Γράφει η Αγγελική Σπηλιοπούλου
John Updike «Λαγέ Τρέξε», «Ο λαγός επιστρέφει», «Ο Λαγός έχει λεφτά», Μετάφραση: Πάνος Τομαράς, εκδ. Οξύ
Η τετραλογία του John Updike με πρωταγωνιστή των Χάρι Άνγκστρομ αποτελείται από τα μυθιστορήματα:
– Λαγέ Τρέξε (Οξύ, 2020)
– Ο Λαγός επιστρέφει (Οξύ 2021)
– Ο Λαγός έχει λεφτά (Οξύ, 2024)
– Rabbit at rest (αναμένεται, αισίως, η έκδοση στα ελληνικά και του 4ου μέρους). Τη μετάφραση και στα τρία μυθιστορήματα έχει αναλάβει ο Πάνος Τομαράς.
Η σειρά έχει βραβευτεί με το Pulitzer για τη μυθοπλασία το 1982 και το 1991 για τα δύο τελευταία μέρη της.
Ο Updike δημιούργησε ένα μυθιστορηματικό χαρακτήρα που έχει θεωρηθεί αντί-ήρωας αν και ο ίδιος μιλώντας για τον Λαγό έχει δηλώσει πως πρόκειται για ένα τυπικό Αμερικανό.
Ο Λαγός είναι ένας άντρας που αναζητά την ευτυχία, σαν μια χίμαιρα, και ενώ τα χρόνια κυλούν παραμένει ανικανοποίητος.
Στο πρώτο βιβλίο της τετραλογίας με ήρωα τον Χάρι “Λαγό” Άνγκστρομ μεταφερόμαστε σε μια αντιπροσωπευτική πόλη της εποχής, στα περίχωρα της Πενσιλβάνια, με τυπικούς, καθημερινούς ανθρώπους, και παρακολουθούμε τις ζωές τους και παράλληλα τη ζωή του μέσου αστού στην Αμερική τη δεκαετία του ’50.
Ταλαντούχος παίκτης του μπάσκετ στην εφηβεία του, πωλητής μηχανών αποφλοίωσης στα 26 του, παντρεμένος και πατέρας πια, ο Λαγός κινούμενος παρορμητικά ανατρέπει τις ισορροπίες.
Παγιδευμένος στις προσδοκίες της κοινωνίας και δέσμιος των προσταγών που απορρέουν από το αμερικανικό όνειρο, ο Λαγός τρέχει να ξεφύγει, να ανακαλύψει τι πραγματικά θέλει, ποιος στα αλήθεια είναι.
Σε αυτή του την προσπάθεια απόδρασης από την κλειστοφοβική, μεσοαστική ζωή, ο Λαγός τρέχει για να βρει τον Χάρι.
Εκτός από την αναζήτηση ταυτότητας, διερευνώνται θέματα όπως οι ενοχές που προκύπτουν από τις πράξεις, η γονεϊκή ευθύνη, ο φόβος του εγκλωβισμού σε μια ζωή που δεν διάλεξε, η θέση της θρησκευτικής πίστης, ο πουριτανισμός, sex, drugs and alcohol.
Δέκα χρόνια μετά, ο Λαγός παύει να τρέχει κυνηγώντας την ουρά του, και επιστρέφει. Η οικογένεια ενώνεται, οι πληγές του παρελθόντος με τα ψιμύθια των ανασφαλειών καλύπτονται παραμένοντας ανοιχτές, οι σαθρές βάσεις των σχέσεων οδηγούν σε ρήξη. Αυτή τη φορά είναι η σύζυγος του που τον εγκαταλείπει και μάλιστα για κάποιον άλλο. Ο άλλοτε παρορμητικός Λαγός παραμένει απαθής. Δέχεται κάθετί στωικά, παραδομένος στο κάρμα. Ο πατριωτισμός έχει πάρει τη θέση της θρησκευτικής πίστης στη ζωή του. Υπερασπιστής του αμερικανικού ονείρου και του πολέμου στο Βιετνάμ, προσπαθεί να νιώσει ασφαλής, περιχαρακωμένος στις κοινωνικές νόρμες του παρελθόντος.
Μέσα σε αυτή τη δεκαετία οι χαρακτήρες έχουν ωριμάσει, έχουν απελευθερωθεί και απεγκλωβιστεί από τα κοινωνικά στερεότυπα του πουριτανισμού.
Είμαστε στη χρονιά που η αποστολή Απόλλων 11 προσεδάφισε τους δύο πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη, η πετρελαϊκή κρίση έχει αρχίσει, οι φυλετικές διακρίσεις οδηγούν σε επεισόδια και συμπλοκές, αντιπολεμικές πορείες κατά του πολέμου του Βιετνάμ ξεσπούν, η δική των 8 του Σικάγου και όσα αυτή αντιπροσωπεύει για τη νέα εποχή στην Αμερική της δεκαετίας του ’70 είναι γεγονός.
Στο τρίτο μέρος της τετραλογίας “Ο Λαγός έχει λεφτά” συναντάμε εκ νέου τον Χάρι Άνγκστρομ.
Μετά το θάνατο του πεθερού του η Αντιπροσωπεία Αυτοκινήτων Σπρίνγκερ θα περάσει κατά το ήμισυ σε αυτόν και τη σύζυγο του Τζάνις και το υπόλοιπο μισό στη μητέρα της Μπέσι. Τα τελευταία χρόνια ζουν με την Τζάνις στο πατρικό της μαζί με την μητέρα της. Ο γιος τους, Νέλσον, είκοσι δυο χρονών πια, είναι φοιτητής και ζει στο Κολοράντο.
Στην καθημερινότητα τους περνούν το χρόνο τους με φίλους, παίζοντας τένις στον όμιλο και γκολφ στη λέσχη. Ο Λαγός έχει πλέον αποκατασταθεί επαγγελματικά και οικονομικά, απολαμβάνοντας μικρές πολυτέλειες. Δεν παύει όμως να σκεφτείτε συνεχώς τα λεφτά.
Όταν ο γιος τους αποφασίζει να επιστρέψει στο Μπούερ και να εργαστεί στην Αντιπροσωπεία Αυτοκινήτων Σπρίνγκερ ο Λαγός νιώθει να απειλείται από την παρουσία του και δεν θα κρύψει τη δυσανασχέτησή του. Η σχέση πατέρα και γιού είναι επιφορτισμένη με τα βάρη του παρελθόντος. Οι επιλογές του Χάρι, που πλήγωσαν τον Νέλσον, παραμένουν ασυγχώρητες.
Τη στιγμή που έχει να διαχειριστεί το τεταμένο κλίμα μετά την επιστροφή του Νέλσον, ο Χάρι συναντά ένα εικοσάχρονο κορίτσι και εικάζει πως είναι κόρη του, καρπός της σχέσεις του με τη Ρουθ. Αυτή η συνάντηση πυροδοτεί μια σειρά σπασμωδικών κινήσεων από μέρους του. Το παρελθόν επιστρέφει και τον αναστατώνει.
Χρονικά βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Στο παρασκήνιο η πετρελαϊκή κρίση είναι γεγονός. Το γιεν κατατροπώνει το αμερικανικό δολάριο και οι πωλήσεις της Αντιπροσωπείας Αυτοκίνητων Σπρίνγκερ σε Toyota φέρουν ικανοποιητικά κέρδη.
Την περίοδο αυτή τις ΗΠΑ επισκέπτονται ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Δεύτερος και ο Δαλάι Λάμα. Στην Προεδρία της χώρας βρίσκεται ο Κάρτερ.
Οι συζητήσεις περί θρησκευτικού αισθήματος είναι αρκετά έντονες κυρίως όταν θίγεται ο πουριτανισμός της Καθολικής Εκκλησίας για το προγαμιαίο σεξ και τις εκτρώσεις.
Ο Χάρι περνά μια κρίση ηλικίας. Νιώθει το χρόνο να έχει καταβάλει το σώμα του. Σεξουαλικά ακόρεστος φαντασιώνεται ερωτικές σκηνές με τις γυναίκες που υπάρχουν στο περιβάλλον του. Η σχέση του με την Τζάνις παραμένει ερωτικά ενεργή. Οι δύο τους στηρίζονται στη μεταξύ τους ειλικρίνεια, αφήνοντας πίσω τους το παρελθόν. Ο Λαγός ωριμάζει.
“Τώρα που είναι εύπορος ως ένα βαθμό, βλέπει τη ζωή του σαν να αρχίζει ξανά, σαν μια λευκή σελίδα, και ο καταπνιγμένος τρόμος του, που του δημιουργούσε μια μόνιμη ανησυχία, έχει υποχωρήσει. Θέλει λιγότερα. Η ελευθερία, που πάντα θεωρούσε ότι είναι μια εξωστρεφής ενέργεια, αποδεικνύεται τελικά ότι είναι μια εσωτερική ελάττωση.”
Αναλογιζόμενος όσα συμβαίνουν γύρω του σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, ο Χάρι καταλήγει στη διαπίστωση της ψευδούς, παραπλανητικής εικόνας, της στρεβλής αντίληψης, που καθένας έχει για τον εαυτό του και την περιρρέουσα κατάσταση.
«Απ’ τη μία ακτή στην άλλη, σκέφτεται ο Λαγός, είμαστε ένα μεγάλο λούνα παρκ. Με παραμορφωτικούς καθρέφτες.»
Το βιβλίο κέρδισε, εκτός από το βραβείο Pulitzer για τη μυθοπλασία, το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου Φαντασίας και το Βραβείο Εθνικού Κύκλου Κριτικών Βιβλίων για τη μυθοπλασία.
Ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας παροντικό χρόνο, αφηγείται όσα συμβαίνουν και ο αναγνώστης γίνεται μέρος της αφήγησης. Η οικειότητα αυτή καθιστά τον Λαγό συμπαθή παρ’ όλα τα αντικρουόμενα στοιχεία του χαρακτήρα του. Η ρεαλιστική γλώσσα που χρησιμοποιεί και οι λεπτομερείς περιγραφές συμβάλλουν στην καταγραφή της κοινωνικής τοιχογραφίας.
Η Αμερική μετά τον Β’ΠΠ και το Βιετνάμ έχει μπει για τα καλά στο παιχνίδι του καταναλωτισμού. Οι ήρωες του Απντάικ που πλαισιώνουν τον Λαγό είναι αντιπροσωπευτικοί του κοινωνικού συνόλου αποτυπώνοντας τους προβληματισμούς, την στάση τους απέναντι στα πολιτικά ζητήματα. Διαπροσωπικές σχέσεις και υλικές απολαύσεις έχουν το στοιχείο του εφήμερου και αναλώσιμοι.
Ιστορικά γεγονότα και πολιτικά πρόσωπα, τίτλοι περιοδικών, τηλεοπτικών εκπομπών και σειρών, τραγουδιών, διατρέχουν το κείμενο ορίζοντας το χρονικό πλαίσιο και το πολιτισμικό στίγμα της εποχής. Αυτός είναι άλλωστε και ο στόχος του συγγραφέα. Να δημιουργήσει ένα μυθιστορηματικό χωρόχρονο καταγράφοντας τις παραμέτρους και συνιστώσες που σηματοδότησαν μια παρελθούσα εποχή.
https://www.fractalart.gr/john-updike-3-books/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου