Τιτίκα Δημητρούλια
Δημήτρης Τανούδης «Δεν θέλετε να σας ακούσουν», εκδόσεις Μωβ σκίουρος, 2023
«Το ξέρεις ότι μου άρεσε πάντα να αναλύω υπερβολικά τα πράγματα», λέει ο άντρας στην αγαπημένη του στο διήγημα «Κούκλες», την οποία έχει ο ίδιος, όπως στο τέλος ομολογεί, σκοτώσει. Τα λόγια αυτά θα μπορούσε να τα απευθύνει κι ο ίδιος ο Τανούδης στον αναγνώστη ή την αναγνώστρια, χωρίς ευτυχώς να τους έχει σκοτώσει: η ανάλυση, ο στοχασμός βρίσκονται στο επίκεντρο της δουλειάς του, από το πρώτο του βιβλίο, τον Σπασμό, πριν από δώδεκα χρόνια, ως την τελευταία του αυτή συλλογή διηγημάτων. Ένας στοχασμός πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη και συνύπαρξη μέσα σε μια δεδομένη στιγμή της Ιστορίας, συνέχεια και μαζί θραύσμα της πορείας της ανθρωπότητας· πάνω στην αγάπη, ως αίσθηση και αίσθημα, και στο τέλος της· πάνω στον χρόνο και την αντίληψή του σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο· πάνω στο ίδιο το σώμα όπως διαμορφώνεται κοινωνικά παραμένοντας ζωικό και θνητό· πάνω στην πανταχού παρούσα βία των δομών όπως μετασχηματίζεται σε αίσθημα και λόγο. Ένας στοχασμός που δεν αποκλείει κάθε φορά στα κείμενά του την πλοκή, αλλά ούτε και την υποστηρίζει, παραμένοντας ο ίδιος ο σκοπός και το μέσο της αφήγησης, πλέκοντας ένα σφιχτό, απειλητικό δίχτυ, που μέσα του η πραγματικότητα μεγεθύνεται και αναιρείται, με όρους σκληρού παραμυθιού και επιστημονικής φαντασίας, θεάτρου του παραλόγου και της ωμότητας.
Η μικρή φόρμα ταιριάζει στον Τανούδη, αναδεικνύει τη στόχευση και τα υλικά της γραφής του, διευκολύνει τη συνάντηση με τον αναγνώστη. Φωτίζει την πρόθεσή του να περιγράψει εντελώς αποδραματοποιημένα, με όρους ανατομίας, έναν άγριο κόσμο και τις δομές του, που διαμορφώνουν τον δημιουργό του, τον άνθρωπο, ενώ τις ενσωματώνει. Έναν άνθρωπο που έχει και δεν έχει χαρακτηριστικά στα διηγήματά του, που είναι και δεν είναι πρόσωπο, ενσαρκώνοντας στο έπακρο την τριαδική του φύση: είδος, άτομο, κοινωνία. Έναν άνθρωπο που δεν γεννά ζωή και δίνει κατά κύριο λόγο θάνατο, που αγαπά και κυρίως ξεαγαπά ή δεν μπορεί να αγαπήσει. Έναν άνθρωπο σπαραγμένο, ενοχικό, απελπισμένο μέσα σε έναν κόσμο όλο βουή και μανία, τον κόσμο που έφτιαξε εν επιγνώσει ή εν τη αφελεία του, κατ’ επιλογήν ή με την ανοχή του.
Στο πρώτο διήγημα, ο άντρας της γραφής και ο άντρας της δράσης κονταροχτυπιούνται για την αγάπη μιας γυναίκας και τη νέα ζωή, εν μέσω ταραχών σε μια γειτονιά που θα μπορούσαν να είναι τα Εξάρχεια, αλλά και η Ναντέρ κι η Μασσαλία. Ο άντρας της γραφής, που έχει αρνηθεί τη συνέχιση της ζωής, κι ο άντρας της επανάστασης, που τελικά δεν θα γίνει και το προσωρινό της ξέσπασμα θα αφήσει πίσω νεκρούς, σακατεμένους κι ένα νεκρό καναρίνι. Σε μια διαδικασία τύπου Μπέντζαμιν Μπάτον, ο άντρας της γραφής, ηττημένος κατά κράτος, θα επιστρέψει σε εμβρυακό στάδιο και θα βρεθεί στο κλουβί του καναρινιού. Στο κλουβί που συνδηλώνει τη σύγχρονη κοινωνική συνθήκη, όπως αυτή αλλοτριώνει τον άνθρωπο για να την αντέξει και να την υποστηρίξει.
Αυτή τη συνθήκη σχολιάζουν όλα τα διηγήματα, την εικονοποιούν με ποικίλους τρόπους, με μαγικούς, απειλητικούς κάκτους και θυσιαστικά, ανθρωποφαγικά τελετουργικά, με οργιάζουσες συνευρέσεις και την αδυναμία συνέχισης της ζωής. Μια συνθήκη ανελευθερίας που εμποδίζει την αίσθηση, το αίσθημα και τη συνείδηση, που επιβάλλει ομοιώματα, κούκλες, ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις, βίαιες εκρήξεις, ανταποκρίσεις σε καλοσχεδιασμένες πρακτικές υποταγής, την πλήρη αποξένωση από το σώμα, τον κόσμο, τον χρόνο, τον χώρο. Όλος ο χρόνος είναι κενός, όλος ο χώρος είναι μια αρένα ανταγωνισμών και αλληλοσπαραγμών, περίκλειστη, αλλά με το κλειδί στην πόρτα.
Ο Τανούδης επενδύει στην αποστασιοποίηση, δείχνει την κατασκευή του λόγου και την κατασκευή του κόσμου, με εικόνες και διακείμενα που ενεργοποιούν τη συλλογική μνήμη. Καλύτερα, δείχνει το γκρέμισμα του κόσμου, του ανθρώπου και του λόγου, με οικείες αναφορές που σχεδιάζουν το ανοίκειο μιας ζωής χωρίς ζωή. Μια κατάρρευση ανθρωπολογική, την οποία έχει αποφασίσει ο κόσμος του βορρά και την υλοποιεί και ο κόσμος του νότου, με τις δικές του αντιφάσεις. Δύσκολα διηγήματα για έναν δύσκολο κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου