«O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι»

Γράφει η Μάγια Κωστή 

 Μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας, στη νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη

Ο Κωστής Βελώνης και η Πολύνα Κοσμαδάκη επιμελητές της έκθεσης, μιλούν για τα έργα των καλλιτεχνών που προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν, αλλά και για το σκεπτικό της διοργάνωσης  μιας τέτοιας έκθεσης στις συνθήκες που βιώνουμε σήμερα.

Το Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού άνοιξε στις 11 Μαρτίου τις διαδικτυακές του πύλες και μας υποδέχτηκε για μία online προεπισκόπηση, στην έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο «O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης». Οι δυο επιμελητές της έκθεσης  μας ξενάγησαν στο εκθεσιακό χώρο παρουσιάζοντας τα έργα των 36 καλλιτεχνών που συμμετέχουν στην συγκεκριμένη έκθεση και  τα στάδια εγκατάστασης τους, αλλά και  προσεγγίζοντας τον μυθιστορηματικό ήρωα  Ροβινσώνα Κρούσο ως «σχεδιαστή και ως δύναμη», σε συνθήκες κρίσης.

 

 

Διονύσης Καβαλλιεράτος

 

 

Τι σημαίνει μια έκθεση για τον Ροβινσώνα Κρούσο σε αυτά που βιώνουμε σήμερα;

 

Η Virginia Woolf αναρωτιόταν ήδη από  το 1932 για τη μεγαλοφυΐα του Ροβινσώνα Κρούσου ως τεχνίτη, που μετατρέπει το κοινότοπο σε ποιητικό μέσα από τις ταπεινές δραστηριότητες της πρακτικής του ενασχόλησης με το φύτεμα των σπόρων, το ψήσιμο του πηλού, το χτίσιμο της καλύβας, την κατασκευή του κανό κ.ά.

Στην online προεπισκόπηση, αλλά και στο βίντεο, που  προβάλλεται αυτή τη στιγμή  ζωντανά, παρουσιάζονται πλάνα από το making-of της έκθεσης καθώς και συζήτηση των δυο επιμελητών, σχετικά με τον Ροβινσώνα Κρούσο: Όπως λένε: «Η έκθεση προσεγγίζει το ζήτημα της «χειρωνακτικής πρακτικής ως δύναμη», ως δυνατότητα δράσης για τη σχεδιαστική κατανόηση  και την καλλιτεχνική αυτονομία. Στο επίκεντρο αυτής της αφήγησης βρίσκεται η έρευνα γύρω από τον Ροβινσώνα Κρούσο ως κατασκευαστή (maker). Εν ολίγοις, το ναυάγιο στο νησί σε όλες τις διαφορετικές αναγνώσεις του Ροβινσώνα προσφέρει κάποια γνώση, ένα είδος πραγματολογικού στοχασμού, μέσα από την επινοητικότητα της χειρωνακτικής πρακτικής. Η έκθεση λοιπόν, αναφέρεται στο παράδειγμα του μυθιστορηματικού ήρωα του Daniel Defoe, ο οποίος – ενώ βρέθηκε αρχικά σε αδιέξοδο – επιβεβαιώνει την αξία του όταν αναγκάζεται, υπό συνθήκες κρίσης, να δραστηριοποιηθεί και να καταπιαστεί με πρωτόγνωρα ζητήματα που απαιτούν την επινόηση και την εύρεση λύσεων. Όσο για τον τίτλο, σχολιάζει η κυρία Κοσμαδάκη, έχει διπλή σημασία: αναφέρεται στο νησί του Ροβινσώνα, που είναι στην ουσία το σπίτι του, και στον σχεδιασμό ως τρόπο να δημιουργήσει κανείς με τα χέρια του τις συνθήκες της ζωής του. Στην πορεία, ο τίτλος απέκτησε και ένα λογοπαίγνιο χάρη στο “Μένουμε σπίτι” κι έτσι παράλληλα “κλείνει το μάτι” σε αυτά που βιώνουμε και στον τρόπο που οι καλλιτέχνες δημιουργούν».

 

 

Στεφανία Στρούζα

 

 

Η σύνδεση της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής παράδοσης με ένα ιστορικό ελληνικό Μουσείο

 

Σύμφωνα με όσα ακούσαμε από τους επιμελητές: H έκθεση συνδέει μία ευρωπαϊκή και πιο συγκεκριμένα βρετανική λογοτεχνική παράδοση με ένα ιστορικό μουσείο ελληνικού πολιτισμού, του οποίου η αποστολή είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τη διερεύνηση του αντίκτυπου και της δύναμης της χειρωνακτικής τέχνης (craft). Σε αυτό το πλαίσιο, η γεωγραφική  μετάθεση της Καραϊβικής Θάλασσας στη Μεσόγειο διεκδικεί επίσης, με αφορμή τις ελληνικές «Ροβινσωνιάδες», μια ετερότητα. Η κριτική δυναμική της χειροτεχνίας που σχετίζεται με την αναζήτηση αυθεντικότητας και την απόρριψη της μαζικής παραγωγής, γίνεται εδώ μέσο αλλά και στρατηγική πρακτική για τον επαναπροσδιορισμό των ιεραρχήσεων σε όλα τα στάδια της σύλληψης, της εκτέλεσης και της παραγωγής του σχεδιασμού. Ενεργοποιώντας εκφραστικά μέσα από όλο το φάσμα της δημιουργικότητας ερμηνευτικές έννοιες όπως η εργασία, η παραγωγή, η επιτέλεση, η λειτουργικότητα καθώς και τις πρακτικές της επιδιόρθωσης και του bricolage, η έκθεση θα διερευνήσει τη σχέση μεταξύ αυτονομίας της τέχνης και «ετερονομίας» της καθημερινής ζωής.

 

 

Αλέξανδρος Ψυχούλης

 

Ένα μυθιστόρημα με διαχρονική αξία

 

Η παρουσίαση έργων από την «ελληνική εικαστική σκηνή» με αφορμή το μυθιστόρημα του Daniel Defoe Ροβινσώνας Κρούσος,  προτείνει ταυτόχρονα τη χαρτογράφηση μίας κατεύθυνσης της εγχώριας σύγχρονης τέχνης της τελευταίας δεκαετίας, μέσα από έργα καλλιτεχνών που ενδιαφέρονται για τον σχεδιασμό, την υλικότητα και τον κατασκευαστικό χαρακτήρα του έργου. Πολλοί από τους τριάντα έξι εικαστικούς και αρχιτέκτονες που προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στην παρούσα  έκθεση, προτείνουν μια διαφορετική εκδοχή της αναπαράστασης της ιστορίας αλλά και μια διαφορετική χρήση των μουσειακών συνθηκών θέασης του έργου τέχνης. Ορισμένα από τα έργα που παρουσιάζονται είναι παλιότερες δημιουργίες πάνω στο γνωστό μυθιστόρημα –όπως το «Ημερολόγιο» της Νίνας Παπακωνσταντινου ή το έργο του Διονύση Καβαλλιεράτου–, άλλα επιλέχθηκαν από τους επιμελητές μέσα από τα εργαστήρια των καλλιτεχνών και ορισμένα, οι νέες παραγωγές, φτιάχτηκαν ειδικά για να χρησιμοποιήσουν τον χώρο ως στοιχείο της σύνθεσης.

Όμως και το μυθιστόρημα το οποίο εκδόθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα (1719), εγκωμιάστηκε από διανοούμενους ενώ είχε παράλληλα και καθοριστική επίδραση στο αναγνωστικό κοινό ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και την κοινωνική τάξη. Στα ελληνικά μεταφράζεται ήδη από το 1792 στη Βιέννη, αρκετά χρόνια μετά την έκδοση του πρωτότυπου ενώ από το 1842 και για πολλά χρόνια χρησιμοποιείται στην Ελλάδα ως ανάγνωσμα στο δημοτικό, σε διαφορετικές μεταφράσεις.

 

INFO

 

*Το Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1 Αθήνα) ακολουθώντας την ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς υπό την απειλή του  Covid-19, και τα μέτρα που εφαρμόζονται για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, παραμένει προς το παρόν κλειστό για το κοινό . H έκθεση στήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες του Μαρτίου και είναι έτοιμη να υποδεχτεί το κοινό μόλις ανοίξουν και πάλι τα Μουσεία.

*Τη μετάδοση της διαδυκτιακής εκδήλωσης θα βρείτε στη σελίδα του Μουσείου Μπενάκη στο facebook*(https://www.facebook.com/TheBenakiMuseum/live/) και στο Youtube

https://www.fractalart.gr/o-kyrios-rovinsonas-kroysos-emeine-spiti/