της ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ
Τυφλά, διψασμένα λιοντάρια
της γενιάς μου,
που σαπίζετε στην άμμο,
σας χαιρετώ.
Τα δάκρυα κι οι βρυχηθμοί
μας είναι κοινά.
«Ο Φαίδων κι ο Βασιλικός κάθονταν τότε σε ένα ωραίο
αρχοντικό της οδού Βασιλίσσης Όλγας,
απέναντι από τον κινηματογράφο «Κολοσσαίον». Ο Φαίδων είχε πολλά και ωραία
βιβλία, που ποτέ του δεν τα δάνειζε, απευθυνόταν στην υπηρέτριά του με τον
πληθυντικό και έλεγε ωραία ανέκδοτα ή σόκιν πολλές φορές στα αγγλικά. Γενικά
είχε κάτι το αριστοκρατικό επάνω του, που το επέτεινε η απομίμηση του Ουάιλντ
στα λόγια, στους τρόπους, στην εμφάνιση. Ήταν πολύ ευαίσθητος αλλά με αρκετές
μεγαλοαστικές υποχοντρίες, που δε σ’ άφηναν να καταλάβεις αν η ποίησή του
έβγαινε από ανάγκη ζωής ή αποτελούσε εκδήλωση αισθητισμού».
Ο Φαίδωνας Ιωαννίδης (γνωστός ψευδωνυμικά ως Φαίδων ο
Πολίτης) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1928 και λίγο αργότερα η οικογένειά
του εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη στην οδό Παπακυριαζή. Έκανε σπουδές αγγλικής
γλώσσας και φιλολογίας σε Αγγλία και Αμερική, και μοιάζει να πέρασε και να μην
ακούμπησε από το λογοτεχνικό παρεάκι της Θεσσαλονίκης, τον Βασίλη Βασιλικό,
τον Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου, τον Γιώργο
Ιωάννου και τον Ντίνο Χριστιανόπουλο.
Τον σταυρωμένο σαν αντίκρισα
πάνω από κείνο το κρεβάτι,
παραξενεύτηκα
κι ίσως και να ταράχτηκα λιγάκι,
αν και πιστός δεν είμαι.
Θυμούμαι, τον ερώτησα
σαν τι άραγε τούτο να σημαίνει.
Μου απάντησε θλιμμένα
πως, σαν Αυτός γυμνόν δεν τον ιδεί,
τότε ποιος θα ’ταν πιο ενδεδειγμένος;
«Ο Φαίδων ήταν πολύ συμπαθής και γλυκός άνθρωπος. Πάντα
χαμογελαστός και ευχάριστος στην παρέα, με μια σπιρτόζικη παρατήρηση ή ένα
αγγλοσαξωνικό καλαμπούρι», γράφει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. «Ποτέ του δεν έκανε
κακό σε κανέναν ενώ εμείς οι άλλοι τρωγόμασταν μεταξύ μας. Μα αναρωτιόμουν πώς
γινόταν, ένας τέτοιος άνθρωπος να κερδίζει στην φιλιά και να χάνει στον έρωτα.
Γιατί κάτω από το βερνίκι του αισθητισμού, ο Φαίδων κουβαλούσε τις τραυματικές
εμπειρίες μιας ανέραστης ζωής».
Μόλις άκουσε
τα βήματα στη σκάλα
έριξε στον καθρέφτη
μια τελευταία
αμφίβολη ματιά,
πέρασε φευγαλέα
με συγκίνηση το χέρι
ακόμα μια φορά
απ’ τα μαλλιά,
κι η ευχή γοργή
πέρασε απ’ το νου
σαν αστραπή:
Να ’ταν το χτένι σμίλη,
το χέρι να ’ταν Πραξιτέλη.
Το 1951 έως το ’61, υπήρξε η εκδοτική δεκαετία της ζωής του.
Τότε ήταν που τύπωσε τέσσερις ποιητικές συλλογές: Το 1951 σε ηλικία 22 ετών
εκδίδει την πρώτη που χωρίζεται σε δύο μέρη, την «Σαχάρα» και το «In memoriam»,
με ποιήματα στα αγγλικά και στα ελληνικά και με τα αινιγματικά του μάτια στο
εξώφυλλο – υπήρχε μέσα και ένα φυλλάδιο που περιείχε βιογραφικά στοιχεία για
κάθε ποίημα και τελείωνε με στοχασμούς για την τέχνη.
Ακολούθησαν το 1953 δύο μικρές πλακέτες που τιτλοφορούνταν
Ersatz? και Adios («ηρέσκετο στον έρωτα τον ελληνοπρεπή / Συχνά μου έλεγε – τι
σπάνια τύχη / Δεν ξέρεις πόσοι καίγονται / καίγονται μα δε βρίσκουνε / ή δε
μπορούν ή δεν τολμούν») ενώ στον κολοφώνα αναγραφόταν: «Το βιβλίο αυτό τυπώθηκε
στη Θεσσαλονίκη από τα τυπογραφεία Ν. Νικολαΐδη τον Απρίλιο του 1953 σε 300
αντίτυπα και στο χαρτί που κρατάτε. Λόγω ελλείψεως κοινού ασήμαντος αριθμός
αντιτύπων θα κυκλοφορήση στο εμπόριο».
Είχε ρόδινα τα μάγουλα,
καστανόξανθα μαλλιά,
λεπτά χείλη, κερασιά,
σκούρο μέλι μάτια.
Στο φτωχόδρομο που ζούσε
χάλαγα τις σόλες μου·
πήγαινα-ερχόμουνα
μέρα-νύχτα μόνος μου.
Και σαν τύχαινε να βγει,
άνοιξη μπουμπουκιασμένη,
σ’ οπτικό συμπόσιο
αποζημιωνόμουνα.
Για μια τετραετία, οι προαναφερθέντες λογοτέχνες της πόλης,
μαζεύονταν κι έγραφαν ερωτικά ποιήματα, ώσπου έφυγαν οι τρεις για την Αθήνα κι
έμειναν πίσω δύο. Οι μαθηματικές πράξεις ευνόησαν μάλλον τον έναν.
Ο Φαίδων εκδίδει την τελευταία του συλλογή Κασσάνδρες και
τυφλοί κροκόδειλοι το έτος 1961, ποιητική συγκομιδή πολλών ετών και μετά σιωπή,
τον έφαγαν τα ξένα ζούδια· μπορεί και τα εντόπια. «Παρόλο που ο Φαίδων διόρθωνε
πολλές φορές τα γραφτά του, το αποτέλεσμα ήταν πάντα ισχνό και μέτριο»,
αναφέρει και πάλι ο Χριστιανόπουλος, αν και η συνδρομή του στη συλλογή και
εκτύπωση κάποιων ανέκδοτων ποιημάτων του, όλων με τον τίτλο «Love poem/Eρωτικό»
(«σ’ έχασα καθώς σβουρίζει ο κόσμος. / Αγάπη μου / το άλλο γύρισμα / ας είναι
για μένα»), ήταν δείγμα μιας υποβόσκουσας, έστω, έγνοιας.
Βλέφαρο του έρωτα,
πεθαμένο χορτάρι,
αθώο μίσος,
πελέκι που αστράφτει μοναξιά.
Μιλώ,
να λιγοστέψει ο τρόμος σου.
«Ο αδελφός του, κ. Κρίτων Ιωαννίδης, είχε την καλοσύνη να
μου εμπιστευθεί δύο τετράδια στίχων του Φαίδωνα, με ποιήματα της διετίας
1977-1978. Όλα τα ποιήματα έχουν πολλές διορθώσεις, τόσο που δύσκολα
διαβάζονται, αλλά και πάλι είναι πλαδαρά και άνισα, σε βαθμό που από μερικά,
αναγκάστηκα να αποκλείσω σιωπηρά μερικούς στίχους…».
Κάποια στιγμή της ζωής του αποπειράθηκε να γίνει παλαιοπώλης
καθώς είχε συγκεντρώσει αρκετά πολύτιμα και σπάνια βιβλία, παλιές εκδόσεις του
Σαίξπηρ, πρώτες εκδόσεις του Ουάιλντ, χειρόγραφα του Καβάφη, έπιπλα και πίνακες
Θεσσαλονικέων ζωγράφων που αρχικώς η τύχη τους φυλαγόταν σε ένα υπόγειο. Ο Φαίδων
Πολίτης υπήρξε σε όσα χρόνια έζησε, άνεργος.
Το ότι δεν μ’ αναγνωρίζεις, Κύριε,
δεν σημαίνει και πως δεν υπάρχω.
Είμ’ ο πιστός σου δούλος,
η σκιά σου, Κύριε,
και σαν σκιά σου μόνο ζω,
και σαν σκιά σου μόνο αναπνέω.
Και για τροφή δεν έχω άλλο
από τα λίγα ψίχουλα,
που αραιά και που,
σε μεγαλόψυχες στιγμές,
απ’ το τραπέζι σου μου ρίχνεις.
Κάποτε ο ποιητής τύπωσε κάποιες σελίδες που τις συνέραψε και
τις μοίραζε σε φίλους. Εκεί σημείωνε πως «δεν υπάρχει τίποτε πραγματικά
πρωτότυπο και ούτε η πατρότητα αυτής της φράσης μου ανήκει. Ακόμη και το
κοπυράιτ των πιο υπέροχων βίτσιων μας, ανήκει σε κάποιον άλλο τρίτο, που
χάνεται στ’ απύθμενα βάθη των αιώνων».
Ο ποιητής πέθανε τον Οκτώβριο του 1986 από καρδιά. Λίγο
νωρίτερα, πρόλαβε να ερωτευτεί στο Τυμπάκι της Κρήτης, να φωνάξει και να γράψει
στον άλλον τόπο «πηγαδάκι μου σε θέλω» και να ξεγραφτεί από αυτόν, ως ν’
ακουστεί η νικητήρια κραυγή Τετέλεσται.
Δεν αρνούμαι να πεθάνω
στο πλευρό των γενναίων
που πέφτουν.
Όμως πόσο θα προτιμούσα
να ζούσα στο πλευρό
γενναίων.
______________________
ΠΗΓΕΣ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ
~ «Φαίδων ο Πολίτης», (εισαγ.: Ντίνος Χριστιανόπουλος), εκδ.
Διαγώνιος, 1988.
~ Νίκος Μπακόλας, «Φαίδων Πολίτης, ο ποιητής της μοναξιάς
και του έρωτα», Μακεδονία (21.01.1987).
Ποιήματα κειμένου:
~ «Ο πιο ενδεδειγμένος», «Θρησκευτικό παραλήρημα» (Σαχάρα,
1951).
~ «Ευχή», «Ρόδον γλυκύπικρον» (Ersatz?, 1953).
~ «Ηρέσκετο» (Adios, 1953).
~ «Σκέψεις επίστρατου», «Χαιρετισμός» (Κασσάνδρες και τυφλοί
κροκόδειλοι, 1961).
*https://neoplanodion.gr/2025/12/03/faidon-o-politis/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου