ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ της οδού Μανουέλ Βάρας, Στάθης Ιντζές

ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ

της οδού Μανουέλ Βάρας

Στάθης Ιντζές

 

Τα καλά βιβλία δεν έχουν ημερομηνία λήξης ούτε ολοκληρώνουν το ταξίδι τους τη μέρα της παρουσίασης τους ή λίγους μήνες από την έκδοση τους.

Τα καλά βιβλία έρχονται στο φως για να εγκαταστήσουν τις λέξεις τους, την ιστορία τους, το στυλ της γραφής τους. Αρκετά από αυτά ανοίγουν νέους αφηγηματικούς δρόμους ή ανανεώνουν παλιούς

Αργά και σταθερά θεμελιώνουν τα νέα οικοδομήματα στη δική μας γειτονιά, την χτισμένη με όλα όσα διαβάσαμε μέχρι τώρα.

Μας κλείνουν το μάτι, μας καλούν να λοξοδρομήσουμε και τη δική μας ματιά, να φανταστούμε αλλιώς την ιστορία, να δώσουμε τη δική μας εκδοχή, να υποθέσουμε πως το συμβάν, το οποιοδήποτε συμβάν έχει πολλές όψεις, συχνά απρόβλεπτες

.

ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ

της οδού Μανουέλ Βάρας

του Στάθη Ιντζέ, εκδ. Ενύπνιο, Αθήνα 2021

είναι ένα τέτοιο βιβλίο.

Πρόκειται για ευφάνταστη νουβέλα που προ(σ)καλεί τον αναγνώστη να δημιουργήσει, όπως γράφει και στο οπισθόφυλλο της, ένα "διασκεδαστικό δεντρόγραμμα πιθανοτήτων, να τις βάλει σε μια λογική σειρά και να διαμορφώσει το τέλος της ιστορίας"

Πράγματι, η αφήγηση, μέσα από διαδοχικά "αν", παρουσιάζει στο πρώτο κεφάλαιο τις διαφορετικές εκδοχές ενός συμβάντος που διαδραματίζεται στη οδό Μανουέλ Βάρας, στο Σαν Χοσέ ντε Μαρικίνα της μακρινής Χιλής.

Ο Ομπρε Σέρο, δηλαδη ο Άνθρωπος Μηδέν στα ισπανικά, (το σημείο μηδέν απ' όπου αρχίζει η εξιστόρηση) στέκεται στη μέση της ιδού Μανουέλ Βάρας και με το βιονικό του αυτί ακούει -ίσως- τον επιθανάτιο ρόγχο ενός τροφίμου από το παρακείμενο γηροκομείο.

Ποιος είναι όμως ο τρόφιμος, ποια τα παιδιά του, ποια ήταν η εξαφανισμένη γυναίκα του, ποια η σχέση του με τον Αλιέντε και τον Πινοσετ και ποια η εμπλοκή του με άλλα πρόσωπα σε βομβιστικό συμβάν στη μικρή αυτή πόλη;

Με τις αλλεπάλληλες εκδοχές που δίνει ο συγγραφέας, μας χαρίζει αφενός μια νουάρ, και πολιτική θα λέγαμε, ιστορία, εμπνευσμένη από γεγονότα και διαβάσματα της Λατινικής Αμερικής

και αφετέρου ένα λογοτεχνικό δοκίμιο για την ίδια την συγγραφική τέχνη.

Με έναν απίθανο τρόπο, που μόνο η κβαντική φυσική ερμηνεύει, το συμβάν της οδού Μανουέλ Βάρας συνδέεται με ένα άλλο συμβάν στην Ελλάδα, ένα βαθύ τεκτονικό ρήγμα που χωρίζει τη χώρα στα δύο, εξαφανίζει χωριά και πόλεις κι αλλάζει εντελώς τη γεωγραφία της.

Κινηματογραφικά σκηνικά συναιρούν εικόνες φιλμικές ή προσλαμβάνουσες από άλλα κείμενα, σαφώς οικείες και δουλεμένες στη μυθοπλασία του συγγραφέα, μετακινώντας την ανάγνωση από τόπο σε τόπο και από ήρωα σε ήρωα., δημιουργώντας τελικά ένα γαϊτανάκι περιστατικών.

Στο δεύτερο και τελευταίο κεφάλαιο κάνει ένα άλμα προς τον Βορρά και βρίσκεται στην Εσθονία, με πρωταγωνιστή άλλων δραματικών συμβάντων έναν τραγουδιστή ροκ συγκροτήματος, κι από εκεί ταξιδεύει μαζί του στη Νέα Ζηλανδία με... ενδιάμεσο σταθμό έναν άλλο αφηγητή στην Κυψέλη της Αθήνας.

Ο Στάθης Ιντζές με λεπτή ειρωνεία και σαρκαστική γλώσσα σε ορισμένα σημεία για τις επικρατούσες στη λογοτεχνία εκφράσεις, με τα συμβολικά ονόματα των πρωταγωνιστών, κάνει ένα βήμα μπροστά στη γραφή του,

σκηνοθετεί το Συμβάν με όλα τα υλικά μιας θαυμάσιας αφήγησης, γεμάτης με ανατροπές και τελική κορύφωση.

Μας κλείνει το μάτι το Συμβάν του, μας υποδεικνύει με φαντασία, με υφολογική και λεκτική δεινότητα τα νήματα που συνδέουν τα συμβάντα από τη μια άκρη της γης στην άλλη.

Όλα μπορούν να συμβούν, όλες οι εκδοχές συνυπάρχουν, αρκεί να φανταστούμε το σημείο μηδέν, τον άνθρωπο μηδέν που κρατάει στα χέρια του την αρχή από το κουβάρι.

Έργο του συγγραφέα είναι να το ξετυλίξει και να το απλώσει, υποχρέωση του αναγνώστη να αφεθεί και να φανταστεί με τις σειρά του τις πιθανότητες όπως και στη ζωή, την αληθινή και έξω από τα βιβλία.

Δεν πρέπει να δώσω λεπτομέρειες γιατί θα υπονομεύσω την ανάγνωση, θα είναι σαν να αποκαλύπτω το τέλος μιας ταινίας.

Ο Στάθης Ιντζές ξετυλίγει το νήμα με επιτυχία βάζοντας σε λειτουργία όλες τις αισθήσεις, προπάντων όμως τη σκέψη, ανανεώνοντας το παλαιό "έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε".

Θέτει όμως και ερωτηματικό.

Είναι έτσι επειδή έτσι νομίζετε ή γιατί έτσι θέλει ο συγγραφέας;

 

Αθηνά Παπανικολάου