Η ανοικειότητα της ύπαρξης

Γιάννης Καλογερόπουλος 

ΓΟΥΟΚΕΡ ΠΕΡΣΥ, Ο Σινεφίλ | Μυθιστόρημα, Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά, Σελ. 308, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2021 

Ο Πέρσι οδηγεί με μαεστρία τον αναγνώστη ανάμεσα στα συντρίμμια ενός ορίζοντα προσδοκιών υπό διαρκή κατάρρευση, στο κατόπι της αναζήτησης νοήματος εντός ενός κόσμου παράλογου,

παραδομένου πλήρως στην απελπισία. Ο Σινεφίλ εκδόθηκε το 1961 και ήταν το πρωτόλειο έργο του Γουόκερ Πέρσι, ενός σαρανταπεντάχρονου που ζούσε στον αμερικανικό Νότο, παντελώς άγνωστου ώς τότε στο λογοτεχνικό σινάφι. Το μυθιστόρημα κέρδισε το National Book Award, αφού συμπεριλήφθηκε στην τελική λίστα μέσα από μια σειρά συμπτώσεων και ενώ είχε να συναγωνιστεί βιβλία όπως το Catch 22 του Χέλερ και το Η Φράννυ και ο Ζούι του Σάλιντζερ. Πρόκειται για την ιστορία του Τζακ Μπόλινγκ, που εκτός από τη θεία του όλοι τον φωνάζουν Μπινξ, μιία βδομάδα πριν κλείσει τα τριάντα. Ο Μπινξ, αναδυόμενος χρηματιστής, ζει εργένικα φλερτάροντας με τις κατά καιρούς γραμματείς του και αναζητώντας συχνά καταφύγιο στις σκοτεινές και άδειες κινηματογραφικές αίθουσες των προαστίων. Ωσπου ένα πρωί ξύπνησε με τη στυφή γεύση του πολέμου στο στόμα. Η ονειρική ανάμνηση της μέρας που έφτασε τόσο κοντά στον θάνατο στο μέτωπο της Κορέας, της στιγμής που ανατάραξε την επιφάνεια των πραγμάτων και ξύπνησε μέσα του μια τρομερή περιέργεια για όλα και εκείνος ορκίστηκε πως αν έβγαινε ζωντανός θα ακολουθούσε την αναζήτηση αυτή, υπόσχεση που ξέχασε γυρίζοντας στην πατρίδα. «Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της απελπισίας είναι ακριβώς αυτός: δεν αντιλαμβάνεται ότι είναι απελπισία». Τη φράση αυτή του Κίρκεγκορ χρησιμοποιεί ο συγγραφέας εν είδει προλογικού σημειώματος για το μυθιστόρημά του, τη στιγμή που στη σελίδα 23 ο Μπινξ ισχυρίζεται: «Το να αντιληφθείς την πιθανότητα της αναζήτησης σημαίνει ότι έχεις πάρει χαμπάρι κάτι. Το να μην έχεις πάρει χαμπάρι κάτι σημαίνει ότι βρίσκεσαι σε απελπισία». Τα δύο αυτά αποσπάσματα δίνουν το φιλοσοφικό στίγμα του υπαρξισμού που διαπνέει τις σελίδες του μυθιστορήματος. Ταυτόχρονα, η Νέα Ορλεάνη ζει στους ρυθμούς του καρναβαλιού, του περίφημου Μαρντί Γκρα. Ο Μπινξ είναι ένας ιδιαίτερος λογοτεχνικός χαρακτήρας. Ο Πέρσι του παραδίδει τα ηνία της αφήγησης που αναδεικνύει τις αντιφάσεις και τις ατέλειές του και τον καθιστά εν πολλοίς αναξιόπιστο στα μάτια του αναγνώστη. Ο συγγραφέας δεν επιθυμεί την εξαίρεση του Μπινξ από την εποχή του, ούτε και να τον καταστήσει με το ζόρι αρεστό, δεν κατασκευάζει δηλαδή έναν γοητευτικό νεαρό άντρα με υπαρξιακές ανησυχίες εν μέσω ενός ρηχού καταναλωτικού κόσμου, αλλά έναν άνθρωπο της εποχής του που ξάφνου νιώθει την ανάγκη για αναζήτηση υπό το βάρος της ύπαρξης. Μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ο κόσμος αυτός παίρνει σχήμα και μορφή· ο Μπινξ είναι τέκνο του κόσμου αυτού και δεν διαθέτει τίποτα το ηρωικό. Ο αναγνώστης δεν αναγνωρίζει απαραίτητα στον Μπινξ κάτι οικείο, αλλά μέσα από την αφήγησή του νιώθει, βιώνει καλύτερα, την ανοικειότητα της ύπαρξης, την ανάδυση του παράλογου. Ο Τζακ Μπινξ Μπόλινγκ αποτελεί τον πρόδρομο ενός άλλου αξέχαστου λογοτεχνικού χαρακτήρα γεννημένου στη Νέα Ορλεάνη, του Ιγνάτιου Τζέι Ράιλι στον Συνασπισμό ηλιθίων του Τζον Κένεντι Τουλ. Ο Πέρσι, με διορατικότητα και οξυδέρκεια, ιχνηλατεί τον πυρήνα των πραγμάτων και αποφεύγει κάθε μορφή διδακτισμού και συναισθηματικής καθοδήγησης. Αφομοιώνει γόνιμα τις επιρροές από το ρεύμα του υπαρξισμού και τις προσαρμόζει περίφημα στο περιβάλλον του αμερικανικού Νότου, αν και ευτυχώς αρνείται να υποκύψει στη γοητεία του φολκλόρ για το οποίο η Νέα Ορλεάνη φημίζεται, ιδιαίτερα εν μέσω καρναβαλιού. Χρησιμοποιεί ωστόσο οργανικά τον απόηχο της πόλης που γιορτάζει, απαλλάσσοντας την επιλογή του συγκεκριμένου χρόνου από την τυχαιότητα. Ο Σινεφίλ, ήδη από τον τίτλο του, αρνείται πεισματικά να είναι αυτό που φαίνεται ή να περιορίζεται σ’ αυτό, καθώς τρέφεται από τις ίδιες του τις αντιφάσεις. Και αν είναι μάλλον εύκολο για τον σημερινό αναγνώστη να αντιληφθεί τους λόγους για τους οποίους ο Σινεφίλ έκανε τόσο μεγάλη αίσθηση όταν κυκλοφόρησε, εντύπωση προκαλεί ο λογοτεχνικά επίκαιρος και φρέσκος χαρακτήρας του μυθιστορήματος, εξήντα χρόνια μετά. Ο Πέρσι οδηγεί με μαεστρία τον αναγνώστη ανάμεσα στα συντρίμμια ενός ορίζοντα προσδοκιών υπό διαρκή κατάρρευση, στο κατόπι της αναζήτησης νοήματος εντός ενός κόσμου παράλογου, παραδομένου πλήρως στην απελπισία. 

Ο Σινεφίλ είναι ένα σπουδαίο μυθιστόρημα που επιτέλους κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Η ανάγλυφη μετάφραση είναι της Μυρσίνης Γκανά και το κατατοπιστικό επίμετρο του Θωμά Λιναρά. 

https://www.efsyn.gr/tehnes/ekdoseis-biblia/anoihto-biblio/354719_i-anoikeiotita-tis-yparxis