14 ερωτήσεις στην Στέλλα Βοσκαρίδου

Ποίηση ή πεζό;

Για μένα είναι ξεκάθαρα ποίηση. Βρέθηκα μέσα στο λαβύρινθό της πριν καλά καλά καταλάβω τι είναι, από πολύ μικρή ηλικία. Μου ασκούσε πάντοτε μια έλξη αυτό που υπάρχει πέρα από την οποιαδήποτε ιστορία, ή ακόμα και από το οποιοδήποτε νόημα. Το γλυπτό της γλώσσας, ο ρυθμός και η μουσική των πραγμάτων. Αν το πάω ακόμα πιο πέρα, ο ρυθμός, η μουσική που κάνει το ίδιο το ρυάκι της ζωής.

Τι δεν έχετε γράψει ακόμη που θα θέλατε να γράψετε;

Θα ήθελα κάποια στιγμή να δοκιμάσω το μυθιστόρημα. Αν και συγγραφικά ασκούμαι κυρίως στον ποιητικό λόγο, ελάχιστα στο διήγημα και στο θεατρικό έργο, το μυθιστόρημα είναι για μένα ένα κρυφό απωθημένο. Υπάρχει μια στιγμή στη γραφή που τα πράγματα αρχίζουν να αποκτούν όγκο, να γίνονται ένας ολόκληρος κόσμος, εκεί που πρέπει πραγματικά να σκεφτείς τη γραφή με τρόπο συνθετικό, που με συναρπάζει. Γι᾽αυτό έχω στο μυαλό μου, αν κάποια στιγμή τα καταφέρω, να κάνω μια δοκιμή στη μεγάλη φόρμα.

Πως ξεκινάει ένα βιβλίο; Υπάρχει τόπος, χρόνος, που έρχεται η έμπνευση;

Όπουδήποτε. Όποιαδήποτε ώρα της μέρας ή της νύχτας, σ᾽όποιοδήποτε σημείο του πλανήτη γη.

Τι είναι η έμπνευση για έναν συγγραφέα;

Για μένα, η αφετηρία είναι συνήθως μια στιγμή, ένα λίκνισμα, μια θερμοκρασία της γλώσσας, που σου υπενθυμίζει πως μές᾽απ᾽αυτήν μπορείς να κάνεις ένα μεγάλο ταξίδι. Και μια επείγουσα επιθυμία να το ξεκινήσεις.

Αν θα γράφατε ιστορικό μυθιστόρημα, ποια περίοδος θα σας ενδιέφερε;

 

Η αλήθεια είναι πως πολύ καλύτερα απ᾽ό,τι με την ιστορία, τα πηγαίνω με ό,τι την υπερβαίνει. Με τη θεωρία, με τη φιλοσοφία, με τα αρχέτυπα, με ό,τι περιγράφει την ανθρώπινη κατάσταση με τρόπο που πάει πέρα από την οποιαδήποτε χρονική συγκυρία. Γι᾽αυτό το λόγο φαντάζομαι πως ένα μυθιστόρημά μου θα φρόντιζε να διεγείρει τη σκέψη προς αυτή την κατεύθυνση. Σε γενικές γραμμές, όμως, η σχέση μου με τη λογοτεχνία είναι μια σχέση αποκάλυψης. Την αφήνω, και μάλιστα το επιδιώκω, να με πηγαίνει εκεί που πριν δεν είχα φανταστεί, οπότε δεν μπορώ να εγγυηθώ τίποτα.

 

 Παίζει ρόλο ο τόπος που γεννήθηκε κανείς;

Ο τόπος μαζί με ό,τι άλλο καθορίζει την ταυτότητα του καθενός διαμορφώνουν και τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα και τον τρόπο που συσχετιζόμαστε μαζί τους ή εκφραζόμαστε γι᾽αυτά. Από την άλλη, είναι εντυπωσιακό το ότι ακόμη και με μια πρόχειρη ματιά στα λαϊκά παραμύθια και γενικότερα τις παραδόσεις διαφορετικών λαών από όλο τον κόσμο μπορεί κανείς να διαπιστώσει τις κοινές έγνοιες που έχουν οι άνθρωποι σε πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους γωνιές της γης ή χρονικές στιγμές.

 

Επινοείτε χαρακτήρες για τα βιβλία σας ή κάπου σκιαγραφείτε τον εαυτό σας ή κάποιον γνωστό, φίλο;

Επινοώ τον εαυτό μου και στο τσακίρ κέφι αλλάζω διάφορους φακούς που με κάνουν να βλέπω με πολύ πιο συναρπαστικό και ωφέλιμο τρόπο γνωστούς και φίλους σκιαγραφώντας κάποτε και τη ζωή που μοιραζόμαστε στη φαντασία μου.

Το λοκ ντάουν, και γενικά όλη η παράξενη κατάσταση που βιώνουμε πως σας επηρέασε; Ήταν σημείο αναστοχασμού για τον ψυχισμό σας, για τις σχέσεις σας με άλλους ανθρώπους;

Ο συνεχής και βασανιστικός αναστοχασμός είναι μια αρρώστια που με βασάνιζε πολύ πριν από το λοκ ντάουν. Η τόσο ιδιαίτερη περίοδος της πανδημίας με όσα έφερε μαζί της στον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο με επηρέασε ιδιαίτερα αρνητικά στο γράψιμο. Ο εκκωφαντικός ήχος των μυριάδων απελπιστικά κατασταλαγμένων απόψεων για πράγματα που ξεκάθαρα υπερέβαιναν τα όσα ως τώρα ξέραμε, ήταν για μένα ένα τεράστιο σοκ, που με έκανε να αναζητήσω την εσωτερική μου ησυχία. Μου έδωσε την αίσθηση πως, με τις τεράστιες δόσεις ανακρίβειας και κατάχρησης στερεοτύπων, αλλά και γενικότερα με την τόσο κακή χρήση που γινόταν στην γλώσσα και στην ίδια τη λειτουργία του νοήματος, θα έπρεπε να εφευρεθεί μια νέα γλώσσα, ένας νέος τρόπος για να επανακτήσουν οι λέξεις τη δραστικότητά τους.

 

Υπήρξε κάτι, κάποιος που στάθηκε αποκούμπι αυτή τη δύσκολη περίοδο;

Ένιωσα τυχερή που ήμουν κοντά στα παιδιά μου. Τα παιδιά έχουν τη μοναδική ιδιότητα να κάνουν την αισιοδοξία, ή τουλάχιστον τη θετική σκέψη, μονόδρομο.

Θα γράφατε ποτέ με ψευδώνυμο;  Το έχετε κάνει;

Δεν το έχω κάνει ως τώρα. Φαντάζομαι πως μια ιδιαίτερη συνθήκη οδηγεί κάποιον στο να πάρει μια τέτοια απόφαση, οπότε ούτε και μπορώ να το αποκλείσω.

Το γράψιμο θεωρείτε πως είναι για λίγους; Όλοι μπορούν να γράψουν;

Όλοι μπορούν να γράψουν, ναι. Και δεν υποτιμώ καθόλου την ψυχοθεραπευτική δύναμη που έχει το γράψιμο, ακόμα κι όταν γίνεται χωρίς πολλές αξιώσεις. Η λογοτεχνία, όμως, είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Δεν είναι η απλή καταγραφη ή εξιστόρηση εμπειριών, αλλά η μετουσίωση της εμπειρίας σε ένα έργο που να την ξεπερνά και που, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μορφής του, βρίσκει τον τρόπο να τη φωτίσει διαφορετικά, να μας κάνει να αναστοχαστούμε πάνω σε αυτήν και τελικά να την επανανοηματοδοτήσουμε, ή ακόμα, δια μέσου αυτής, να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας μέσα μέσα στον κόσμο ή και την ίδιά μας την ύπαρξη.

Υπήρξε κάποιο συμβάν στη ζωή σας το οποίο έχετε μεταφέρει και σε βιβλίο σας;

Ναι, το κάνω συνήθως όταν θέλω να αποκρυσταλλώσω κάτι σε μια νέα μορφή. Το λαξεύω μέχρι να αποκτήσει ένα νόημα που μου είναι πιο χρήσιμο, πιο ωφέλιμο. Ίσως, ακόμα, πιο υποφερτό.

Τι οραματίζεστε για το μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα; Υπάρχει μέλλον;

Το τοπίο είναι ομολογουμένως αποκαρδιωτικό. Οι άνθρωποι που δουλεύουν για το βιβλίο, και δε μιλώ μόνο για τους συγγραφείς, αλλά και για τους εκδότες, τους βιβλιοπώλες, τους μεταφραστές, τους κριτικούς, εργάζονται από μια μεγάλη αγάπη για το βιβλίο με ελάχιστη εώς καθόλου στήριξη και χωρίς κανένα πλαίσιο που να εξασφαλίζει πως η αλυσίδα αυτή είναι βιώσιμη και με ένα ευοιωνο μέλλον. Εύχομαι σύντομα να δούμε τη λειτουργία εκείνων των θεσμών και μηχανισμών που θα φέρουν κοντά στο βιβλίο και περισσότερους αναγνώστες, αλλά και ένα πιο υγιές πεδίο δημιουργίας και παραγωγής για τους εργάτες του βιβλίου. Αυτό προϋποθέτει, βέβαια, πριν απ᾽όλα την τοποθέτηση της ίδιας της λογοτεχνίας και γενικότερα της παιδείας ψηλά στον χάρτη των προτεραιοτήτων μας. Με κάνει πάντως να αισιοδοξώ το γεγονός πως υπάρχουν πάρα πολύ αξιόλογες φωνές στο λογοτεχνικό τοπίο της Ελλάδας.

Ετοιμάζετε κάτι αυτόν τον καιρό;

Ελπίζω πως πολύ σύντομα θα έχω στα χέρια μου το τρίτο μου βιβλίο ποίησης με τίτλο Μικρομηχανισμοί, από τις εκδόσεις Εντευκτηρίου.

 

Η Στέλλα Βοσκαρίδου Οικονόμου (Λεμεσός, 1981) σπούδασε Μουσικολογία και έχει ασχοληθεί, ανάμεσα σ᾽άλλα, με θέματα που αφορούν τις σχέσεις της γλώσσας με τη μουσική. Έχει εκδόσει τα βιβλία ποίησης Αναγέλαστα, των γεναικών τζαι των σκαλαπουντάρων και ΦόΒ, υπογλώσσιο νυχτερινό», (εκδ. Τεχνοδρόμιον, 2013 και 2015, αντίστοιχα), ενώ υπό έκδοση βρίσκεται το τρίτο της βιβλίο «Μικρομηχανισμοί» (εκδ. Εντευκτηρίου, 2022). Το 2017 αναδείχθηκε νικήτρια στο 1ο Διεθνές Poetry Slam που έγινε στην Κύπρο. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε πολλά έντυπα και διαδικτυακά περιοδικά, ανθολογίες, καθώς και σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ (Κύπρος, Θεσσαλονίκη, Βελιγράδι, Λονδίνο, Σανγκάη). Κείμενά της έχουν μεταφραστεί στα σερβικά, αγγλικά, κινεζικά και ισπανικά.