Ο κόσμος, μια σπαρακτική κωμωδία
Με το ποιητικό βιβλίο Κωμωδία (εκδόσεις Άγρα), που συνέγραψαν ο Γιάννης Στίγκας και ο Νικόλας Ευαντινός, χωρισμένο σε υποενότητες με τους τίτλους, Κόλαση-Καθαρτήριο-Παράδεισος, μπαίνουμε σε ένα σύμπαν, όπου τα ποιήματα λειτουργούν όπως οι κρίκοι μιας αλυσίδας. Ήδη από τους πρώτους στίχους, καταλαβαίνουμε γιατί το ποίημα, είναι μια διαμαρτυρία που αντέχει.
Διαβάζουμε στο ποίημα «Αγάπη»: «Είναι το σκοτεινό και μυστηριώδες τσεκούρι. Το κρατάμε κι ας μην το ξέρουμε. Ανοίγει δρόμους όταν οι λέξεις οπισθοχωρούν».
Τα ποιήματα εξελίσσονται σαν ένα είδος εσωτερικού διαλόγου, όπως ξετυλίγεται μια συζήτηση δημιουργική, που ακροβατεί ανάμεσα στο χιούμορ, την ειρωνεία και το σπαραγμό. Ίσως αυτό αποτελεί ένα από τα πλέον αξιέπαινα σημεία της προσπάθειας, η ισορροπία που καταφέρνουν να κρατήσουν οι δύο ποιητές, μια θαυμαστή αναλογία. H ένταση του λόγου δυναμώνει, όπως το ρεύμα ενός ποταμού, στην ροή των λέξεων που αρθρώνονται από κοινού.
Ο αναγνώστης μπορεί να τους φανταστεί να συνομιλούν καθισμένοι μπροστά σε μια παραλία, μέσα από τα ποιήματά τους, σαν ο ένας να λέει έναν στίχο κι ο άλλος τον ακούει και συμπληρώνει, πηγαίνοντας παρακάτω το ποίημα και δημιουργώντας μία δραστική εξέλιξη. Ο άδειος τοίχος του κόσμου καταρρέει εύκολα χωρίς ένα μήνυμα ή μια ιδέα –άραγε γι΄ αυτό τα ποιήματα αυτά βρίθουν από ιδέες;
Αν το σώμα, όπως πιστεύουν οι επιστήμονες, μπορεί να εκτροχιαστεί με χιλιάδες τρόπους, η ψυχή δύναται να βγει από την κόχη της, ακριβώς επειδή γνωρίζει τα χρειώδη που της λείπουν. «Εδώ που τα λέμε, δεν ξέρω κανέναν που να έκανε κάτι για να ευφρανθεί ο ίσκιος του», διαβάζουμε.
Οι δύο ποιητές ξέρουν ότι υπάρχει ένα αδιάλλακτο σημείο, όπου μετά από αυτό, μπορείς να δεις τα πάντα. Οι αποκλίσεις, οι δοκιμασίες, οι ειρωνείες, οι αποτυχίες, οι μικρές χαρές, ορίζουν το αλφάβητο κάθε εποχής, που αλλάζει ανάλογα από ποια μεριά την κοιτάζεις ή τη ζεις. «Σήκω τώρα και χόρεψε/ χόρεψε σαν συγνώμη».
Αν ο κόσμος είναι ζήτημα πιθανοτήτων, όπου ψάχνουμε αυτό που μας διαφεύγει, η αίσθηση της ταυτότητας μοιάζει με επαπειλούμενο είδος κι η μνήμη επιχειρεί μια χειραψία με τα περασμένα, η ποίηση μας θυμίζει πως κάθε ρήγμα ξεκινάει από μέσα μας, επειδή ακριβώς το ίδιο το ποίημα, είναι τελικά ένα ίχνος, μια αλήθεια, που αποκαλύπτει συγκαλύπτοντας. Στην Κωμωδία οι δύο ποιητές έχουν αξιοποιήσει εξαιρετικά αυτή τη δυνατότητα, που λειτουργεί ως πίστη. «Μια ζαριά σωστά ριγμένη μες στον στρόβιλο». Αλλά για να μπορέσεις να γράψεις πρέπει να λερώσεις τα χέρια σου και να σκάψεις βαθιά. Ο Στίγκας κι ο Ευαντινός, στην Κωμωδία που είναι η ζωή μας όλη, αλλά κανένας δε γελάει στο τέλος, έχουν ενσκήψει στο νόημα της. Αν στον Παράδεισο «ο χρόνος είναι αναμεμειγμένος με ζάχαρη», όπως αναφέρει στο τελευταίο κείμενο του βιβλίου ο Στίγκας, και η τήξις του παρελθόντος προς χάριν του μέλλοντος, αγνοείται, είναι λογικό η αγωνία να δημιουργεί ρήξεις στις μέχρι προ ολίγου, ακλόνητες βεβαιότητές μας, όπως συμβαίνει με κάθε έντονο βίωμα.
Η αίσθηση ότι δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε από το χρόνο, κατακλύζει όλο το βιβλίο, γεγονός που αποκαλύπτεται είτε μέσω της ειρωνείας, είτε μέσω μιας πικρής επίγνωσης, που προβλέπει τη συνέχεια. Η ζωή ωστόσο, προχωράει, μας λένε οι δύο ποιητές, ακόμη κι όταν κάτι καίγεται κάτω από τα πόδια μας.
Προφανώς υπάρχει μια στιγμή που κάποτε βιώνεται ως αιωνιότητα, αυτό που ο Proust αποκαλεί «άβυσσο του μη είναι» –όπου μια εικόνα, μια λέξη, μια ανάμνηση– αρκεί για να μας τραβήξει έξω από τον σκοτεινό καθρέφτη της συνείδησης και να μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας, την αίσθηση της προσωπικής εμπειρίας, την επιλογή της μνήμης, ουσιαστικά, το εύθραυστο άκρο κάθε ιστορίας.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ζωγραφική: Ethel Spowers. Δείτε τα περιεχόμενα του τέταρτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
https://frear.gr/?p=32468&fbclid=IwAR2Yh5uLCT1gMUbu5ed0rFhhgVZZB_tvdOhZ8Pljo2echcayhp8ZivZeIO4
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου