70.000 του δευτέρου), «αφού σε περισσότερους Ευρωπαίους δεν απευθύνεται;», θα ισχυριζόταν μία όχι ασυνήθιστη πλέον άποψη για τον πολιτισμό. Την Ελλάδα της κρίσης πάντως την τυράννησε μάλλον η Ευρώπη της «λαϊκής», ή μάλλον λαϊκίστικης, Bild, παρά η Ευρώπη του LRB· της πολιτικής, παρά του πολιτισμού. Μπορούμε όμως πράγματι να διαχωρίσουμε τις δύο Ευρώπες; Είναι διαφορετικές, αλληλοδιαπλέκονται ή αντιτίθενται; Για εμάς, στην Ελλάδα, η «Ευρώπη» αποτελεί έναν εξίσου πολιτικό και πολιτισμικό στόχο. Στον «Ελληνάρα» αποδίδουμε όλα όσα δεν θα θέλαμε να είμαστε. Ο «Ελληνάρας» είναι η ενσάρκωση του μη-πολιτισμένου, αυτού που δεν έγινε ακόμα «Ευρωπαίος». Ωστόσο κι ο Ευρωπαίος θέλησε κάποτε να γίνει ...Έλληνας. Στις αρχές του 19ου αι. ο Λουδοβίκος, ο βασιλιάς της Βαυαρίας και πατέρας του Όθωνα, είχε επιδιώξει να μετατρέψει το Μόναχο στην Αθήνα του Ίζαρ (του ποταμού που διασχίζει το Μόναχο), γεγονός που δεν προξενούσε πάντοτε θαυμασμό στους συγχρόνους του. Ο Χάινριχ Χάινε έγραφε ότι «το να βαφτίζεται νέα Αθήνα κάθε γωνιά του Μονάχου, είναι, μεταξύ μας, ολίγον γελοίο» (Reise von München nach Genua, 1828), ενώ ο αρχι-αρχειοθηκάριος του Μονάχου, Καρλ Χάινριχ φον Λανγκ κορόιδευε αυτήν τη μανιώδη Graecomania λέγοντας σκωπτικά ότι το Οκτόμπερφεστ (το γνωστό φεστιβάλ μπύρας) είναι οι νέοι Ολυμπιακοί Αγώνες (Hammelburger Reise, 1823)! Αυτήν την εμμονή των Γερμανών με την (αρχαία) Ελλάδα περιέγραψε το 1935 ως την Τυραννία της Ελλάδας επί της Γερμανίας η Ελίζα Μάριαν Μπάτλερ, υποστηρίζοντας ότι, με αφετηρία τον Βίνκελμαν, ανύψωσαν την Ελλάδα σε ένα τόσο απρόσιτο και χιμαιρικό ιδεώδες, όπου εν τέλει κατέληξαν σκλάβοι του. Οι Ευρωπαίοι λοιπόν ονειρεύονταν να γίνουν Έλληνες κι οι Έλληνες Ευρωπαίοι, και τελικά κανείς δεν ήταν αυτό που ήθελε. Ο τόπος του Ονείρου είναι εν τέλει ένα εξιδανικευμένο Αλλού που πασχίζει να μετασχηματιστεί στο ιδεώδες Εδώ! Στη χώρα μας, η αναζήτηση του Αλλού στο Εδώ βρήκε μία από τις χαρακτηριστικότερες εκφράσεις της στη μουσική των Μάνο Χατζιδάκι και Μίκη Θεοδωράκη. Τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, η μουσική τους ταυτίστηκε με την ιδέα της ελληνικότητας στη μουσική. Τί το «ελληνικό» όμως είχε η μουσική τους; Όταν οι Χατζιδάκις και Θεοδωράκης άρχισαν να παρεμβαίνουν στη μουσική ζωή του τόπου μας, ο καθωσπρέπει τρόπος μουσικής διασκέδασης θεωρείτο το ελαφρό τραγούδι. Ο συνθέτης του ελαφρού τραγουδιού, Τάκης Μωράκης, έλεγε χαρακτηριστικά ότι «το ελληνικό τραγούδι οφείλει να είναι ευρωπαϊκό, μιας και η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη» (Τα Νέα, 1960). Πόση συμμετοχή στο ελληνικό μουσικό γίγνεσθαι είχε όμως ένα τραγούδι που καυχιόταν πως είναι του «ολίγου, αλλά εκλεκτού κόσμου»; Το πλέον δημοφιλές τραγούδι ήταν το ρεμπέτικο, το οποίο κατηγορείτο ως μία ξένη μουσική, ανατολίτικη, τούρκικη. Τη λογική που κατέτασσε την «ανατολίτικη» μουσική στην ξένη, και την «ευρωπαϊκή» στην ελληνική, καυτηρίαζε ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης: «Και τώρα ας έρθουμε στο άμοιρο μπουζούκι. Δεν είναι ελληνικό, λένε. Μήπως το πιάνο το ανακαλύψαμε εμείς;» (Αυγή, 1961). Ο Χατζιδάκις ήταν ο πρώτος που θέλησε να τοποθετηθεί δημοσίως για το ρεμπέτικο με όρους «ελληνικότητας», στην περίφημη διάλεξή του, της 31ης Ιανουαρίου του 1949. Τί το ελληνικό έβλεπε όμως στο ρεμπέτικο;
https://www.hartismag.gr/hartis-6/moysikh/etsi-tyranna-h-eyrwph-thn-ellada?fbclid=IwAR0QuGKLphM4SmhkQondJ6UuSM-0gQSdslMURybena07dKST31jdjue6y4E
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου