Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης Το χιόνι των Αγράφων Σελ. 160 Εκδόσεις Κίχλη, 2021
Ηλίας Καφάογλου
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
Ο Χατζημωυσιάδης ούτε για μια στιγμή δεν χάνει τον στόχο του. Βάζει τον άνθρωπο στο κέντρο της ιστορικής δίνης, τον άνθρωπο εν πολέμω και το πεπρωμένο του, ανθρώπους κάποτε αγέρωχους και τώρα αθύρματα, προδομένους και ηττημένους Η πορεία 40 ημερών 1.300 νεοσυλλέκτων του ΔΣΕ, οι οποίοι προέρχονταν από επιστράτευση, τον Δεκέμβριο του 1947 και τον Ιανουάριο του 1948, από τη Βράχα προς τη Μακεδονία και το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ, καταδιωκόμενοι διαρκώς από τον Κυβερνητικό Στρατό, βρίσκεται στο κέντρο της σπονδυλωτής αφήγησης του και γερού φιλόλογου
Χατζημωυσιάδη. Πρόκειται για την Ταξιαρχία Αόπλων Ρούμελης, υπό την αρχηγία του Γιώργου Γούσια. Στην αρχική φάλαγγα επιστράτων προστίθενται άοπλοι ξεσπιτωμένοι, μια ταξιαρχία χιλίων μαχητών που ήρθε να τους προστατεύσει, συνολικά «δυόμισι με τρεις χιλιάδες κόσμος». «Δύο χιλιόμετρα άνθρωποι ξυπόλητοι, ρακένδυτοι και πεινασμένοι να ‘ρχονται από το πουθενά και να πηγαίνουν στο πουθενά, να πέφτουν πάνω στα σπαρμένα πτώματα των μαχητών και των μαχητριών από την ένοπλη συνοδεία ή τους επίστρατους – τα πιο πολλά μισοφαγωμένα από τους λύκους», για να δώσουμε πάραυτα τον λόγο στον συγγραφέα, γεννημένο στο Δυτικό Πέλλας. Σε αυτή τη φάλαγγα ένας από τους ήρωες του συγκλονιστικού –για να το πούμε ευθέως– αφηγήματος, ο ταξίαρχος του ΔΣΕ Γεώργιος Γεωργιάδης, αργότερα καταδικασθείς εις θάνατο με τυφεκισμό από τους συντρόφους του τους ίδιους, «έβλεπε συμπυκνωμένη την ιστορία δέκα χρόνων με τις πρώτες ελπίδες, τις κατοπινές ήττες και τις τωρινές συντριβές». Ο Γεωργιάδης, ο Σιάτρας Κυριάκος, του Γιαννάκου και της Σοφίας, ετών δεκάξι, ο Χαράλαμπος Σουρούτσης του Αναστασίου και της Ευταξίας, το γένος Μητρούλια, ο Αβραάμ Πολυχρονίδης –ο Αβράμης–, υπεύθυνος για τον επισιτισμό, είναι κάποιοι από τους επώνυμους πρωταγωνιστές, εκ μέρους των οποίων γράφει ο συγγραφέας, οι οποίοι στις 18 Φεβρουαρίου 1948 ξεκίνησαν την πορεία τους. Την ημέρα εκείνη, «τούφες τούφες έπεφτε το χιόνι, τους βίτσιζε τα μούτρα ο αέρα, στα τέσσερα μέτρα δεν βλέπανε απ’ την ομίχλη και τις νιφάδες», χιονοθύελλα, μια προειδοποίηση, μια απειλή. Και η απαντοχή. Ωστόσο, στην πορεία η «ιστορία συνέχιζε να αφήνει πατημασιές και πτώματα στο χιόνι, που συνέχιζε να πέφτει και να σκεπάζει τα πάντα». Πράγματι, από τους περίπου 1.500 επίστρατους ούτε 350 δεν κατάφεραν να φτάσουν στο Γενικό Αρχηγείο. Εκεί, στο Αρχηγείο, όσους είχαν απομείνει τους υποδέχτηκαν ο Ζαχαριάδης, ο Βλαντάς, κάποια μέλη του Πολιτικού Γραφείου, οι πιο υψηλόβαθμοι αξιωματικοί, με τον Γούσια να προπορεύεται. Αλλά ο Γεωργιάδης και οι περισσότεροι συνοδίτες σύντροφοί του ήξεραν καλά, όφειλαν να γνωρίζουν, ότι «οι μεγάλες ήττες θέλουν τους φταίχτες τους και οι νέες αυλές θέλουν τους αυλικούς τους κι όποιος δεν ανήκε στους δεύτερους θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να βρεθεί ανάμεσα στους πρώτους». Εκεί, στους πρώτους, λόγου χάριν βρίσκεται ο Αβράμης: «Από τότε που θυμάται τον εαυτό του ένα σπίτι, ένα χωριό, μια πατρίδα γύρευε κι αντ’ αυτών έναν φούρνο, μια σβησμένη ανθρακιά και κάτι καπνισμένες πέτρες βρήκε και στο Μεσόβουνο και στη Βράχα και στο Καλαμάκι και στον Ολυμπο και στα Πιέρια», πολλά πτώματα στην καταπακτή της μνήμης, «ακρωτηριασμένα χέρια και κομμένα πόδια, βγαλμένα μάτια κι ανοιγμένα άντερα σε κάθε γωνία του μυαλού». Βεβαίως, ο Χατζημωυσιάδης ούτε για μια στιγμή δεν χάνει τον στόχο του. Βάζει τον άνθρωπο στο κέντρο της ιστορικής δίνης, τον άνθρωπο εν πολέμω και το πεπρωμένο του, ανθρώπους κάποτε αγέρωχους και τώρα αθύρματα, προδομένους και ηττημένους. Υπ’ αυτή την έννοια, αξιοποιώντας και τις προκρίσεις της «ιστορίας από κάτω», ο συγγραφέας των Εξόδων νοσηλείας (Ενύπνιο, 2020) μας φιλοδωρεί με ένα κατορθωμένο μυθιστόρημα για την ανακατασκευή της μνήμης και του βαθιά χαραγμένου τραύματος. Δεν πρόκειται μόνο για τα τραύματα που το χιόνι διέστιξαν, το χιόνι στον βορινό όγκο του Οθρυος, στον Κίσαβο, στον Ολυμπο, στα Πιέρια, στον Γράμμο, στον κάμπο των Φαρσάλων πριν, στον Πηνειό. Πρόκειται για ένα επίμοχθα κεντημένο κείμενο, μια πένθιμη συμφωνία σε έξι μέρη, για τη συντριβή του μαχόμενου και μαχητικού ανθρώπου.https://www.efsyn.gr/tehnes/ekdoseis-biblia/anoihto-biblio/345822_patimasies-tis-istorias-sto-hioni
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου