Φιλολογικός Όμιλος Ελλάδος, «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει, Καισαριανή, 1η Μάη 1944», Αντώνης Χαριστός επιμ., εκδ. Υψικάμινος, σ. 152.

Μια ιστορία αυτοθυσίας επιλέγουν να μας διηγηθούν οι οκτώ συγγραφείς του συλλογικού διηγήματος, γραμμένου στην τεχνοτροπία του δομημένου ρεαλισμού β΄ επιπέδου, μέλη του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος. Πρόκειται για τους Αντώνη Χαριστό –που είναι και ο Πρόεδρος του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος–, Νίκο Καψιάνη, Άννα Πετρίδου, Μάντυ Τσιπούρα, Μαρία Καραθανάση, Αφροδίτη Διαμαντοπούλου, Γιάννη Πολύζο και Ευστράτιο Τζαμπαλάτη, ενώ ένα σύντομο εισαγωγικό σημείωμα αντί προλόγου υπογράφει ο Χρήστος Μιάμης. Το διήγημά τους φέρει τον συμβολικό τίτλο «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει» και μας αφηγείται καρέ καρέ την τελευταία μέρα των διακοσίων εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς στο στρατόπεδο της Καισαριανής, την Πρωτομαγιά του 1944. Η εκτέλεση αυτή πραγματοποιήθηκε ως αντίποινα για τη δολοφονία τεσσάρων Γερμανών στους Μολάους, του νομού Λακωνίας, από δυνάμεις του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού. Οι εκτελεσθέντες ήταν κυρίως κομμουνιστές και κρατούμενοι του προηγούμενου δικτατορικού μεταξικού καθεστώτος, που είχαν μεταφερθεί στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Το στίγμα για το έργο και για τους συγγραφικούς περιορισμούς που θέτει η συγκεκριμένη τεχνοτροπία δίδεται στον πρόλογο του βιβλίου: «Σε έναν συνδυασμό ιστορικού υποβάθρου και μυθοπλασίας, επιχειρήσαμε να καταγράψουμε την τελευταία μέρα των κρατουμένων στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, πριν την εκτέλεσή τους. Ο χώρος είναι εκ των προτέρων προσδιορισμένος. Οι πρωταγωνιστές δεν μπορούν να φύγουν από τον χώρο. Επομένως, όλη η δράση αρχίζει και ολοκληρώνεται εντός αυτού. Ταυτόχρονα, ο χρόνος αφορά την κυκλική διαδικασία από τις πρώτες πρωινές ώρες ως το σούρουπο και τη νύχτα. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα και τη χωρική διάταξη πρόσωπα, βιογραφίες, ιστορίες, καταστάσεις προβάλλουν ενώπιον του αναγνώστη, με τους ήρωες να εναλλάσσονται σε μία μόνιμη εναλλαγή ιστορικής καταγραφής και μυθοπλαστικής αποτύπωσης».

Οι δημιουργοί του συλλογικού διηγήματος «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει, Καισαριανή, 1η Μάη 1944» Αντώνης Χαριστός, Νίκος Καψιάνης, Άννα Πετρίδου, Μάντυ Τσιπούρα, Μαρία Καραθανάση, Αφροδίτη Διαμαντοπούλου, Γιάννης Πολύζος και Ευστράτιος Τζαμπαλάτης…

Επομένως, πρόκειται για μία αγαστή συνεργασία Ιστορίας και μυθοπλασίας. Οι τελευταίες στιγμές των διακοσίων εκτελεσθέντων φωτίζονται μέσα από ενδελεχή έρευνα, την οποία διεξήγαγαν οι συγγραφείς του διηγήματος, ανατρέχοντας σε αρχεία και πρωτογενείς πηγές της εποχής. Φυσικά, οι διάλογοι των προσώπων εμπεριέχουν έντονα το μυθοπλαστικό και λογοτεχνικό στοιχείο, η βάση τους, όμως, είναι πέρα ως πέρα αληθινή. Η εφαρμογή της συγκεκριμένης νοοτροπίας έχει εξάλλου το προνόμιο να αποτυπώνει φωτογραφικά, όπως έχουμε ξαναπεί, ιστορικές στιγμές της καθημερινότητας στον χρόνο. Ο αναγνώστης, λοιπόν, νιώθει σαν να παρακολουθεί  από κοντά τα τεκταινόμενα και να βρίσκεται εκεί. Η αφήγηση έχει αφαιρεθεί εντελώς, ενώ η ενδελεχής περιγραφή και ο διάλογος είναι τα κύρια εκφραστικά μέσα για την αποτύπωση των κρίσιμων αυτών ιστορικών στιγμών. Το διήγημα, πέρα από τον πρόλογο και τη σύντομη εισαγωγή που συνοδεύουν τον τόμο, χωρίζεται σε πέντε μεγάλα κεφάλαια, τα οποία συν-γράφουν οι οκτώ συγγραφείς εν μέσω, όμως, απόλυτης αρμονίας και ομοιομορφίας στον λόγο. «Όταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά δεν πεθαίνει ποτές». «Δεν φοβάμαι τον θάνατο, αδελφέ. Αυτό που με βαραίνει είναι να φύγω χωρίς να δω τη λευτεριά, που τόσο παλέψαμε για να κερδίσουμε». Τέτοια λόγια διάλεγαν για εμψύχωση οι κρατούμενοι στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, που έδωσαν τη ζωή τους με αυτοθυσία. και ο συγγραφέας και πολιτικός επιστήμονας κ. Χρήστος Μιάμης που υπογράφει το εισαγωγικό σημείωμα της έκδοσης Να αναφέρουμε, τέλος, ότι το διήγημα είναι αφιερωμένο στη μνήμη του συνδικαλιστή Ναπολέοντα Σουκατζίδη, ενός από τους εκτελεσθέντες, ο οποίος είχε την επιλογή να σωθεί, καθώς γνώριζε γερμανικά, και οι Γερμανοί προσφέρθηκαν να του χαρίσουν τη ζωή, ο ίδιος, όμως, δεν δέχτηκε να πεθάνει κάποιος άλλος στη θέση του. Εν κατακλείδι, πρόκειται για μία γνωστή ιστορία αυτοθυσίας, η οποία παρουσιάζεται, όμως, στα μάτια μας με έναν εντελώς νέο και πρωτότυπο τρόπο. *Η Λεύκη Σαραντινού είναι εκπαιδευτικός, ιστορικός και συγγραφέας.

 

Πηγή : www.paratiritis-news.gr [ https://www.paratiritis-news.gr/politismos/otan-to-syllogiko-bainei-brosta-apo-to-atomiko/?fbclid=IwY2xjawME-URleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETA3dTZYQlBFemVxTk9FeTB0AR5WDUvnA2RvU84TS-C1uK_G0zaW20b5sJTAVcXB7jhZ0r4Cpi38QNmeC_WbAQ_aem_BF_GPytTin9HDYEMfGqbTw ]