εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Σημειώνω δύο δημιουργούς, τον ποιητή Μιχάλη Γκανά και τον πολύ νεότερο και υποσχόμενο Κωνσταντίνο Πατσαρό. Προσοχή: Δεν τους συγκρίνω! Ούτως ή άλλως απέχουν όχι μόνο ηλικιακά, αλλά και σε εύρος, σε συγγραφική πείρα και θητεία στη λογοτεχνία. Επιπλέον, πιστεύω πως και η αφετηρία τους είναι διαφορετική. Απ’ όσα βιβλία έχω διαβάσει μέχρι σήμερα σχετικά με τα έπη γραμμένα για νέους, είναι οι μόνοι παρέδωσαν αυτό που εννοούμε δημιουργική προσέγγιση στα ομηρικά έπη. Ο Γκανάς Οδύσσεια και Ιλιάδα, και ο Πατσαρός μια ανάγνωση της Ραψωδίας Φ. Ο Γκανάς αναμετρήθηκε με τον ποιητή ως ποιητής. Το βιβλίο έχει τίτλο Ομήρου Ιλιάδα του Μιχάλη Γκανά. Είναι η δική του Ιλιάδα. Αντιμετώπισε το έργο ελεύθερα και το ταίριαξε με το ταμπεραμέντο του. Η δημιουργία του είναι ένα θαυμάσιο κείμενο -ποταμός, αλλού αφηγηματικό πεζό κι αλλού σε δεκαπεντασύλλαβο. Ένας σύντομος πρόλογος σε κάθε ραψωδία αποτελεί το δικό του σχόλιο σε όσα ακολουθούν. Η καλλιτέχνης Σοφία Παρασκευοπούλου πήρε επίσης ελευθερίες ως προς την εικονογράφηση της αρχαιότητας και παρουσίασε μία σειρά από θαυμάσιες μονόχρωμες σπουδές πάνω σε συγκεκριμένα στοιχεία του έργου (πρόσωπα, άλογα, ανθρώπινα σύνολα, αντικείμενα…). Το εξώφυλλο, η παράταξη των ετοιμοπόλεμων στρατιωτών με τα όρθια αιχμηρά υπερμεγέθη δόρατα μια στιγμή πριν ξεκινήσει η μάχη, βγάζει την ένταση όσων πρόκειται να επακολουθήσουν στα πεδία της Τροίας. Εξαιρετικό! Ο Πατσαρός είναι εκπαιδευτικός και έχει καθημερινά μπροστά του τους πιθανούς αναγνώστες. Γράφει λοιπόν για τα παιδιά που οφείλει να διδάξει αφού η Ιλιάδα εντάσσεται στην ύλη της σχολικής Ιστορίας. Επιπλέον, γνωρίζει καλά τι αποκομίζουν οι μαθητές του: μια πολεμική περιπέτεια νίκης, το εμείς (οι Έλληνες δοξασμένοι πρόγονοί μας και όχι οι Αχαιοί) εναντίον των άλλων (των Τρώων), ηρωισμός και ανδρεία ως χαρακτηριστικά της φυλής, και παράλληλα επιμονή, δύναμη, εξυπνάδα και διχόνοια. Η παιδαγωγική του ευαισθησία τον ώθησε να ξαναδιαβάσει το πρωτότυπο και να σπείρει στα μυαλά περισσότερες ιδέες. Πρώτα παρουσιάζει με δύναμη την αγριότητα η οποία χαρακτηρίζει κάθε επιτιθέμενο και μέλλοντα κατακτητή- γιατί τι άλλο ήταν οι Αχαιοί και ειδικότερα ο Αχιλλέας; Και στη συνέχεια αναδεικνύει μία από τις πολλές παρένθετες ιστορίες που περιλαμβάνονται στο έπος, συγκεκριμένα τη μονομαχία μεταξύ Αχιλλέα και Σκάμανδρου (Ραψωδία Φ) η οποία δεν αναφέρεται στα σχολικά βιβλία. Σε πρώτο επίπεδο η μονομαχία αποκαλύπτει τη διάσπαρτη στο έπος φρίκη του πολέμου. Σ’ ένα δεύτερο, εμπλέκεται η φύση και η προσπάθεια καθυπόταξής της από τον άνθρωπο. Ο ανίκητος Αχιλλέας για πρώτη φορά τα βρίσκει σκούρα με αντίπαλο τον Σκάμανδρο ποταμό και η παρέμβαση των θεών του είναι απαραίτητη. Αν ελευθεριάσουμε και μεταφέρουμε το περιστατικό στο σήμερα, θα μπορούσαμε να βάλουμε την τεχνολογία στη θέση των θεών και στη θέση του ομηρικού ήρωα τον σύγχρονο άνθρωπο που σαρώνει τη φύση με τη βοήθειά της, αλλά υφίσταται και βιώνει την καταστροφική της δύναμη όταν η τάξη της διαταράσσεται. Έτσι ο Σκάμανδρος γεμίζει λύματα (τα πτώματα των Τρώων που αποδεκάτισε ο Αχιλλέας) και μη μπορώντας να εκβάλλει στη θάλασσα πλημμυρίζει απειλητικός τις όχθες με νερά και λασπουριά. Είναι η σειρά του να καταστρέψει. Ο παραλληλισμός είναι προφανής: μπαζωμένα ρέματα, θάνατος των ποταμών από σκουπίδια και μόλυνση. Μέσα από την παρακαμπτήριο της Ραψωδίας Φ φτάνουμε λοιπόν στον οικολογικό προβληματισμό… Ο εικονογράφος Μιχάλης Αλμπάνης δεν τόλμησε. Ακολούθησε την εντελώς συνηθισμένη και τυπική εικονγράφηση των ανάλογων παιδικών βιβλίων: κάποιες γνωστές σκηνές (γάμος Θέτιδας και Πηλέα, η Θέτις να βουτάει τον γιο της στα νερά της Στύγας, σκηνές μαχών, κ.ά.). Προς το τέλος (σ. 43 και εξής) οι εικόνες γίνονται κάπως πιο ενδιαφέρουσες καθώς αποτυπώνουν συναισθήματα των ηρώων κατά τη διάρκεια της δράσης τους. INFO Μιχάλης Γκανάς, Ομήρου Ιλιάδα, εικ. Σοφία Παρασκευοπούλου, Μεταίχμιο, 2019. Κωνσταντίνος Πατσαρός, Η μάχη στο ποτάμι, Αχιλλέας εναντίον Σκάμανδρου, εικ. Μανόλης Αλμπάνης, Πατάκης, 2020.
https://www.oanagnostis.gr/anametriseis-me-ton-omiro-tis-marizas-ntekastro/?fbclid=IwAR0te-lG676pYci_Nb02WBpGj-RO58hrhMC9aSB68_eiPduKHgNBoTbXTvc
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου