Μπορεί να μη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη ο Ηλίας Πετρόπουλος, όμως εγκαταστάθηκε εκεί σε τρυφερή ηλικία, στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Έτσι, η παιδική και εφηβική του ηλικία σημαδεύτηκε από την προπολεμική πόλη και τους κατοίκους της, με τα παιδιά των οποίων έπαιζε στους ίδιους δρόμους. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια εβραιούπολη, γράφει κατηγορηματικά, τουλάχιστον μέχρι την Κατοχή, την καταστροφή της εβραϊκής της κοινότητας από τους Ναζί και τη μνημοκτονία που ακολούθησε – με θύτες, αυτή τη φορά, όσους επωφελήθηκαν ή όσους, φρονίμως ποιούντες, εσιώπησαν… Το βιωματικό υλικό που είχε συσσωρεύσει αναδυόταν συχνά με σποραδικές αναφορές στα γραπτά του (ήδη από τα Ρεμπέτικα τραγούδια), όμως το μοναδικό βιβλίο του αφιερωμένο αποκλειστικά σε εβραϊκό θέμα κυκλοφόρησε το 1983, αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων. Στην ίδια δεκαετία ανήκουν και τα κείμενα που συγκέντρωσε ο ερευνητής Αχιλλέας Φωτάκης στον ανά χείρας τόμο. Πρόκειται, στις περισσότερες των περιπτώσεων, για κείμενα παρέμβασης, πολεμικής θα έλεγε κανείς, δημοσιευμένα κυρίως στα περιοδικά Σχολιαστής και Ιχνευτής. Ο Πετρόπουλος παρεμβαίνει με τον δικό του, εκρηκτικό τρόπο σε μια εποχή που η ηγεμονική θέση του ελληνικού εθνικισμού («Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες»), λίγο πριν τη λαίλαπα του «Μακεδονικού», επιτρέπει την αναβίωση και του αντισημιτισμού. Όμως δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να εντάξουμε την παρέμβαση του Πετρόπουλου και στο κύμα μαρτυριών για το Ολοκαύτωμα, που αρχίζει να παρουσιάζεται την ίδια δεκαετία – άλλωστε ορισμένα από τα κείμενα έχουν πολύ πιο έντονο βιωματικό χαρακτήρα από τα κείμενα πολεμικής. Αν εξαιρέσει κανείς αυτά τα τελευταία, και το πολύτιμο συναισθηματικό φορτίο τους (όπου, μάλιστα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει τον αντιφατικό τρόπο με τον οποίο ανακαλείται το βιωμένο παρελθόν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές), τα υπόλοιπα κείμενα μπορεί να μην προσθέτουν σήμερα κάτι στις γνώσεις μας, αποτελούν όμως μνημείο του πνευματικού θάρρους και της παρρησίας του Πετρόπουλου στην επίθεσή του στον ελληνικό εθνικισμό…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου