Ο Πάκο σε νέους μπελάδες

Ορέστης Σταμόπουλος

Ενα πολλαπλό φονικό σε μασσαλιώτικο μπαρ, ένας αυτόπτης μάρτυρας και ανοίγει ένα κυνηγητό που περνάει μέσα από υποψίες, βεβαιότητες και άλλοθι.

Στη μνήμη του παλιόφιλου των γονιών μου από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης αλλά και δικού μου

γνωστού Αντώνη Φράγκου, αγωνιστή και πολυγραφότατου βιβλιοκριτικού και μουσικοκριτικού

Κυκλοφόρησε πρόσφατα το τελευταίο νουάρ μυθιστόρημα του Μορίς Ατιά που τιτλοφορείται Τα χρώματα της εκδίκησης από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση της Χριστίνας Μπουφέα και επιμέλεια της Μυρτώς Ταπεινού. Ο Γαλλοαλγερινός Ατιά είναι γνωστός στο εγχώριο βιβλιόφιλο κοινό και ιδίως μεταξύ όσων αρέσκονται στην ανάγνωση «σκοτεινών» μυθιστορημάτων. Αυτό είναι το πέμπτο μυθιστόρημά του που μεταφράζεται και κυκλοφορεί στα ελληνικά, ανάμεσά τους η δημοφιλής τριλογία του: Το μαύρο Αλγέρι - Η κόκκινη Μασσαλία - Παρίσι μπλουζ.

Ο πολυσχιδής Ατιά, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, σεναριογράφος και σκηνοθέτης συν τοις άλλοις, επανέρχεται δριμύτερος και αυτή τη φορά μας μεταφέρει στη ρομαντική αλλά συνάμα και βίαιη Μασσαλία των αρχών των ’80s.

Από τις πρώτες κιόλας σελίδες ιντριγκάρει τη φαντασία μας. Το φονικό –μαζική δολοφονία δέκα αμέριμνων θαμώνων ενός μπαρ– δεν αργεί να συμβεί. Ενα φθινοπωρινό απομεσήμερο το «Μπαρ ντε λα Πλας» μιας μασσαλιώτικης λαϊκής συνοικίας γεμίζει με κάλυκες (από σφαίρες που βρίσκουν τους στόχους τους) και, εν ριπή οφθαλμού, άφθονο νωπό αίμα κατακλύζει τα στιλβωμένα πατώματά του. Πτώματα παντού.

 

Μοναδικός αυτόπτης μάρτυρας, ο περίφημος πρώην μπάτσος (όπως αυτοσαρκάζεται) και νυν δημοσιογράφος-ρεπόρτερ Πάκο Μαρτίνεθ – αδιαπραγμάτευτη πρωταγωνιστική περσόνα όλων ανεξαιρέτως των μυθιστορημάτων του συγγραφέα. Ποιος ή ποιοι κρύβονται πίσω από αυτό το –σε πρώτη ανάγνωση– τυφλό τρομοκρατικό χτύπημα; Ποια κίνητρα οδήγησαν τους ψυχρούς –σίγουρα επαγγελματίες– εκτελεστές στη διάπραξη αυτού του ειδεχθούς και αποτρόπαιου εγκλήματος; Να σχετίζονταν, άραγε, με κάποιον τρόπο όλοι οι θανόντες μεταξύ τους ή μήπως κάποιοι εξ αυτών –για κακή τους τύχη– απλώς πλήρωσαν με την ίδια τους την ύπαρξη την αμέριμνη και ρουτινιάρικη έξοδό τους για ένα ποτό; Και, εν τέλει, μέσα σε ποιο συγκεκριμένο πλαίσιο διαπράχτηκε το «φαντασμαγορικό» τούτο έγκλημα; Αυτά κι άλλα πολλά ερωτήματα βασανίζουν το μυαλό του εγγενώς φιλοπερίεργου και αθεράπευτα περιπετειώδους, αλλά και μοναδικού αυτόπτη μάρτυρα του μακελειού, Πάκο. Αυτό το τραγικό συμβάν, τη στιγμή μάλιστα που είχε ξεκινήσει μια επιτόπια δημοσιογραφική έρευνα για τους εναπομείναντες προαστιακούς underground κινηματογράφους της Μασσαλίας, κινητοποιεί και πάλι το αστυνομικό του δαιμόνιο.

Ετοιμος σαν από καιρό και αποφασισμένος, όπως πάντα, να ξετυλίξει το κουβάρι του νήματος και να φτάσει στον ή στους ενόχους αυτής της δολοφονίας που έτυχε να αντικρίσει ιδίοις όμμασι. Ετσι λοιπόν, ξεκινά το δημοσιογραφικό κυνήγι των συντρόφων/-ισσών και λοιπών συγγενών των θυμάτων προς άγρα πολύτιμων πληροφοριών, ικανών να «ξεκλειδώσουν» την υπόθεση και να τον οδηγήσουν στην ταυτότητα του ενόχου.

Πολύτιμοι σύμμαχοι σ’ αυτό τον σκοπό αφενός ο μεθοδικός (αλλά και μοναχικός) συνάδερφος και συνεργάτης του στην εφημερίδα του, ο Γκαλισέ, και αφετέρου η «σκονισμένη» αλλά λειτουργική –αν και ανενεργή εδώ και κάμποσα χρόνια– αστυνομική του ταυτότητα!

Πρόσωπο-κλειδί στην εξέλιξη της ιστορίας η πρώιμα χήρα, ευειδής, γοητευτική 35άρα γυναίκα ενός εκ των θανόντων και αφεντικού του μπαρ, Ναταλί Ρομπέρτι, μοναχοπαίδι του πανούργου πότη, Γαλλοκροάτη μεγαλέμπορου, Μπόγκντα.

Αλλα σημαίνοντα πρόσωπα της αφήγησης αποτελούν τόσο η συνοδοιπόρισσα και σύντροφος ζωής, Ιρέν, όσο και ο παλιόφιλος και πολυβραβευμένος δημοσιογράφος Φρανσουά Νεσίμ. Ο τελευταίος, αφού προηγουμένως έχει γλιτώσει απ’ τα δόντια των φονταμενταλιστών Αφγανών, μουτζαχεντίν και των Σοβιετικών πρακτόρων της KGB επιστρέφει στο κοσμοπολίτικο Παρίσι. Εκεί αποφασίζει να ξεκινήσει ακόμα μία διεξοδική έρευνα που ίσως του αποφέρει ακόμα ένα διεθνούς φήμης βραβείο…

Αναντίρρητα, ο συγγραφέας κρατά τον αναγνώστη καθηλωμένο, το σασπένς είναι κλιμακούμενο, οι πολλαπλές και ενίοτε παράλληλες διηγήσεις των ηρώων τον εισάγουν σε πολλαπλά και ενίοτε τεμνόμενα «σύμπαντα» μιας πραγματικότητας πυρακτωμένης όσο και η λάβα που μόλις έχει «ξαμοληθεί» στις απόκρημνες πλαγιές ενός ενεργού ηφαιστείου που «βρυχάται».

Η ρευστότητα της υπόθεσης μπορεί κάλλιστα να παρομοιαστεί με τη ρευστότητα του παγκόσμιου γεωπολιτικού σκηνικού των συνεχών πολιτικο-κοινωνικών και οικονομικών μετατοπίσεων και ανασχηματισμών των αρχών της δεκαετίας του ’80.

Ο συγγραφέας, μέσα από την εξιστόρηση της νέας περιπέτειας του Πάκο, μας ενημερώνει, εμμέσως, για μια σειρά από αξιοσημείωτα ιστορικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν εκείνη την ψυχροπολεμική εποχή. Οπως, για παράδειγμα, η κατάδειξη των χαοτικών συνθηκών που επικρατούσαν στην αφγανική ενδοχώρα την περίοδο της σύγκρουσης των Ταλιμπάν και των συμμάχων τους (ανάμεσά τους και ο Σαουδάραβας νεανίας αριστοκράτης Οσάμα Μπιν Λάντεν) με τους Σοβιετικούς επικυρίαρχους.

Ακόμα ένα άξιο λόγου κοσμοϊστορικό γεγονός που καταγράφεται είναι η ανάδειξη στην προεδρία της Γαλλίας του εμβληματικού σοσιαλδημοκράτη Φρανσουά Μιτεράν που με την τρίτη –και… φαρμακερή, όπως αποδείχτηκε– προσπάθεια κατάφερε να περάσει το κατώφλι του Μεγάρου των Ηλυσίων. Οπως, επίσης, καυτηριάζεται και η συνακόλουθη αντικομμουνιστική υστερία που επικράτησε στη χώρα. Αλλά και η εφεύρεση του Walkman από τους καινοτόμους Ιάπωνες της Sony θίγεται, ευφυώς, στο βιβλίο.

Επίσης, ο συγγραφέας, αναδεικνύει (ιδίως μέσα από χαρακτήρες όπως του Λέοναρντ Φίσερ, ανταποκριτή του νεοϊδρυθέντος τότε CNN στο Παρίσι) τον κομβικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ αλλά και τα διεθνή ΜΜΕ τη μεταιχμιακή δεκαετία του ’80 – κάτι που δεν πρέπει να υποτιμάται ως προς την τελική έκβαση του Ψυχρού Πολέμου.

Μέγιστος σινεφίλ, ο Ατιά για πολλοστή φορά ενσωματώνει στην αφήγηση πλήθος αμερικανικών και ευρωπαϊκών ταινιών, αλλά και μουσικών albums και λογοτεχνικών έργων που άφησαν το δικό τους μοναδικό αποτύπωμα στην Ιστορία του Παγκόσμιου Πολιτισμού.

Πασίγνωστες χολιγουντιανές ταινίες, όπως Ο Τρίτος Ανθρωπος, Ο Νονός και το Αποκάλυψη Τώρα έως θρυλικά γουέστερν και low budget αστυνομικές περιπέτειες, όπως το Αγρια Συμμορία και το Γκλόρια διανθίζουν τα κεφάλαια του βιβλίου και «καλούν» τον κάθε αναγνώστη να τις… ανακαλύψει. Ειδική μνεία αξίζει να γίνει στις πλούσιες και αρκούντως επεξηγηματικές σημειώσεις της μεταφράστριας (στο μεταφραστικό της ντεμπούτο) που παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου και βοηθούν τον Ελληνα αναγνώστη να εγκλιματιστεί γρήγορα τόσο με το ιστορικο-κοινωνικό και ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο της εποχής όσο και με τη γαλλική Ιστορία, πολιτική και κουλτούρα.

Συνολικά, η μετάφραση χαρακτηρίζεται τόσο από γλωσσική εμβρίθεια και υψηλή πιστότητα νοημάτων όσο και από φρέσκια, ανεπιτήδευτη μεταφραστική απόδοση που εκτός από την εύληπτη κατανόηση της ιστορίας, ενίοτε, αποσπά από τον αναγνώστη και το πηγαίο γέλιο του.

Το νέο συγγραφικό δημιούργημα του Ατιά δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα τις προηγούμενες μεγάλες εκδοτικές επιτυχίες του και γι’ αυτό θα διαβαστεί απνευστί!

https://www.efsyn.gr/nisides/460106_o-pako-se-neoys-mpelades#goog_rewarded