της εργατικής τάξης στην ανώτατη εκπαίδευση και μέσω αυτής σε μια ποιοτικότερη ζωή, χτυπιέται σήμερα από τις βάρβαρες νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην Παιδεία και δημιουργεί νέα φράγματα αποκλεισμού εξατμίζοντας κάθε ίχνος κοινωνικής παροχής.
Αλλά ας γυρίσω στο βιβλίο που αξίζει να το διαβάσετε. Με συγκίνησε η τρυφερότητα του λόγου του Alberto Prunetti. Ενώ γράφει για σκληρές συνθήκες βίου, για τα δικά του παιδικά χρόνια και τα παιχνίδια με ματωμένα γόνατα σε τσιμεντένιες αλάνες, για τα ήθη των προλεταρακών γειτονιών, για την τραχύτητα που αναδύεται μέσα από τις διηγήσεις του πατέρα του καθώς αναθυμάται τη δική του νεότητα, αφήνει δυνατά συναισθήματα, εκλύει αβίαστα, χωρίς μελοδραματισμούς, τη συμπόνια, την ενσυναίσθηση, τη λύπη αλλά και τη χαρά για όσα έζησε ως τέκνο αυτής της τάξης κι αυτού του πατέρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τίτλος κάθε κεφαλαίου είναι ένα τραγούδι από το φεστιβάλ του Σαν Ρέμο. Αυτοί οι άνθρωποι υπήρξαν παιδιά, έφηβοι, νέοι, ερωτεύτηκαν, παντρεύτηκαν, διασκέδασαν, γέννησαν παιδιά πόνεσαν, αρρώστησαν βαριά και έφυγαν βασανιστικά από τη ζωή.
Τη μνήμη τους διαφυλάσσει ο γιος συγγραφέας και με την οικογενειακή του ιστορία ζωγραφίζει τον μεγάλο πίνακα της εργατιάς,τις πολιτικές ορίζουσες της, ένα fresco επίσης της ιταλικής κοινωνίας με όλες τις αντιφάσεις της.
Καθώς διάβαζα το μυθιστόρημα έβλεπα στις σελίδες του σκηνές από τον ιταλικό νεορεαλιστικό κινηματογράφο που τόσο αγαπώ, είδα τον εμβληματικό πίνακα "Η τέταρτη τάξη" του Giuseppe Pellizza da Volpedo (1868-1907), τον θυμάστε από την αφίσα του 1900 του Μπερτολούτσι που στόλιζε τα φοιτητικά μας δωμάτια. Η εξέγερση των αγροτών και οι φεουδάρχες γαιοκτήμονες στις συγκρούσεις του προηγούμενου αιώνα. Θυμήθηκα τους στίχους του Μπ. Μπρεχτ για την Εφτάπυλη Θήβα. Θαυμάζουμε τα μεγάλα έργα αλλά σκεφτήκαμε ποτέ πόσοι δούλοι πέθαναν για να τα θεμελιώσουν;
2022, το αίτημα για δικαιοσύνη και ισότητα, για αξιοπρέπεια και αξιοβίωτη ζωή, επίκαιρο και επιτακτικό όσο ποτέ απέναντι σε εξουσίες όλο και πιο άδικες, σκληρές στους αδύναμους, ανάλγητες κι επικίνδυνες για όλον τον κόσμο.
Σπουδαίο βιβλίο ο Αμίαντος, βραβευμένο δις
το 2013 στην Τοσκάνη, άξιο ανάγνωσης!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου