Μια διαλεξη στη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΙΤΗ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ, 12/12/2004
(Κυκλοφορησε στα αγγλικα στο περιοδικο Hellenic Quarterly, No. 24-25, 2006)
Τα τελευταια χρονια η μουσικη μου δραστηριοτητα στρεφεται ολο και περισσοτερο προς το χωρο του τραγουδιου, ετσι μου εχει δοθει συχνα η ευκαιρια να κανω ορισμενες σκεψεις πανω στη σχεση που μπορει να εχει ενας συνθετης με την ποιηση. Ειναι βεβαια γεγονος πως η
σχεση της μουσικης με τον ποιητικο λογο υπηρξε ιστορικα δεδομενη και αυτονοητη, καθορισε δε σε μεγαλο βαθμο και την εξελιξη της ιδιας της μουσικης. Ωστοσο, στην περιπτωση της μελοποιησης της ποιησης, οταν δηλαδη επιχειρειται να προστεθει εκ των υστερων μουσικη πανω σε ενα αυτονομο ποιητικο εργο που δεν γραφτηκε με προθεση να μελοποιηθει, προκυπτουν ορισμενα ενδιαφεροντα αισθητικα ζητηματα που αξιζει να εξεταστουν. Ειναι γνωστο αλλωστε πως στον τοπο μας τα τελευταια χρονια ειχε αποτελεσει συχνα αντικειμενο συζητησεων και αντιπαραθεσεων το αν πρεπει ή οχι να μελοποιειται η ποιηση, το τι μπορει να σημαινει ο ορος “εντεχνο λαϊκο τραγουδι”, το ποια ειναι η διαφορα αναμεσα στον “απλο στιχο” και στη “σοβαρη ποιηση”, κλπ. Πιστευω λοιπον πως τετοια ερωτηματα οφειλονται στην υπαρξη καποιων παρανοησεων, αλλα και σε ορισμενες, δικαιολογημενες ισως, αντιδρασεις απεναντι σε απλοϊκοτητες και σε αισθητικες καταχρησεις.Ας παρουμε ομως τα πραγματα απο την αρχη : Η εμφανιση της λεγομενης “καθαρης” οργανικης μουσικης κι’ η δυνατοτητα της να λειτουργει ως μια αυτονομη μορφη καλλιτεχνικης εκφρασης αποτελεσε ενα σχετικα προσφατο φαινομενο στην ιστορια του πολιτισμου που εμφανιζεται στις δυτικες κοινωνιες γυρω στον 17ο αιωνα, την περιοδο δηλαδη που χαρακτηριζουμε ως Μπαροκ. Επι χιλιαδες χρονια, σε ολες τις παραδοσιακες κοινωνιες, η μουσικη ηταν ταυτισμενη σχεδον απολυτα με το λογο και με την κινηση, με την ποιηση και με το χορο. Αυτες οι μορφες ανθρωπινης εκφρασης που εχουν ως κοινο γνωρισμα την οργανωση τους μεσα στο χρονο κι’ οι οποιες –οπως αποδεικνυεται κι’ απο τη νευρολογια- ενεργοποιουν παρεμφερεις αντιληπτικους μηχανισμους, ησαν σχεδον αξεδιαλυτα δεμενες στη συνειδηση των ανθρωπων, κατι που φαινεται κι’ απο τις ονομασιες που χρησιμοποιουσαν για να τις περιγραψουν. Η αρχαια σακνσκριτικη λεξη “σαμγκιτα” π.χ που χρησιμοποιουσαν οι Ινδοι για τη μουσικη περιεγραφε την τεχνη που συνδυαζει το τραγουδι με τη μουσικη και το χορο. Αλλα κι’ η ελληνικη λεξη “Μουσικη” περιεγραφε την “Τεχνη των Μουσων” που περιελαμβανε τη μουσικη, την ποιηση και τον χορο. Χιλια χρονια αργοτερα, στο αρχαιο κινεζικο “Αρχειο Τελετουργιων” του 5ου αιωνα μ.Χ. υπαρχει η χαρακτηριστικη διατυπωση “η ποιηση εκφραζει την ιδεα, η μουσικη προεκτεινει τον ηχο, ο χορος ζωντανευει τις στασεις”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου