Γράφει η Χριστίνα Ραφτοπούλου // *
«Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα», Ρομπέρτο Βεκιόνι, μτφ. Παπαδημητρίου Δημήτρης, εκδ. Κριτική, 2019, σελ. 128
«Αν λογαριάζετε να διαβάσετε τούτη τη διήγηση σαν παραμύθι, τότε μην την αρχίσετε καν» σημειώνει ο συγγραφέας Ρομπέρτο Βεκιόνι στην εισαγωγή του βιβλίου του Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα και πράγματι, διαβάζοντας κανείς το βιβλίο αυτό συνειδητοποιεί ότι δεν έχει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός μυθιστορήματος.
Με μία ανάμειξη φαντασίας και ρεαλισμού, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει μία ιστορία – ύμνο στα γράμματα και τις λέξεις. Ο πρωταγωνιστής του έργου είναι ένα παιδί, ο Νικολίνο, που ζει στον Σελινούντα, μία περιοχή όπου οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις λέξεις μόνο για τις απλές και καθημερινές συζητήσεις τους, ως εργαλεία δηλαδή για να επικοινωνούν μονάχα σε ένα πρώτο επίπεδο. Όπως είναι φυσικό, δεν
μπορούν να μιλήσουν για κάτι βαθύτερο ούτε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Ο μόνος που έχει ξεφύγει από αυτήν την κατάσταση είναι ο Νικολίνο, ο οποίος χάρη σε έναν παράξενο βιβλιοπώλη που εγκαταστάθηκε στον Σελινούντα κατάφερε να μάθει τις λέξεις, να εξασκήσει τη μνήμη του, να βιώσει και να εκφράσει συναισθήματα. Μέσα από τη σχέση Νικολίνου – βιβλιοπώλη ξεδιπλώνονται αποσπάσματα από τα σημαντικότερα έργα της κλασικής παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πεσόα, Σοφοκλής, Σαπφώ, Τολστόι, Σαίξπηρ είναι μερικοί από αυτούς που μυούν τον Νικολίνο στη μαγεία των γραμμάτων και τη δύναμη των λέξεων.
Ήμουν το παιδί πριν τόσα χρόνια…
Δεν είχε αλλάξει τίποτα…
Αυτό είναι το πλεονέκτημα να ξέρεις να βγάζεις
Τη μάσκα.
Είσαι πάντα το παιδί,
Το παρελθόν που μένει,
Το παιδί.
Έβγαλα τη μάσκα και την ξανάβαλα πάλι.
Είναι καλύτερα έτσι.
Έτσι είμαι η μάσκα.
Γυρίζω πάλι στα καθιερωμένα
Όπως στον τελευταίο σταθμό της γραμμής(σ. 67)
(Φ. Πεσόα, Τα ποιήματα του Άλβαρο ντε Κάμπος, μτφ. Μαρία Παπαδήμα, Gutenberg,2014)
Ρομπέρτο Βεκιόνι
Το βιβλίο τιμά τα γράμματα και τη γνώση. Οι λέξεις γίνονται όπλο ενάντια στην αμάθεια, ενεργοποιούν τη μνήμη και δίνουν συνέχεια στον πολιτισμό μας. Οι λέξεις είναι η ίδια η ζωή μας. «Αν τον υλικό κόσμο τον έπλασε ο Θεός, οι λέξεις είναι αυτές που ξαναέπλασε ο άνθρωπος: αυτό που ονομάζουμε ζωή».(σ. 17)
Μέσα από τη συμβολική ιστορία του Σελινούντα και κυρίως μέσα από την αντίθεση του ημιμαθούς πληθυσμού με τον «εγγράμματο» Νικολίνο αποδεικνύεται πόσο σημαντικές είναι οι λέξεις και σε τι βαθμό μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σχέση του Νικολίνο με την Πρίμουλα. Ο Νικολίνο είναι σε θέση να εκφράσει τον έρωτά του στην αγαπημένη του, καθώς έχει βρει τα λόγια αγάπης μέσα από τα ποιήματα. Εκείνη δεν μπορεί να μιλήσει κι έτσι ο Νικολίνο αρκείται στον ιδιαίτερο τρόπο απόδειξης της αγάπης της, ο οποίος περιλαμβάνει μόνο χειρονομίες και βλέμματα. Αναμένει όμως την ώρα που όλα θα αλλάξουν και οι συμπολίτες του θα θυμηθούν και θα αρχίσουν να επικοινωνούν και ζει για τη στιγμή που η αγαπημένη του θα τον κοιτάξει στα μάτια και θα του πει «Όταν είσαι μακριά μου, ένα αγκάθι μού διαπερνά την καρδιά». (σ.122).
O βιβλιοπώλης του Σελινούντα θυμίζει όλους αυτούς τους ανθρώπους που μας ώθησαν στη γνώση και στο φως. Ο Νικολίνο, ακούγοντας τον βιβλιοπώλη να διαβάζει συγκλονίζεται, ανάβει μέσα του μια σπίθα κι ανοίγεται μπροστά του ένας κόσμος που δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί. Μας οδηγεί έτσι στο να θυμηθούμε τις δικές μας πρώτες αναγνώσεις και τη δική μας πρώτη επαφή με τη λογοτεχνία. Ο βιβλιοπώλης λοιπόν είναι εκείνος ο δάσκαλος στο σχολείο ή η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο ή η φίλη ή ο συγγενής που υπήρξαν σταθμοί στη διαμόρφωση και στη διάπλαση του πνευματικού μας χαρακτήρα. Είναι οι άνθρωποι που μας έδειξαν τη σπουδαιότητα της ανάγνωσης και τη δύναμη των λέξεων και χάρη σε αυτούς γνωρίσαμε δρόμους έτοιμους για εξερεύνηση. Όπως ο Νικολίνο έτσι κι εμείς που αγαπάμε τη λογοτεχνία μυηθήκαμε στον μαγικό της κόσμο χάρη σε ορισμένους ανθρώπους. Σε όλους αυτούς λοιπόν είναι αφιερωμένο το βιβλίο.
* Η Χριστίνα Ραφτοπούλου είναι φιλόλογος και τελειόφοιτη μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Δημιουργικής Γραφής του τμήματος Προσχολικής Αγωγής ΑΠΘ, όπου ερευνά την πρόσληψη της λογοτεχνίας της οικονομικής κρίσης από την ελληνική κριτική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου