6.5.19

Χριστόδουλος Χάλαρης


Πριν εγκαταλείψει πρόωρα τον κόσμο τούτο στα τέλη του περασμένου Γενάρη, ο Χριστόδουλος Χάλαρης (21.11.1946 - 30.1.2019) πρόφτασε να ολοκληρώσει και να παραδώσει στον ελληνισμό το τρίτομο σύγγραμμα Η ιστορία της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής μουσικής, το οποίο υπήρξε καρπός πολύχρονης, επίπονης και επίμονης έρευνας. Ήταν το ιδανικό επιστέγασμα μιας ξεχωριστής έως και μοναδικής δημιουργικής πορείας και προσφοράς. Μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών το 1964, ξενιτεύτηκε στο Παρίσι αναζητώντας τις ευκαιρίες μιας ιδιαίτερης επιμόρφωσης. Σπούδασε εκεί μαθηματικά, κυβερνητική και μουσικό αυτοματισμό.
Στην École Pratique des Hautes Études της γαλλικής πρωτεύουσας, υπό την εποπτεία των Ιάνη Ξενάκη και Marc Barbut, εκπόνησε τη διατριβή Δομική ανάλυση της Βυζαντινής Μουσικής. Όταν το 1969 επέστρεψε στην Ελλάδα, χωρίς να παραμελήσει την έρευνα της μουσικής, στα παιδία της αρχαιοελληνικής, της παραδοσιακής και κυρίως της Βυζαντινής, άρχισε να ασχολείται με την πρακτική εφαρμογή των θεωρητικών του εφοδίων. Αυτή απέφερε ιδιόμορφους κύκλους τραγουδιών –ο κύκλος Δροσουλίτες ύμνησε τη στιχουργική του Νίκου Γκάτσου– οι οποίοι ευτύχησαν να ερμηνευτούν από σημαντικούς ερμηνευτές όπως ο Νίκος Ξυλούρης, η Δήμητρα Γαλάνη και ο Χρύσανθος, οργανικά έργα και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Μεταξύ άλλων συνέθεσε μουσική για τις ταινίες Μεγαλέξανδρος (1980, σκηνοθεσία Θόδωρος Αγγελόπουλος) και Η φωτογραφία (1986, σκηνοθεσία Νίκος Παπατάκης). Πρώτιστο μέλημά του ωστόσο ήταν και παρέμεινε μέχρι το τέλος του βίου του η έρευνα, η καταγραφή και η ερμηνεία της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής μουσικής. Για την αρτιότερη, καλύτερη και συστηματικότερη αξιοποίηση του πρωτοφανούς πλούτου που αποκάλυψαν οι ερευνητικές του εργασίες οργάνωσε ένα πρωτότυπο οργανικό σύνολο το οποίο ονόμασε Ορχήστρα Παλαιών Παραδοσιακών και Πρωτότυπων Οργάνων (ΟΠΠ και ΠΟ). Πολλά από τα όργανα τα οποία ερμήνευαν τα μέλη της κατασκεύαζε ο ίδιος ο Χριστόδουλος Χάλαρης, κατ’ εικόνα βεβαίως, αλλά όχι καθ’ ομοίωση των παλιών, μια και αυτό τις περισσότερες φορές δεν ήταν εφικτό, όπως καλά ο ίδιος γνώριζε, λόγω ελλιπούς τεκμηρίωσης των κατασκευαστικών προδιαγραφών τους. Για να επικοινωνήσει τα αποτελέσματα των ερευνών του σε κάθε ενδιαφερόμενο αφενός μεν τα παρουσίαζε σε συναυλίες με το σύνολό του –αλησμόνητες είναι αυτές που πραγματοποίησε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 8 & 9 Ιανουαρίου 1993– αφετέρου δε ίδρυσε, λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας 1980-1990, τη δισκογραφική εταιρία ORATA στην οποία τα ηχογραφούσε. Το πρώτο σχετικό ηχογράφημα είχε τίτλο Κοσμική Βυζαντινή Μουσική, κωδικό ORATA BYZ1 και εκδόθηκε το 1989. Μέχρι το 1994 οπότε εκδόθηκε ο τελευταίος τίτλος της εταιρίας, ο κατάλογός της είχε εμπλουτιστεί με σαράντα ηχογραφήματα, τα οποία εστίαζαν στη βυζαντινή μουσική, χωρίς όμως να αδιαφορούν για την αρχαιοελληνική και την παραδοσιακή μουσική. Οι εξαιρετικά επιμελημένες εκδόσεις της ORATA εκτιμήθηκαν και τιμήθηκαν περισσότερο στο εξωτερικό (στη Γαλλία, στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία κυρίως) παρά στην Ελλάδα. Ευεξήγητο αυτό, ως ένα σημείο, μια και όντας ασυμβίβαστος και αιρετικός ο Χάλαρης αμφισβητήθηκε, πολεμήθηκε και υποτιμήθηκε στη χώρα μας όσο λίγοι ομότεχνοί του. Εναντιώθηκε στους εκκλησιαστικούς κύκλους που εξέθρεψαν την εικόνα ενός άμουσου Βυζαντίου, χωρίς να υπολογίσει το τίμημα. Με τις άοκνες έρευνές του συνέβαλε τα μέγιστα στην αποκατάσταση της αλήθειας, εμβρυουλκώντας όχι μόνο την κοσμική μουσική της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής, αλλά και το τραγούδι που αυτή κρύβει στην ψυχή της. Προσφορά ανεκτίμητη… Το τρίτομο σύγγραμμά του Η ιστορία της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής μουσικής (Victory Entertainment S.A.), εκδόθηκε ακριβώς πριν ένα χρόνο, την Άνοιξη του 2018. Παρουσιάστηκε στον ΙΑΝΟ στις 20 Μαρτίου. Η έκδοση, ωστόσο, δεν περιορίζεται στα αποστάγματα γνώσης και σοφίας τα οποία παραθέτει με λαγαρό, σαγηνευτικό και γεμάτο παρρησία λόγο ο συγγραφέας – ενίοτε τα κεφάλαιά του διαβάζονται σαν ιστορικά αφηγήματα. Εκτός από τη μουσικολογική, επιστημονική, φιλοσοφική και ιστορική θεώρηση γεγονότων και πρακτικών, ο Χάλαρης προσάρτησε στην έκδοση και οκτώ δίσκους ακτίνας, οι οποίοι περιέχουν ηχογραφήματα καλοδεχούμενη συντροφιά στον αναγνώστη, καθώς τεκμηριώνουν ηχητικά τις προσωποποιημένες απόψεις του για την αρχαία ελληνική και τη βυζαντινή μουσική. Μερικά από τα ηχογραφήματα προέρχονται από τις παλαιότερες εκδόσεις της εταιρείας ORATA. Άλλα είναι νεότερα, ανέκδοτα. Για την ερμηνεία των επιλογών και των προτάσεών του ο Χάλαρης επέλεξε καταξιωμένους μουσικούς, οι οποίοι μπόρεσαν να συντονιστούν με τη μουσική του ιδεολογία και να συμβαδίσουν με αυτήν. Μεταξύ άλλων εντοπίσαμε τους Φίλιππο Τσεμπερούλη, πνευστά, Γιάννη Ζευγώλη, βυζαντινή βιόλα, Ευανθία Ρεμπούτσικα, βυζαντινή βιόλα, Κυριάκο Γκουβέντα, βυζαντινή βιόλα, Σταύρο Ανανά, κεμανέ Καππαδοκίας, Πλούταρχο Ρεμπούτσικα, κεμανέ Καππαδοκίας, Πέτρο Ταμπούρη, κανονάκι & κύμβαλο, Παναγιώτη Καλατζόπουλο, βυζαντινό λαούτο, ενώ ανάμεσα σε αυτούς που αποδίδουν τα μέλη υπάρχουν οι εξαιρετικοί και πεπειραμένοι Νίκος Κωνσταντινόπουλος και Γρηγόρης Νταραβάνογλου.
https://www.hartismag.gr/hartis-4/moysikh/gonimes-katadyseis-stoys-myooys-ths-ellhnikhs-moysikhs?fbclid=IwAR21IW0qNwLBuKm0ozyFMSiOn7bu4n67c5w7UNjKJ5cWGyxDxlgxx7hJ15c

Δεν υπάρχουν σχόλια: