Γιάννης Καλογερόπουλος
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
ΦΕΡΝΑΝΤΑ ΜΕΛΤΣΟΡ. Πάρανταϊς. Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου. Σελ. 128. Δώμα, 2023
Υπάρχουν κάποιοι συγγραφείς που ένα έργο τους αρκεί για να σε οπλίσει με τη σιγουριά πως πρόκειται να σε απασχολήσουν στο μέλλον ξανά και ξανά. Η Φερνάντα Μελτσόρ, γεννημένη το 1982 στη Βερακρούς του Μεξικού, είναι μια τέτοια περίπτωση. Οι πάντα ανήσυχες εκδόσεις Δώμα μας τη σύστησαν πέρυσι με το συναισθηματικά ασφυκτικό και λογοτεχνικά άρτιο μυθιστόρημά της, Η εποχή των τυφώνων, με την καθοριστική μεταφραστική διαμεσολάβηση της Αγγελικής Βασιλάκου.
Το Πάρανταϊς είναι ένα συγκρότημα πολυτελών κατοικιών. Ο νεαρός Πόλο δουλεύει εκεί ως το παιδί για όλες τις δουλειές, αφού κλότσησε την ευκαιρία του να σπουδάσει και να ξεφύγει από το σκληρό και με ακρίβεια προδιαγεγραμμένο μέλλον του και τώρα ζει με τη μητέρα του, η οποία και καρπώνεται το πενιχρό εισόδημά του, και την έγκυο ξαδέρφη του. Κοιμάται σ’ ένα χαλάκι. Ο Φράνκο Ανδράδε μένει στο συγκρότημα μαζί με τους παππούδες του χωρίς να αξιοποιεί τα προνόμια της τάξης του. Περνά τον χρόνο του βλέποντας πορνό, ενώ έχει αναπτύξει μια σεξουαλική εμμονή για μια πανέμορφη γειτόνισσα, σύζυγο ενός πλούσιου άντρα και μητέρα δύο παιδιών. Παρότι για τον Πόλο ο Φράνκο είναι ένας σιχαμερός χοντρός, οι δυο τους θα αναπτύξουν μια σχέση βασισμένη στο αλκοόλ και τα τσιγάρα.
Η Μελτσόρ φανερώνει εξ αρχής τα φύλλα της προοικονομώντας το κακό. «Για όλα έφταιγε ο χοντρός, αυτό θα τους έλεγε. Ολα έγιναν εξαιτίας του Φράνκο Ανδράδε και της εμμονής του με τη σενιόρα Μαριάν. Ο Πόλο απλώς έκανε ό,τι του είπαν, εντολές ακολουθούσε». Με μια ιδιότυπη τριτοπρόσωπη αφήγηση, η Μελτσόρ μαεστρικά θα πιάσει το νήμα από την αρχή και θα αφηγηθεί τα γεγονότα που οδήγησαν στο μοιραίο συμβάν. Και παρότι ο αναγνώστης εξ αρχής γνωρίζει πως η ιστορία αυτή θα τελειώσει με τρόπο φρικιαστικό, αυτό σε τίποτα δεν απαλύνει το σοκ όταν το επίμαχο περιστατικό θα δοθεί στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου. Η αφήγηση μοιάζει με μια εις εαυτόν απολογία του Πόλο, σαν να αφηγείται σε τρίτο πρόσωπο την ιστορία αυτή ο ίδιος, αποστασιοποιημένος εξαιτίας της φρίκης της πράξης, επιχειρώντας να εντοπίσει ελαφρυντικά και να δείξει πως άλλο δεν ήταν παρά ένα απλό πιόνι στα χέρια του Φράνκο στην εφιαλτική σκακιέρα.
Το αφηγηματικό όχημα αποδεικνύεται καθοριστικό για την αναγνωστική πρόσληψη, καθώς προσδίδει την απαραίτητη ένταση, την ίδια στιγμή που αναδύεται ακόμα ένα θύμα, ο Πόλο. Μια απόφαση οριακή που καθιστά ιδιαίτερη μια ιστορία λίγο πολύ γνώριμη, μια φρικώδη ιστορία βίας, που ωστόσο δεν είναι μονοδιάστατη ή αυτοφυής και τη Μελτσόρ την ενδιαφέρει έντονα να το καταστήσει σαφές αυτό, δίνοντας το κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου λαμβάνει χώρα το έγκλημα. Και είναι μια απόφαση οριακή, γιατί προσκομίζει ελαφρυντικά για όλα τα πρόσωπα της πλοκής και ιδιαίτερα για τον Πόλο, τοποθετώντας τον αναγνώστη εξαρχής σε θέση άμυνας απέναντι σε μια διαφαινόμενη απόπειρα δικαιολόγησης και αθώωσης. Η βία τρέφει τη βία και καλό είναι αυτό να το έχουμε διαρκώς υπόψη μας. Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα της ιστορίας αυτής, παρότι εν πολλοίς συντάσσεται γύρω από μια συγκεκριμένη όψη της.
Οι συγγραφικές αρετές που μας εντυπωσίασαν στην Εποχή των τυφώνων είναι παρούσες και εδώ, παρότι η κατασκευή, φαινομενικά και μόνο, φαντάζει πιο απλή. Εδώ δεν υπάρχει ανάγκη κατάχρησης του μακροπερίοδου λόγου. Η αποφυγή του αποδεικνύει πως δεν λειτουργεί ως συγγραφική μανιέρα αλλά ως απότοκο των αναγκών της αφήγησης. Το συναίσθημα περιορίζεται στις αποχρώσεις του θυμού, ενός θυμού κοινωνικά διάχυτου, τον οποίο η συγγραφέας με οξυδέρκεια εντοπίζει και αποτυπώνει. Η Μελτσόρ πετυχαίνει την άρτια σκιαγράφηση των χαρακτήρων της, ακόμα και των δευτερευόντων, απομακρυνόμενη από τις ευκολίες της στερεοτυπίας και της απλοϊκής διάκρισης σε καλούς και κακούς. Στο επίκεντρο και αυτής της ιστορίας συναντάμε μια γυναίκα, ενώ το γειτονικό στον οικισμό εγκαταλελειμμένο σπίτι, στοιχειωμένο σύμφωνα με τις δοξασίες των κατοίκων, φέρνει στον νου το σπίτι της μάγισσας από το προηγούμενο βιβλίο.
Η Μελτσόρ άλλο δεν κάνει παρά να μεταφέρει τον διάχυτο ζόφο του κόσμου μας στο χαρτί και το κάνει με έναν τρόπο λογοτεχνικά υποδειγματικό, που εγκλωβίζει τον αναγνώστη και του επιβάλλει μια απνευστί, επώδυνη και ταυτόχρονη απολαυστική, ανάγνωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου