Η μελέτη της Βενετίας Αποστολίδου «Η Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο», με υπότιτλο «Η συγκρότηση της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας (1942-1982)» είναι και πρωτότυπη και ιδιαίτερα διαφωτιστική. Θα χρειαστεί οπωσδήποτε να επανέλθουμε, ωστόσο ήδη εδώ μπορούμε να πούμε ότι η καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. αποδίδει με σαφήνεια και εμβρίθεια όλα τα ζέοντα σχετικά ζητήματα, είτε αυτά αφορούν τις ομοιότητες, τις διαφορές αλλά και τους ανταγωνισμούς Αθήνας - Θεσσαλονίκης που φιλοξενούν τις πρώτες έδρες, είτε στη γλώσσα και τους τρόπους διδασκαλίας της λογοτεχνίας, είτε στις δύσκολες σχέσεις της πανεπιστημιακής έρευνας με την εξωπανεπιστημιακή λογοτεχνική κριτική αλλά και τη θεωρία της λογοτεχνίας.
Και όλα αυτά τα κάνει μέσα από πρόσωπα.
Μανώλης Πιμπλής, Η Εποχή
Το βιβλίο της Νέτας Αποστολίδου είναι μια εντυπωσιακή καταγραφή αλλά και ένας χειμαρρώδης αναστοχασμός πάνω στην ιστορία της νεοελληνικής φιλολογίας. Διαβάζοντάς το, σκεφτόμουν πόσο η συγγραφέας υιοθετεί μια στάση κατανόησης απέναντι στα πρόσωπα και τις επιλογές τους, με πόση «συμπάθεια» τα αντιμετωπίζει. Μεγαλώνοντας και δουλεύοντας μέσα στο πεδίο μπορούμε πιο εύκολα ίσως να κατανοήσουμε, συνδέοντας τες πια με τις δικές μας εμπειρίες, τις μεγάλες άλλα και τις μικρές στιγμές που περιγράφουμε. Διαβάζοντάς το σκεφτόμουν δυο στίχους, από ένα ποίημα του Θεσσαλονικιού ποιητή Ανέστη Ευάγγελου: Χιόνι της Ευσπλαχνίας –όχι της Ορφάνιας./ Χιόνι της Συγκατάβασης –όχι της Τιμωρίας. Και το ποίημα καταλήγει: Χιόνι της μυστικής αγάπης πια. Μόνο που για την Αποστολίδου η αγάπη της δεν ήταν διόλου μυστική και, ευτυχώς, τη μοιράστηκε μαζί μας.
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Αυγή
Η υφολογική διαύγεια της μελέτης και η λειτουργική δόμηση του υλικού, συνυφασμένες με τον ερευνητικό ζήλο και την υψηλόβαθμη αγάπη της συγγραφέως για το θέμα, συνέβαλαν σε μία λειτουργική και αναγνωστικά ελκυστική χαρτογράφηση ενός σύνθετου και περίπλοκου τοπίου, χαρτογράφηση που συντελέστηκε από τη Βενετία Αποστολίδου με τον καλύτερο τρόπο.
Δημήτρης Κόκορης,The Books' Journal
Ένα κρίσιμο κενό ήρθε να καλύψει το βιβλίο της Βενετίας Αποστολίδου, Η λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο. Η συγκρότηση της Νεοελληνικής Φιλολογίας (1942-1982), που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις Είναι το κενό που αφορά τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο σταδιακά συγκροτήθηκε αυτό που σήμερα θεωρούμε επιστήμη της Νεοελληνικής Φιλολογίας σε μια κρίσιμη περίοδο που ορίζεται από δύο συμβολικά όρια, τον διορισμό του Γεωργίου Ζώρα στην αντίστοιχη έδρα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1942 και το θάνατο το 1982 των δύο καθηγητών που κατεξοχήν σφράγισαν μεταπολεμικά αυτό το αντικείμενο, του ίδιου του Ζώρα και του Λίνου Πολίτη.
Παναγιώτης Σωτήρης, in.gr
Ξεκίνησα να διαβάζω το βιβλίο γραμμικά, όπως κάνουμε κανονικά με τέτοιου είδους μελέτες, αλλά δεν κρατήθηκα και, αφού διάβασα την Εισαγωγή, πήδηξα στο κεφάλαιο για τον Μαρωνίτη κι ύστερα σ’ εκείνο για τον Σαββίδη, μετά διάβασα για τον Συκουτρή και τον Δημαρά κι ύστερα για την Ελένη Τσαντσάνογλου, κι έτσι για τα υπόλοιπα ως τον Επίλογο και το πολυσέλιδο Ευρετήριο. Γι’ αυτό λέω: το βιβλίο της Βενετίας Αποστολίδου Η Λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο, Η συγκρότηση της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας (1942-1982) θα το διάβαζα, πιστεύω, ακόμη κι αν δεν είχα ο ίδιος σπουδάσει Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο, γιατί απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη με περισσότερους από έναν τρόπους και γιατί η αφηγηματική του δύναμη (τόσο στα επιμέρους κεφάλαια για τα ξεχωριστά πρόσωπα όσο και στη συνολική υπό εξέταση διαδρομή της επιστήμης της Φιλολογίας) δεν υπολείπεται της ερευνητικής του εμβρίθειας.
Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Φρέαρ
***
Το κείμενο του οπισθοφύλλου:
Τα συγκλονιστικά γεγονότα της δεκαετίας του 1940, καθώς και η ριζική εθνική και κοινωνική κρίση που προκάλεσαν, έστρεψαν το ενδιαφέρον στη μελέτη της ιστορίας και της λογοτεχνίας του Νέου Ελληνισμού. Κατά την περίοδο της Δικτατορίας και της Μεταπολίτευσης, το ενδιαφέρον για τη Νεοελληνική Λογοτεχνία εντάθηκε. Πώς αποτυπώνονται αυτές οι εξελίξεις στη μελέτη της λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο, στην εδραίωση και την ανάπτυξη δηλαδή της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας; Ανάπτυξη μιας επιστήμης σημαίνει προσδιορισμός της σχέσης της με τις όμορες επιστήμες, στην περίπτωσή μας την Αρχαία Ελληνική Φιλολογία και τη Νεότερη Ιστορία. Ανάπτυξη της επιστήμης σημαίνει, επίσης, σαφής διατύπωση των διαφορών της από συναφείς εξωπανεπιστημιακές δραστηριότητες, όπως η λογοτεχνική κριτική, αλλά και ανταπόκριση σε νέες προκλήσεις, όπως η θεωρία της λογοτεχνίας.
Το βιβλίο ιχνηλατεί την πορεία ανάπτυξης της Νεοελληνικής Φιλολογίας στις Φιλοσοφικές Σχολές Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Σε όλη του την έκταση τίθενται ερωτήματα όπως: Ποια είναι η επιστημονική σκευή με την οποία καλείται ο φιλόλογος να διδάξει; Ποιες είναι οι αντιλήψεις του (πεποιθήσεις, αξίες, προκαταλήψεις) περί λογοτεχνίας, περί γλώσσας, περί κριτικής, και θεωρίας; Ποιο είναι το μορφωτικό κεφάλαιο που φέρει η μελέτη της σύγχρονης λογοτεχνίας σε σχέση με το απολύτως αδιαμφισβήτητο κεφάλαιο της αρχαιογνωσίας; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνονται και ξαναδίνονται με διαφορετικές παραλλαγές σε κάθε χρονική στιγμή τής υπό εξέταση περιόδου, και ίσως η αναψηλάφησή τους βοηθήσει στη συλλογική μας αυτογνωσία και στην αναζήτηση απαντήσεων που να ταιριάζουν στους δικούς μας καιρούς.
***
Η Βενετία Αποστολίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961. Είναι καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. Έχει γράψει τα βιβλία: «Ο Κωστής Παλαμάς ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας», Θεμέλιο, 1992, «Λογοτεχνία και Ιστορία στη μεταπολεμική Αριστερά: Η παρέμβαση του Δημήτρη Χατζή 1947-1981», Πόλις, 2003 (Βραβείο Δοκιμίου του περ. Διαβάζω), «Τραύμα και μνήμη: Η πεζογραφία των πολιτικών προσφύγων», Πόλις, 2010 (Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου εξ ημισείας). Επίσης, σε συνεργασία με τον Παναγιώτη Πίστα το βιβλίο «Με επίκεντρο τη “Μεγάλη Πλατεία”: Μια θεώρηση του πεζογραφικού έργου του Νίκου Μπακόλα», Εκδόσεις Σοκόλη, 2009.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου