23.4.22

Χρ. Δ. Αντωνίου: Στάθης Κουτσούνης, Μπροστά σε αλλότριο ρόπτρο (Κριτικές επισκέψεις και άλλα κείμενα, 1989-2020). Εκδ. Μεταίχμιο


Ο Στάθης Κουτσούνης γεννήθηκε στη Νέα Φιγαλία Ολυμπίας το 1959. Σπούδασε νομικά, φιλολογία και κλασική μουσική. Ζει στην Αθήνα και εργάζεται στη Σχολή Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου. Έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές και άλλα βιβλία. Συνεργάζεται με λογοτεχνικά περιοδικά κι εφημερίδες. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται από το εμπροσθόφυλλο του βιβλίου. Αν και ο ΣΚ δεν αισθάνεται, κατά την ομολογία του, επαγγελματίας κριτικός, ωστόσο η αγάπη του προς την ποίηση και γενικότερα προς τα βιβλία του δημιουργεί την επιθυμία να εκφράσει τις αντιδράσεις του, την «εντύπωσή» που του προκαλεί κάθε φορά η ανάγνωση κάποιου βιβλίου. Αυτή λοιπόν η έκδοση συγκεντρώνει στο μεγαλύτερο μέρος της αυτές τις εντυπώσεις, τις επισκέψεις ενός ποιητή, φιλόλογου και δασκάλου σε άλλους ομότεχνούς του, παλαιότερους και σύγχρονους. Αυτό ακριβώς δηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου Μπροστά σε αλλότριο ρόπτρο, την επικοινωνιακή δηλαδή τάση του συγγραφέα και τη δημιουργική ενασχόλησή του καθώς χτυπά το ρόπτρο, όχι εκείνο «που ως τώρα χτυπούσε για να του ανοίξει η πόρτα της ποίησης, αλλά ένα άλλο, αλλότριο, που θα τον οδηγήσει στις σκολιές ατραπούς της κριτικής», όπως γράφει ο Αλέξης Ζήρας στον πρόλογο του βιβλίου. Αυτά τα κείμενα γράφτηκαν στο διάστημα από το 1989 μέχρι το 2020, καλύπτουν επομένως 31 χρόνια δημιουργικής απασχόλησης. Είναι κείμενα που σχετίζονται με θέματα λογοτεχνίας πρωτίστως, αλλά και με θέματα τέχνης και με ό,τι άλλο κέντρισε την προσοχή του συγγραφέα κατά την περίοδο αυτή. Τα περισσότερα από τα συστεγαζόμενα κείμενα αποτελούν κριτικά δοκίμια για συγγραφείς και βιβλία ή για λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ζητήματα. Συμπεριέλαβε ακόμη και κάποια κείμενα που απηχούν τη φιλοσοφία του για τη ζωή και τους προβληματισμούς του για την εκπαίδευση και την κοινωνία. Μεγάλη δηλαδή ποικιλία κειμένων που όμως τα ενώνει όλα η αγάπη του συγγραφέα για τη γνώση και την ποίηση. Αυτή μάλιστα η ποικιλία φανερώνει κιόλας τη γκάμα των ενδιαφερόντων του φιλόλογου ποιητή ΣΚ, η οποία του δίνει το δικαίωμα να αρθρώνει κριτικό λόγο. Και επειδή τα κείμενα αυτά γράφτηκαν στη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών αποτελούν, μαζί με άλλα, κατά κάποιο τρόπο μαρτυρίες για την περίοδο αυτή, εφόσον η ανάγνωσή τους ασφαλώς λαμβάνει υπόψη της αυτό τον χρόνο και τα γεγονότα του. Και δεν εννοώ μόνο τα πολιτικοκοινωνικά αλλά και, κυρίως, τα λογοτεχνικά γεγονότα. Μια π.χ. συγκριτική μελέτη ανάμεσα σε λογοτεχνικά βιβλία της ίδιας περιόδου, του τρόπου δηλαδή που ανέγνωσαν άλλοι δημιουργοί, και κυρίως συνομήλικοι, τα ρεύματα και τις πνευματικές ανησυχίες, τις απηχήσεις παλαιότερων ποιητών στους νεότερους, θα μπορούσε να οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα για τις λογοτεχνικές τάσεις που επικράτησαν στη συγκεκριμένη περίοδο. Το βιβλίο αυτό του ΣΚ διαρθρώνεται σε δύο μέρη, τα οποία ακολουθούνται από δύο παραρτήματα. Το πρώτο μέρος με τίτλο Κριτικές Επισκέψεις είναι πολύ μεγαλύτερο από το δεύτερο και περιλαμβάνει τις «εντυπώσεις» αυτών των επισκέψεων του συγγραφέα «στο σπίτι των βιβλίων και των συγγραφέων τους». Τα γραφόμενα για κάθε συγγραφέα αφορμώνται συνήθως από την έκδοση κάποιου βιβλίου του και δημοσιεύονται ως βιβλιοκριτική σε περιοδικά ή εφημερίδες. Άλλες φορές την αφορμή δίνει το σύνολο του έργου του, ιδίως όταν πρόκειται το κείμενο να δημοσιευτεί σε «αφιερωματικά» τεύχη περιοδικών. Παρουσιάζονται λοιπόν 29 συγγραφείς, ποιητές οι περισσότεροι, και σε ορισμένες περιπτώσεις κριτικά κείμενα συνοδεύονται από ένα ανθολόγιο ποιημάτων, γιατί ο συγγραφέας θεωρεί ότι η ανθολόγηση αποτελεί συστατικό κριτικής. Πιο συγκεκριμένα κριτικές επισκέψεις γίνονται μεταξύ άλλων στους: Δ. Σολωμό, Αλ. Παπαδιαμάντη, Κ.Π. Καβάφη, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο, Γ. Σεφέρη, Γ. Ρίτσο, Ο. Ελύτη, Μ. Σαχτούρη, Γ. Παυλόπουλο, Αλ. Ίσαρη, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Ανθούλα Δανιήλ, Γ. Μαρκόπουλο, Ηλ. Γκρη κ.ά. Το δεύτερο μέρος, με τίτλο: Άλλα Κείμενα περιλαμβάνει τις Ποιητικές συσχετίσεις (Γλώσσα και ποίηση, Χρόνος και ποίηση) και τις Ανταποκρίσεις, τη συμμετοχή του συγγραφέα σε αφιερωματικά θέματα, που αναφέρονται στην τέχνη του λόγου, σε περιοδικά και εφημερίδες. Τέτοια θέματα για παράδειγμα είναι: Σαπφώ, Μικρή ιστορία με τον Αργύρη Χιόνη, Τα 100 καλύτερα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Ο ρόλος της ποίησης είναι αισθητικός κ.ά. Το πρώτο παράρτημα περιέχει συνεντεύξεις που έδωσε ή πήρε ο συγγραφέας, ενώ το δεύτερο Παράρτημα σχετίζεται με κριτική εκπαιδευτικών και κοινωνικών ζητημάτων. Το βιβλίο αυτό του ΣΚ αποτελεί μια συναγωγή δημοσιευμάτων, τα οποία, ενώ έχουν την αυτοτέλειά τους, ωστόσο όλα κινούνται γύρω από την ποίηση και γενικότερα την τέχνη. Πρόκειται για ένα βιβλίο αναφοράς, χρήσιμο σε εκπαιδευτικούς και σε νέους κριτικούς. Και για όσους ήδη ασχολούνται με την κριτική αποτελεί μιαν αφορμή για κριτική επίσκεψη. Το σπίτι του ΣΚ είναι πολύ φιλόξενο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: