Αντώνης Καρτσάκης
Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου μας έδωσε πολλή χαρά με τις δύο πρόσφατες εκδόσεις της: Στέφανος Κακλαμάνης, "Mario Vitti, μελετητής της πρώιμης νεοελληνικής λογοτεχνίας" και Γιώργος Καλλίνης, "Έρως Νεοελληνικός. Ο δυτικός λογοτεχνικός ερωτικός λόγος και η νεοελληνική ιδιαιτερότητα". Πρόκειται για δύο λαμπρά μελετήματα ως προς την πρωτοτυπία, την επιστημονική τεκμηρίωση αλλά και την αμεσότητα και την αφηγηματική χάρη με τον οποία μας οδηγούν σε ανθηρά μονοπάτια, όπου θάλλουν ωραία επιστημονικά άνθη.
Ο καθηγητής ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ μας παραδίδει μια λαμπρή ως προς την πρωτοτυπία, την επιστημονική τεκμηρίωση αλλά και την αφηγηματική χάρη εργασία. Προτάσσει το τελευταίο κείμενο του δεινού νεοελληνιστή Μάριο Βίττι (1926-2023), παραθέτει το δικό του εκτενές κείμενο όπου ανασκάπτει τη χαραγμένη με λογισμό και μ’ όνειρο πορεία ζωής του Βίττι, τη συμβολή του στη μελέτη για την πρώιμη νεοελληνική λογοτεχνία, με σημαντικό βήμα την έκδοση της "Storia della letteratura neogreca (1971) / Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας" (1978), στην οποία αποτυπώθηκαν οι λογοτεχνικές επιδόσεις των Ελλήνων από τον 12ο αιώνα έως το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου.
Σημείο αιχμής του βιβλίου η νέα οπτική την οποία ο Βίττι εγκαινιάζει εξετάζοντας τη λογοτεχνία της από την οπτική γωνία των ιδεολογικών, των κοινωνικών και των αισθητικών προσανατολισμών των δημιουργών της μέσα στο ελληνικό και ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ιδιαίτερη αναφορά στη συμβολή του Βίττι ως της τη διακρίβωση του χαρακτήρα της κρητικής λογοτεχνίας και στην ανατροπή που επέφερε στο γραμματολογικό σχήμα, στις λαμπρές ερμηνευτικές προτάσεις του, στη νεωτερική, ιδιαίτερα, διάθεση με την οποία αναγνώριζε στον Ερωτόκριτο τη δημιουργική συνάντηση της κόσμου έμπλεου λογιοσύνης και συνάμα κάθετα ριζωμένου στη λαϊκή παράδοση της Κρήτης.
Το βιβλίο συμπληρώνεται με «Παράρτημα» με επιφυλλίδες και βιβλιοκριτικές των Βίττι, Δημαρά, Πορφύρη, Μουλλά, καθώς και αλληλογραφία μεταξύ Μάριο Βίττι και Στέργιου Σπανάκη, επιστολή του Δημαρά στον Βίττι και φωτογραφίες που συνδέονται με την ειδική θεματική του.
Ο Στέφανος Κακλαμάνης συλλαμβάνει τη βαρύτητα του Βίττι και την αποδίδει στον αναγνώστη με έναν λόγο μετρημένο και ακριβό που απηχεί την κριτική οξυδέρκεια, την επιστημονική εγκράτεια αλλά και τη σεμνότητα του δημιουργού του, αναδεικνύοντας την προσφορά ενός αξιομνημόνευτου ερευνητή στη μελέτη της πρώιμης νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Ο διδάκτωρ/ερευνητής ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΛΙΝΗΣ, κατοπτεύοντας με τρόπο θαυμαστό τη σχετική βιβλιογραφία, επιλέγοντας και παραθέτοντας πολλά λογοτεχνικά κείμενα, με θέμα τον έρωτα, και τεκμηριώνοντας τις θέσεις του με πλούσια παραπεμπτικότητα, απαντά στο ερώτημα πώς αποτυπώνεται ο έρωτας στην τέχνη, ειδικά στη λογοτεχνία, από τον ύστερο μεσαίωνα έως σήμερα. Πώς η νεοελληνική κοινωνία, με καταγωγικές, πολιτισμικές και ιδιοσυγκρασιακές διαφορές από τις δυτικοερωπαϊκές, συνέλαβε και εξέφρασε τον έρωτα;
Μέσα από αντιπροσωπευτικά κείμενα (της ελληνικής αρχαιότητας, του μεσαίωνα, της Αναγέννησης, του Σαίξπηρ, του Αριόστο, του Χορτάτση, κυρίως του Κορνάρου, αλλά και του 18ου αιώνα, του ρομαντισμού, του υπερρεαλισμού, καθώς και κείμενα σύγχρονης ευρωπαϊκής και ελληνικής λογοτεχνίας) σκιαγραφεί τη φύση της ευαισθησίας του έρωτα, την ήττα και την ευάλωτη σκληρότητά του, τις εκφράσεις του ερωτισμού, όπως αποτυπώθηκαν στη νεοελληνική λογοτεχνική πραγματικότητα (η λογοτεχνία είναι «μια σκηνοθεσία συναισθημάτων», J. Kristeva), υπενθυμίζοντας ότι «η λογοτεχνία είναι ο μόνος τόπος όπου τα εξορισμένα πάθη μπορούν να έρθουν σε μια δημιουργική σχέση με την ομιλία»:
«Ώφου, κακό που μ’ εύρηκε και ποια ώρα να ’ναι κείνη
ν’ αναπαγώ; Μα το γδυμνό κοπέλι δε μ’ αφήνει»
(Κορνάρος, «Ερωτόκριτος»)
«Κι αν είν’ ο έρωτας καλός, γιατί να με πληγώνει;
Ειδέ και είν’ πάλι κακός, πώς είν’ γλυκοί οι πόνοι;»
(«Έρωτος αποτελέσματα»).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου