«Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και Πεζά» (επιμ. Δημήτρης Δημηρούλης), εκδ. Gutenberg, 2017

«Όλοι μαζί κινούμε, συρφετός». Ο Καρυωτάκης πάντα θα επιστρέφει

Επειδή ήταν καινοτόμος και πρωτοποριακός; Επειδή ήταν δραστήριος και καυστικός; Επειδή η ερωτική του ζωή δεν ήταν μερικές τυπικές επιστολές; Επειδή το σκληρό τέλος προκάλεσε τόσες συζητήσεις; Πολλά «επειδή» και πολλά ερωτήματα μπορούν να τεθούν για τη διαχρονικότητα και τη δύναμη της ποίησης του Καρυωτάκη στις μέρες του Instagram. Το πιο σημαντικό όμως δεν είναι οι ερωτήσεις που μπορεί να θέσει κανείς για τον Καρυωτάκη, αλλά οι απαντήσεις που μπορεί να πάρει ψηλαφώντας το μεγαλείο της ποίησής του.

Εκδόσεις με τα ποιήματα ή και τα πεζά του υπάρχουν διάφορες. Άλλες καλές και προσεγμένες, άλλες όχι. Η τελευταία έκδοση που συγκεντρώνει ποιήματα και πεζά είναι μία καλή αφορμή ο Καρυωτάκης να επιστρέψει.

Ένας από τους λόγους που ξεχωρίζει από άλλες παρόμοιες είναι η αποκατάσταση των κειμένων στην αρχική τους μορφή. Ένας άλλος, τα υπόλοιπα κεφάλαια που πλαισιώνουν το ποιητικό και πεζογραφικό έργο του Καρυωτάκη, όπως το αναλυτικό και κατατοπιστικότατο χρονολόγιο, κριτικές για το έργο του, επιστολές, πλούσια ενδεικτική βιβλιογραφία, μεταφράσεις, ενδεικτικός κατάλογος με μελοποιήσεις κ.ά. Δεν μιλάμε δηλαδή για μία απλή συγκεντρωτική παράθεση των ποιημάτων και των πεζών του ποιητή, για τον οποίο πρόσφατα υποψήφια Ευρωβουλευτής αναρωτήθηκε στην Πρέβεζα: «Πως γίνεται ο Καρυωτάκης να ήταν τόσο λυπημένος σε μια υπέροχη πόλη;», αλλά για έναν πλούσιο τόμο αφιερωμένο στην πνευματική του κατάθεση.

Ευτυχώς, ο Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας Δημήτρης Δημηρούλης, που είχε την επιμέλεια του πολυσέλιδου τόμου (σχεδόν 800 σελίδες), γνωρίζει ότι ο Κώστας Καρυωτάκης έζησε μόνο τον τελευταίο μήνα της ζωής του στην Πρέβεζα και προσεγγίζει το έργο και τον άνθρωπο Καρυωτάκη με σεβασμό και γνώση. Εξηγεί και φωτίζει διάφορα σημεία, άλλοτε σκοτεινά και άλλοτε μπερδεμένα. Φεύγει από τα κλισέ «Αυτοκτονία», «Πολυδούρη», «Πρέβεζα» και αναζητά τον Καρυωτάκη σήμερα. Επικεντρώνεται στη διαχρονικότητά του και όχι τόσο στη μυθολογία του. Παίρνει τον οδικό χάρτη του Καρυωτάκη και μας σημειώνει κάποιες από τις διαδρομές του.

«… Σε αυτό το ιστορικό σκηνικό ο Καρυωτάκης εμφανίζεται ως ρωγμή ανάμεσα στην παράδοση και τον καινούριο, στη συντήρηση και την υπέρβαση. Στη θέση αυτή του δισταγμού και της τόλμης βίωσε την πιο δύσκολη ποιητική απόφαση: τι να κρατήσει από το παλιό και τι να διαλέξει από το καινούριο. Τα ποιήματά του είναι απάντηση στην κόψη του ξυραφιού, στο μεταίχμιο όπου κρίνεται ο καλός ποιητής. Επειδή όμως στην τέχνη καμιά ισορροπία δεν είναι απόλυτη, έτσι κι εδώ στο τέλος η ζυγαριά έγειρε προς τη μεριά της πρωτοπορίας. Η γέφυρα έγινε μονοπάτι».

Πριν τη συνολική καταγραφή του έργου, ο Δημηρούλης θέτει ένα κατατοπιστικό πλαίσιο για τον σημερινό αναγνώστη του Καρυωτάκη. Του ποιητή εκείνου που γράφτηκε με το μαύρο μελάνι της ιστορίας στις σπουδαίες σελίδες της πνευματικής ζωής του τόπου.

Όπως κάθε μεγάλος ποιητής αμφισβητήθηκε, έτσι κι αυτός. Όπως κάθε μεγάλος ποιητής αναγνωρίστηκε πολύ περισσότερο μετά τον θάνατό του, έτσι κι αυτός. Ήδη, λίγο μετά την αυτοχειρία η περιβόητη ποιητική γενιά του ’30, μιλούσε για «Καρυωτακισμό» και μετέπειτα γινόταν λόγος για «Καρυωτακική» ποίηση.

Μέσα στα χρόνια, εκτός από τα γνωστά, τα οποία συνοδεύουν το όνομα του «καταραμένου» ποιητή, έχει γίνει πολλές φορές κουβέντα για τον πολιτικό Καρυωτάκη και την πολιτική του θέση στα πράγματα, ο Δημήτρης Δημηρούλης σημειώνει σχετικά στον πρόλογό του:

«Από όποια προοπτική και αν εξεταστεί ο βίος του Καρυωτάκη δεν παρέχει ενδόσιμα για να ανιχνευτούν σαφείς, πόσο μάλλον ακραίες, πολιτικές θέσεις. Η ιδεολογία, όποια και αν είναι, υποχωρεί στο παρασκήνιο για να προβληθεί το έργο εντός του οποίου μετασχηματίζεται και αφομοιώνεται. Το μόνο σοβαρό (καθότι υπαρκτό και υπογεγραμμένο) τεκμήριο είναι τα κείμενα που έγραψε ο ίδιος ως δημόσιος υπάλληλος με συνδικαλιστική δράση. Αλλά ακόμη και αυτά δεν αρκούν για να εντοπίσουμε με βεβαιότητα τις πεποιθήσεις του. Προωθημένες συνδικαλιστικές θέσεις (που συνδέονται συχνά με ατομικά συμφέροντα) δεν συμβαδίζουν υποχρεωτικά με αντίστοιχες πολιτικές απόψεις. Όπως και αν έχει το πράγμα, με τον άνθρωπο Καρυωτάκη (ως άτομο, ως πολίτη και ως δημόσιο υπάλληλο) και στην πολιτική του ιδεολογία μπορούν να ασχοληθούν οι ιστορικοί και οι κοινωνιολόγοι. Οι κριτικοί λογοτεχνίας και οι φιλόλογοι, που εξισώνουν τη βιογραφία με το έργο ή επιχειρούν να χειραγωγήσουν ιδεολογικά τους αναγνώστες, ακυρώνουν τον ίδιο τον ρόλο τους, την ερμηνεία δηλαδή της ποίησης.»

Ο και εκδοτικά ποιοτικός συγκεντρωτικός τόμος – που περιέχει και τις διαθέσιμες φωτογραφίες του ποιητή – κυκλοφορεί από τις εξαιρετικές εκδόσεις Gutenberg. Αν θέλετε να έχετε όλα τα ποιήματα και τα πεζά του Καρυωτάκη σε μία καλή έκδοση, πραγματικά αξίζει.

``

**********************************************************

Τα περιεχόμενα του τόμου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Ο πόνος του ανθρώπου και των πραμάτων / Νηπενθή / Ελεγεία και Σάτιρες / Τα τελευταία ποιήματα / Αδέσποτα ποιήματα

ΠΕΖΑ
Λογοτεχνικά πεζά / Μη λογοτεχνικά πεζά

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Επιστολές / Κρίσεις για το έργο του

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΙΤΛΩΝ ΤΩΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΖΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΩΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΖΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ, ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟΥ, ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ, ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

http://www.poiein.gr/2019/05/14/%CE%BA-%CE%B3-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%85%CF%89%CF%84%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%B5%CE%B6%CE%AC-%CE%B5%CF%80/?fbclid=IwAR1TdbO_XuYyOb2Mu61XxTQfmnCwcxyD5x3CAoyG7z8EyQqVrZbMp9ZowOA