Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2013, δεν είναι καινούριος στα ελληνικά γράμματα. Το Χάθηκε Βελόνι (Μεταίχμιο 2021) είναι το τέταρτο δημοσιευμένο έργο του, ένα πολυστρωματικό και βαθιά πολιτικό έργο που ξετυλίγει την ιστορία μίας οικογένειας Βορειοηπειρωτών από τις αρχές του εικοστού αιώνα μέχρι και σήμερα σε Ελλάδα, Αλβανία και Η.Π.Α. Βασισμένος στο παιδικό τραγουδάκι της γενέτειράς του Χιμάρας «Τσίμπι-τσιμπιτόνι//Χάθηκε βελόνι//Πάω να το βρω//Εχάθηκα κι εγώ», ο Γκέζος επικεντρώνεται στις δυο κομβικές έννοιες της απώλειας και της αναζήτησης, υιοθετώντας μια υβριδική δομή τέσσερεις αφηγήσεις και μία ενότητα με αδημοσίευτα χειρόγραφα ποιήματα που υποτίθεται γράφηκαν από τον κεντρικό ήρωα Αλέξανδρο. Οι τέσσερις πρωταγωνιστές του πολυφωνικού αυτού έργου ξεδιπλώνουν με μοναδικό αφηγηματικό ύφος ο καθένας την ιστορία τους: πρόκειται για τον Πέτρο που αναζητά τον παλιό του φίλο Αλέξανδρο ή Σάντο κάπου στην Ελλάδα, τον παππού του Αλέξανδρου, Βασίλη, και την μητέρα του Αλέξανδρου, Τέτα, ενώ το βιβλίο καταλήγει με τον ίδιο τον Αλέξανδρο που ψάχνει με τη σειρά του τον χαμένο του αδερφό Νέλο στην αμερικανική ήπειρο. Ο τελευταίος ήρωας που ακροβατεί ανάμεσα σε δύο χώρες και ταυτότητες και βασανίζεται από ψυχοσωματικά προβλήματα είναι ο ίδιος ήρωας Αλέξανδρος με τις αυτοκτονικές τάσεις του προηγούμενου πονήματος του Γκέζου Η Λάσπη (Μελάνι 2014). Αν και μπορεί να διαβαστεί το Χάθηκε Βελόνι ως συνέχεια του προηγούμενου έργου, ο ίδιος ο συγγραφέας έχει δηλώσει πως θεωρεί το τελευταίο ως «διεύρυνση του μυθιστορηματικού του σύμπαντος». Με ελλιπή και θραυσματικά στοιχεία οι δύο σύγχρονοι αφηγητές, Πέτρος και Αλέξανδρος αναλώνονται στην εναγώνια αναζήτηση του φίλου και αδερφού αντίστοιχα, με τον πόνο της απώλειας και την προσμονή της επανασύνδεσης να τους βασανίζουν. Ζώντας στο περιθώριο μίας συντηρητικής και πάμφτωχης χώρας, ο ανάπηρος Βασίλης και η ταλαιπωρημένη μητέρα και σύζυγος Τέτα αποκαλύπτουν το δράμα για επιβίωση. Με εξομολογήσεις σε ένα υποθετικό ημερολόγιο που ξεκινά από την παιδική του ηλικία στη δεκαετία του 1930, ο Βασίλης, παραμορφωμένος και ανάπηρος μετά από πυροβολισμό στο κεφάλι ζει απομονωμένος και δυστυχής στην άκρη ενός βουνού παλεύοντας με τους δικούς του δαίμονες. Το ιδιαίτερο κεφάλαιο της Τέτας γραμμένο στο υπέροχο γλωσσικό ιδίωμα των Βορειοηπειρωτών πάλλεται από τον δυναμισμό και την ηρωική πορεία μίας γυναίκας που έχει εγκλωβιστεί στην αυτοθυσία για την οικογένειά της. Η ιστορία της είναι η άγνωστη αφήγηση της κάθε Αλβανίδας οικιακής βοηθού που βίωσε την απόλυτη φτώχεια και τον απολυταρχισμό, κατέφυγε στην Ελλάδα για μία καλύτερη μοίρα και πάλεψε με τον ρατσισμό και της περιθωριοποίηση αφοσιωμένη στον μητρικό της ρόλο. Η απώλεια του μικρότερου γιού της Νέλου στα σύνορα, η απώλεια της πατρίδας της με την μετανάστευση και η αναζήτηση της καλύτερης ζωής αποδίδονται μοναδικά με την ολοζώντανη πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε μία μοναδική γυναικεία μαρτυρία πόνου και αγώνα που ξεχωρίζει στο μυθιστόρημα του Γκέζου. Η πολυεπίπεδη ιστορία των τεσσάρων αφηγητών φέρνει στο προσκήνιο την συνταρακτική ιστορία των Βορειοηπειρωτών τα τελευταία εκατό χρόνια: τις κακουχίες και τη στέρηση, τον στιγματισμό και την απόρριψη, τον εσωτερικό διχασμό και την διάσπαση. Το Χάθηκε Βελόνι ξεπερνώντας την ειρωνεία του τίτλου φωτίζει όμορφα μία σημαντική πτυχή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που κάθε άλλο βελόνι που χάθηκε δεν είναι.
Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Χάθηκε Βελόνι, Μεταίχμιο, 2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου