14 ερωτήσεις στον Αντώνη Μπαλασόπουλο

 

1.                  Ποίηση ή πεζό;

Ασκώ και τα δύο, αν και δεν είμαι αυτός που θα κρίνει με ποια συγκριτική επιτυχία. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι τα προσεγγίζω εντελώς διαφορετικά. Υπάρχουν δηλαδή πράγματα που σχεδόν πάντα απαγορεύω στον εαυτό μου στην ποίηση που του τα επιτρέπω στην πρόζα και το αντίστροφο. Στο μυαλό μου υπάρχει «καταμερισμός εργασίας» μεταξύ των δύο ειδών, έχουν διαφορετικά μέσα και άρα διαφορετικούς στόχους.

2.                  Τι δεν έχετε γράψει ακόμη που θα θέλατε να γράψετε;

Με κάθε επιφύλαξη, ένα μυθιστόρημα. Δεν ξέρω όμως αν θα φτάσω εκεί. Σίγουρα θέλει μεγάλο κόπο και χρόνο, που προς το παρόν δεν είμαι σε θέση να εξαγοράσω.

3.                  Πως ξεκινάει ένα βιβλίο; Υπάρχει τόπος, χρόνος, που έρχεται η έμπνευση;

Για μένα, ένα βιβλίο ξεκινάει πάντα αφού έχει ξεκινήσει, το αναγνωρίζεις δηλαδή ως ένα εγχείρημα αναδρομικά και αφού έχεις ήδη διανύσει μια απόσταση στο γράψιμό του. Δε μου έχει τύχει να ξεκινήσω ένα βιβλίο λέγοντας στον εαυτό μου «τώρα θα ξεκινήσω ένα βιβλίο.» Η έμπνευση έρχεται από διαφορετικά κανάλια και με διαφορετικούς τρόπους σε ό,τι με αφορά, πάντα όμως έρχεται μόνο όταν θέλει.

4.                  Τι είναι η έμπνευση για έναν συγγραφέα;

Μια προεικόνιση ενός ολοκληρωμένου αποτελέσματος θα έλεγα, που μπορεί να έχει διάφορες μορφές: μια σειρά φράσεων, ένας χαρακτήρας, ένας τόνος γραφής, ένα ύφος, που σε παρακινούν να αναζητήσεις τι βρίσκεται εκεί ως δυνατότητα, να το «σπρώξεις» ώσπου να φτάσει κάπου όπου να νιώσεις πως ολοκληρώνεται. Φυσικά, αυτό δεν συμβαίνει πάντα και πολλές εμπνεύσεις αδυνατίζουν και ξεφτίζουν στο στάδιο της υλοποίησης. Το ποιες θα σε βγάλουν κάπου και ποιες όχι, στη δική μου εμπειρία δεν το ξέρεις εκ των προτέρων.

5.                  Αν θα γράφατε ιστορικό μυθιστόρημα, ποια περίοδος θα σας ενδιέφερε;

Δε νομίζω ότι είναι εφικτή η συγγραφή ιστορικού μυθιστορήματος σήμερα, τουλάχιστον όχι με την κλασική έννοια του όρου που αναπτύσσει ο Λουκάτς. Αυτό είναι και το όλο νόημα της κρίσης που ενσωματώνει το λεγόμενο «μεταμοντέρνο». Διότι ιστορικό μυθιστόρημα χωρίς αντίληψη του συλλογικού υποκειμένου, της ακριβούς διάδρασης του ατόμου με το συλλογικό, χωρίς αντίληψη της ακριβούς μορφής της διαλεκτικής ανάμεσα στην ατομική ζωή και το απρόσωπο της ιστορίας, δεν μπορεί να γραφεί. Πολλά από τα λεγόμενα «ιστορικά μυθιστορήματα» σήμερα είναι απλώς εξωτικές φαντασιώσεις με ψευδοϊστορικό κοστούμι ή άκομψες ασκήσεις διδακτισμού.

6.                  Παίζει ρόλο ο τόπος που γεννήθηκε κανείς;

Φαντάζομαι πως ναι, αλλά δε μου είναι εύκολο να τον καθορίσω. Είναι ένα πολύπλοκο θέμα που δεν επιδέχεται γενικεύσεων.

7.                  Επινοείτε χαρακτήρες για τα βιβλία σας ή κάπου σκιαγραφείτε τον εαυτό σας ή κάποιον γνωστό, φίλο;

Θεωρώ φυσιολογική εξέλιξη να ξεκινά κάποιος από ό,τι γνωρίζει πιο άμεσα, άρα τον εαυτό του και τους οικείους του, και να «ανοίγεται» σταδιακά σε πράγματα, ανθρώπους, καταστάσεις πιο μακριά από τον ίδιο. Από ένα σημείο και μετά, η επινοητικότητα πρέπει να αναπτύσσεται γοργά αν θες να συνεχίσεις πεζογραφικά.

8.                  Το λοκ ντάουν, και γενικά όλη η παράξενη κατάσταση που βιώνουμε πως σας επηρέασε; Ήταν σημείο αναστοχασμού για τον ψυχισμό σας, για τις σχέσεις σας με άλλους ανθρώπους;

Ναι, σαφώς με επηρέασε, κυρίως στο ότι αύξησε την απομόνωση και άρα τις ευκαιρίες για γράψιμο, αλλά και θεματικά «διείσδυσε» σε κάποια κείμενά μου. Προσπάθησα ωστόσο να χειριστώ με μέτρο τη θεματική αυτή αποτύπωση, χωρίς να την αφήσω να εξελιχθεί σε μονομανία.

9.                  Υπήρξε κάτι, κάποιος που στάθηκε αποκούμπι αυτή τη δύσκολη περίοδο;

Αυτοί που υπάρχουν πάντα, οι άνθρωποι που αγαπούμε και μας αγαπούν.

10.              Θα γράφατε ποτέ με ψευδώνυμο;  Το έχετε κάνει;

Ναι, όχι όμως για τη λογοτεχνία. Δεν έχω δημοσιεύσει ποτέ λογοτεχνικά κείμενα ψευδώνυμα. Θα το έκανα αν υπήρχε σοβαρός και νόμιμος για τα δικά μου κριτήρια λόγος να το κάνω, ναι. Προς το παρόν δεν έχει υπάρξει.

11.              Το γράψιμο θεωρείτε πως είναι για λίγους; Όλοι μπορούν να γράψουν;

Το γράψιμο είναι αυτό που απαιτεί ο καθένας μας να είναι. Το αν οι απαιτήσεις αυτές, που θέτουμε εμείς στον εαυτό μας, ήταν επαρκείς για να αντέξει ένα γραπτό στον χρόνο δεν το κρίνουν οι συγγραφείς αλλά οι αναγνώστες. Προσωπικά θεωρώ την κρίση αυτή μακροπρόθεσμα και κατά μέσο όρο δίκαιη.

12.              Υπήρξε κάποιο συμβάν στη ζωή σας το οποίο έχετε μεταφέρει και σε βιβλίο σας;

Κάποια, ναι. Το προσωπικό βίωμα είναι μια πηγή έμπνευσης για όλους νομίζω. Το ζήτημα είναι η επεξεργασία του από την φαντασία και από τον λογισμό, τη νόηση. Διότι αφενός για να γράψεις για κάτι καλά πρέπει να το γνωρίζεις καλά, αφετέρου δεν αρκεί να γνωρίζεις κάτι από «πρώτο χέρι» για να γράψεις καλά, πρέπει επίσης να μπορείς να το συνδέσεις με τα βιώματα, τις ανησυχίες και τις αναζητήσεις των άλλων, και αυτό είναι ζήτημα ταυτόχρονα φαντασίας και λογικής επεξεργασίας.

13.              Τι οραματίζεστε για το μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα; Υπάρχει μέλλον;

Δε γνωρίζω αρκετά για το θέμα του εκδοτικού κόσμου για να δώσω απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα. Ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για τους συγγραφείς νομίζω πως το γνωρίζουν ήδη όλοι. Αλλά εδώ μπαίνει και το πολύ δύσκολο ερώτημα «γιατί γράφουμε;» το οποίο επιδέχεται πολλές απαντήσεις, και σίγουρα δε μπορεί να απαντηθεί ικανοποιητικά από το «για να αναγνωριστούμε». Έτσι, το μόνο που πραγματικά γνωρίζω είναι ότι γράφω ακόμα. Ούτε αν αυτό έχει μέλλον, ούτε αν αξίζει τον κόπο.

14.              Ετοιμάζετε κάτι αυτόν τον καιρό;

Πιθανά θα εκδοθεί μια δεύτερη πεζογραφική συλλογή μου σχετικά σύντομα. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν διάφορα έργα που έχουν ολοκληρωθεί αλλά δε γνωρίζω αυτή τη στιγμή αν θα εκδοθούν και πότε. Ούτε και αν εγώ ο ίδιος θα εξακολουθώ να θέλω να τα εκδώσω. Τα έγραψα, πάντως.

Σας ευχαριστώ

 Βιογραφικό σημείωμα

 

Ο Αντώνης Μπαλασόπουλος γεννήθηκε το 1970 στη Θεσσαλονίκη και είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Τμήμα Αγγλικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η δημιουργική του δουλειά (αφορισμοί και σύντομα δοκίμια, ποίηση και διήγημα) έχει δημοσιευτεί σε πληθώρα έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων. Έργα του είναι δυο συλλογές αφορισμών και δοκιμίων: Απ’ το μάτι της βελόνας. Αρχείο ελλειπτικών παρορμήσεων (Galerie Astra, εκτός εμπορίου, 2010) και Το βιβλίο των μικρών συλλογισμών (Galerie Astra, 2011)· τρεις συλλογές ποίησης: Πολλαπλότητες του Μηδενός (Σαιξπηρικόν, 2020), Λευκό στο λευκό (Ενύπνιο, 2021), και Το βιβλίο των πλασμάτων (Σαιξπηρικόν, 2021)· και μια συλλογή σύντομων διηγημάτων, Ο κύβος και άλλες ιστορίες (24 Γράμματα, 2021).