29.10.23

Δημήτρης Ελευθεράκης, Το Ολοκαύτωμα στην ελληνική κουλτούρα μνήμης, Αλεξάνδρεια


Η έκδοση αποτελεί μια post mortem απόδοση τιμής εκ μέρους φίλων και συναδέλφων στον ποιητή και στοχαστή Δημήτρη Ελευθεράκη, που ο αιφνίδιος θάνατός του το 2020, σε ηλικία 42 ετών, έβαλε πρόωρο τέλος σε μια πολυσχιδή και εξαιρετικά δημιουργική διαδρομή. Στις σελίδες του τόμου αυτού περιλαμβάνεται η διατριβή που εκπόνησε στο Πανεπιστήμιο του Ρουρ, στο Μπόχουμ, του οποίου αναγορεύτηκε διδάκτορας. Θέμα της η μνήμη του Ολοκαυτώματος και η διαχείρισή της από την ελληνική κοινωνία, ενόψει του διχασμού της, τόσο στο επίπεδο της πολιτικής όσο και σε αυτό της κουλτούρας μνήμης. Η μνήμη του αφανισμού της εβραϊκής κοινότητας, μεταπολεμικά, καθυποτάχτηκε στις ανάγκες νομιμοποίησης διαφόρων παραγόντων, όπως ήταν η κομμουνιστική Αντίσταση ή η ελληνική Εκκλησία. Ο συγγραφέας αμφισβητεί την κρατούσα αντίληψη, ότι το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα απωθήθηκε διά της σιωπής· αντιθέτως, υποστηρίζει ότι υπήρξε το αντικείμενο σειράς παραλλαγών επιλεκτικού λόγου. Επιδιώκει να καταδείξει σε ποιο βαθμό το εκάστοτε εθνικό φαντασιακό, καθώς και οι ερμηνείες που έδωσαν διαφορετικές κοινότητες κουλτούρας μνήμης επηρέασαν τη διαχείριση του Ολοκαυτώματος και, παράλληλα, με ποιο τρόπο οι εξιστορήσεις του ενσωματώθηκαν σε διάφορα αφηγήματα, ιδιαίτερα το εθνικό αφήγημα. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρώτη ενότητα της μελέτης του αφιερώνεται στις αποτυπώσεις του Άουσβιτς στην ελληνική δημόσια σφαίρα, από το 1945 και τα πρώτα δημοσιεύματα των ελληνικών εφημερίδων, την επιστροφή των πρώτων επιζώντων, τις δίκες των δωσιλόγων κ.ά. Η δεύτερη ενότητα εξετάζει τη διάσωση των εβραίων από την κομμουνιστική Αντίσταση και τη συμμετοχή τους σε αυτήν, καθώς και πτυχές του αντισημιτισμού και του αντισιωνισμού στους κόλπους της ελληνικής αριστεράς. Τέλος, στην επόμενη ενότητα διερευνάται η κατασκευή του μύθου της διάσωσης των εβραίων από την Εκκλησία και ο ρόλος του προκαθημένου της, αρχιεπίσκοπου Δαμασκηνού.

Δεν υπάρχουν σχόλια: