Γιώργος Ν. Περαντωνάκης
Ο συγγραφέας κάνει μια στροφή στο ατομικό και το διαπροσωπικό, ώστε να εξατομικεύσει τους προβληματισμούς του, ανάγοντας τις σχέσεις σε πεδίο αυτοανάλυσης
Στην ψυχική επικράτεια των ερώτων και των χωρισμών κινείται η πρόσφατη συλλογή διηγημάτων του Γιάννη Τσίρμπα. Εννέα χρόνια μετά το «Η Βικτώρια δεν υπάρχει» (Νεφέλη, 2013), όπου ο θεατρικός, προφορικός, λόγος μεταξύ δύο αγνώστων αναδείκνυε το ρατσιστικό ύφος της πλατείας Βικτωρίας, ο συγγραφέας εκδίδει μια σειρά κειμένων που δεν μοιάζουν, ούτε θεματικά ούτε υφολογικά, με το πρώτο του ξεκίνημα. Κι αυτό φυσικά, όταν πετυχαίνει, είναι αξιοσημείωτο, καθώς δείχνει πολυμέρεια γραφής και αποφυγή της αναμενόμενης πεπατημένης.
Στα διηγήματά του, λοιπόν, βρισκόμαστε στην ψυχική επικράτεια των σχέσεων, όπου ο εκάστοτε αφηγητής ζει μια στασιμότητα, ένα αδιέξοδο ή μια αμφιβολία και το μυαλό του θυμάται, σκέφτεται και χάνεται. Γύρω του συμβαίνουν καταστάσεις που εμπλέκονται, χωρίς να φταίνε, με τις σκέψεις του και τις επηρεάζουν έμμεσα. Στην ουσία δηλαδή δύο πραγματικότητες, η εξωτερική και η βαθιά εσωτερική, ωσμώνονται, χωρίς να έχουν μια ισχυρά στενή σχέση, αλλά συνάπτονται με έναν ψυχολογικό μηχανισμό, ο οποίος το έξω το μετατρέπει σε σκηνικό τού μέσα. Η μνήμη πέφτει πάνω στο τώρα, ο στοχασμός, γεμάτος με σάπια συναισθήματα, συναντά τους άλλους που δεν ξέρουν την εσωτερική πάλη του αφηγητή, το αναμάσημα ενός τελματωμένου αδιεξόδου συζευγνύεται με τυχαία περιστατικά της καθημερινότητας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα και πολύ καλό δείγμα είναι το πρώτο διήγημα με τίτλο «Χάρτες». Εκεί, τίθεται στο επίκεντρο η σκούπα-ρομπότ, που σαρώνει το σπίτι αλλά με τον χάρτη που έχει διατηρήσει στον ηλεκτρονικό της εγκέφαλο από το προηγούμενο σπίτι. Ετσι, η νέα πραγματικότητα και τα συναισθήματα που προκαλεί ο νέος μικρότερος χώρος που στεγάζει τη μοναξιά του έρχονται σε αντίθεση με το διαμέρισμα όπου ζούσαν ο πρωταγωνιστής με τη γυναίκα και το παιδί τους, πριν χωρίσουν κι αυτός μετακομίσει στη νέα του ζωή. Ο αποπροσανατολισμός της σκούπας αντικατοπτρίζει τη δική του φάση αφασίας, καθώς, ενώ αυτός πρέπει να επαναλειτουργήσει με τις νέες συνθήκες, αρνείται να αποβάλει το πριν, αρνείται να επανακαθορίσει τη σκούπα και τον εαυτό του.
Συχνό, λοιπόν, μοτίβο των αφηγήσεων του συγγραφέα είναι η διαφορά μεταξύ της προηγούμενης ζωής και της τωρινής, που γεφυρώνονται, έστω και προσωρινά, με τη μνήμη να επαναφέρει βιώματα, που «δηλητηριάζουν» το παρόν. Ο αφηγητής λ.χ., καθώς ταξιδεύει με το πλοίο, θυμάται την προ εικοσαετίας σύντροφό του, ανάμνηση η οποία βαραίνει μέσα του την ώρα που παραλαμβάνει τη γυναίκα του και τις δύο κόρες του («Μια τίμια συνθήκη ειρήνης»).
Η μνήμη άλλοτε γίνεται νοσταλγία ή απώθηση της παιδικής ηλικίας: ο δεκαπεντάχρονος γαμπρίζει με το ποδήλατό του στις θερινές διακοπές, αλλά τελικά τραυματίζεται και μένει μέσα πολλές μέρες («Μερσιέ») ή ο δεκάχρονος γυαλάκιας και «αυτιάγγουρας», μετά τη δημόσια ομολογία ότι αγαπά τη συμμαθήτριά του, αποκτά νέα προσωνυμία («Σύννεφο»). Και μέσα σ’ αυτό το κλίμα, η ερωτική αφύπνιση, ομαλή ή αποτυχημένη, σηματοδοτεί και το αίσθημα της ντροπής αλλά και της περιέργειας. Από τα ραντεβού για σεξ ενός χαρακτήρα μέχρι την παραπληγία ενός νεαρού ο οποίος μαθαίνει για τον σαρκικό έρωτα από τα βιβλία ιατρικής, έως την επίσκεψη ενός άλλου νεαρού για πρώτη φορά σε οίκο ανοχής, όπου κανείς δεν μαθαίνει την πρώιμη εκσπερμάτωσή του.
Ο διηγηματογράφος αφηγείται στρωτά, ρεαλιστικά, αλλά συνάμα αφήνει νήματα που δεν εξηγούνται ευθέως, νήματα που οδηγούν σε ένα ανοιχτό ή ημιανοιχτό τέλος, νήματα που συνδέουν δύο παράλληλες πραγματικότητες και ωθούν τον αναγνώστη να τις αποκωδικοποιήσει, χωρίς καν οι ήρωες να τις έχουν κατανοήσει πρώτοι. Οι ιστορίες του ξεκινάνε από τη σκέψη ή τα συναισθήματα του αφηγητή, ο οποίος παιδεύεται μέσα τους, ενώ η γύρω ζωή τον περιβάλλει στίζοντας και τις πληγές του, τις αναμνήσεις του, τα πάθη του. Από ένα κοινωνικό θέμα στη «Βικτώρια» ο συγγραφέας κάνει μια στροφή στο ατομικό και το διαπροσωπικό, ώστε να εξατομικεύσει τους προβληματισμούς του, ανάγοντας τις σχέσεις σε πεδίο αυτοανάλυσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου