1. Ποίηση ή πεζό;
Η ποίηση σε όλες τις μορφές έκφρασης, σε όλες τις δημιουργίες.
Όμως, εκείνος που προσπαθεί να γράψει ποίηση είναι αναγκαίο να διαβάζει και να μελετά
- παράλληλα με τα έργα ποιητών- τα μεγάλα επιτεύγματα της πεζογραφίας. (Διήγημα,
μυθιστόρημα, δοκίμιο και φιλοσοφία.) Θα έχει να διδαχθεί πολλά -και πολύτιμα-
για την ποίηση και την ποιητική λειτουργία.
2. Τι δεν έχετε γράψει ακόμη που θα θέλατε να γράψετε;
Μα
νιώθω σαν να μην έχω γράψει ακόμα κάτι… Επομένως, συνεχίζεται η προσπάθεια να
γράψω, κάποτε, το δικό μου ποίημα.
3. Πως ξεκινάει ένα βιβλίο; Υπάρχει
τόπος, χρόνος, που έρχεται η έμπνευση;
Όλα ξεκινούν από το «τίποτε» ή από ένα αβέβαιο
«κάτι». Μια φευγαλέα εικόνα, κάποια απωθημένη επιθυμία που επιστρέφει, το
χτύπημα το ξαφνικό στην πόρτα, το δέντρο που έμεινε χωρίς πουλιά, η σιωπή, το
παιδί που έμεινε χωρίς ουρανό. Και ασφαλώς οι διαρκώς ανοιχτές πληγές μας.
4. Τι είναι η έμπνευση για έναν
συγγραφέα;
Η αρχή, το πρώτο κάλεσμα για δημιουργία, η ευλογημένη εκείνη αιμορραγία,
πάνω στο λευκό χαρτί. Η λέξη, η γραμμή, η μουτζούρα. Ο στίχος.
5. Αν θα γράφατε ιστορικό
μυθιστόρημα, ποια περίοδος θα σας ενδιέφερε;
Αν,
και εφόσον, τότε- για τον Μακεδονικό Αγώνα. Το «Δεύτερο ‘21», που ωστόσο
παραμένει άγνωστο σχεδόν! Υπέροχες ηρωικές μορφές όπως: Καπετάν Άγρας, Καπετάν
Γαρέφης, Καπετάν Ρουβάς, Καπετάν Βάρδας. Και ασφαλώς όλες οι μαρτυρικές
Δασκάλες του Μακεδονικού Αγώνα, που περιμένουν... Μας περιμένουν στα σκοτάδια τους,
ολοφώτεινες.
(Ρούβας: ψευδώνυμο του Γ. Κατεχάκη -Βάρδας: ψευδώνυμο του Γ. Τσόντου)
6. Παίζει ρόλο ο τόπος που γεννήθηκε κανείς;
Ασφαλώς, η γενέθλια γη, ο τόπος που είδες το πρώτο φως, εκεί που έκανες τα πρώτα αστάθμητα βήματα, εκεί που κέρδισες τις πρώτες πολύτιμες πληγές σου. Αυτά και άλλα πολλά αταξινόμητα δεδομένα του νου και της ψυχής, αποτελούν δομικά στοιχεία της ύπαρξης μας. Ανεξάντλητα κοιτάσματα ευγενών μετάλλων.
Είμαστε το χώμα και το κελάιδισμα της γενέθλιας γης.
7. Επινοείτε χαρακτήρες για τα βιβλία σας ή κάπου σκιαγραφείτε τον εαυτό σας ή κάποιον γνωστό, φίλο;
Δεν προλαβαίνω να επινοήσω… η καθημερινότητα, προσφέρει τόσες υπέροχες και ασύγκριτες στιγμές για δημιουργία. Καμιά φαντασία δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ίδια την πραγματικότητα⸱ που είναι το θαύμα της ζωής. Μέσα εκεί βρίσκονται όλοι και όλα. Αρκεί να έχεις τον τρόπο να τα δεις.
8. Το λοκ ντάουν, και γενικά όλη η παράξενη κατάσταση που βιώνουμε πως σας
επηρέασε; Ήταν σημείο αναστοχασμού για τον ψυχισμό σας, για τις σχέσεις σας με
άλλους ανθρώπους;
Ήταν
μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε την καθημερινότητα μας, την ζωή, και
ασφαλώς τον ίδιο τον εαυτό μας μες στον κόσμο. Αναστοχασμός και καταφυγή στην ιστορία και την φιλοσοφία.
Μια βαθύτερη μελέτη των λαθών μας, δηλαδή. Άρα αφορμές για νέες δημιουργίες.
9.Υπήρξε κάτι, κάποιος που στάθηκε
αποκούμπι αυτή τη δύσκολη περίοδο;
Στις δύσκολες πάντα στιγμές μας: Τα αγαπημένα πρόσωπα, οι φίλοι μας, οι
ξένοι, οι άστεγοι, οι κυνηγημένοι. Τα παιδιά και τα δέντρα. Τα βιβλία και η
ποίηση. Η τέχνη γενικότερα. Η πίστη σε ένα καλύτερο αύριο.
10. Θα γράφατε ποτέ με ψευδώνυμο; Το έχετε κάνει;
Στις
πρώτες αναζητήσεις μου ξεκίνησα με ψευδώνυμο (Πέρης Κάλπας, και Τζον Στεντ) στα
δεκαπέντε μου (1967), και μια φορά ακόμη, πολύ αργότερα (Λιθαριώτης), και
έκτοτε δεν χρειάστηκα ψευδώνυμο. Με άλλα λόγια: «Λέγε με Ισμαήλ…»*
*Η πρώτη φράση από τον ΜΟΜΠΙ ΝΤΙΚ, του Χέρμαν Μέλβιλ
11. Το γράψιμο θεωρείτε πως είναι για
λίγους; Όλοι μπορούν να γράψουν;
Ναι, όλοι μπορούν να γράψουν, αλλά το ζήτημα είναι «τι γράφεις», και «πως, και γιατί γράφεις». Εδώ αξίζει να
μνημονεύσουμε και να συμβουλευτούμε τον μεγάλο Ράινερ Μαρία Ριλκε, μέσα από τα
περίφημα «Γράμματα σ’ έναν νέο ποιητή».
12.Υπήρξε
κάποιο συμβάν στη ζωή σας το οποίο έχετε μεταφέρει και σε βιβλίο σας;
Πολλά,
πάρα πολλά συμβάντα, καταστάσεις του βίου, τα οποία όμως μεταλλάχθηκαν
αισθητικά, άρα ποιητικά. Αν δεν ζεις με πάθος τη ζωή, δεν μπορείς να γράψεις,
να ζωγραφίσεις, να τραγουδήσεις.
«Εν αρχή, ην…το βίωμα», λοιπόν. Η ζωή.
13.Τι
οραματίζεστε για το μέλλον του βιβλίου στην Ελλάδα; Υπάρχει μέλλον;
Δεν
οραματίζομαι…, αλλά, εύχομαι και πιστεύω και ελπίζω πως δεν θα λείψουν ποτέ τα
βιβλία, ως αγαθό και ως καθημερινό χειροπιαστό φως! Χαρτί, μελάνι, εικόνες,
μυρωδιές λέξεων. Το διαφορετικό εκείνο άγγιγμα, δηλαδή, της πραγματικότητας,
και του ονείρου. Όταν θα λείψουν τα βιβλία, τότε θαρρώ πως, δεν θα υπάρχουν
άνθρωποι.
14. Ετοιμάζετε κάτι αυτόν τον καιρό;
Πάντα κάτι ετοιμάζεται. Είτε μέσα μου, είτε ως «πρώτη ύλη» πάνω στο χαρτί. Ωστόσο,
είναι ήδη υπό έκδοση (Εκδ. Έναστρον: ΠΟΙΗΣΗ ΣΙΩΠΩΣΑ, ένας ιδιότυπος διάλογος
ποίησης και ζωγραφικής, με τον ζωγράφο Κώστα
Ευαγγελάτο), αλλά και άλλες εργασίες μου που ολοκληρώνονται. Όλα πάντα
αρχίζουν, όχι από το μηδέν, αλλά, από το «τίποτα». Που είναι το «μέγα κάτι». Οδηγός μου, η ρήση:
Τα φύλλα πέφτουν στην ώρα τους.*
Σας ευχαριστώ!
Χρήστος Τουμανίδης
(Αθήνα, Μάρτιος 2022)
*«Τα φύλλα πέφτουν στην ώρα
τους»: ΦΥΛΛΑ ΑΠΌ ΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΜΟΡΎΑ
(Πρώτο Βιβλίο) .
====================
Ο Χρήστος Τουμανίδης, γεννήθηκε το Μάιο του 1952, στη Λιθαριά
της Πέλλας. Το διάστημα 1962-1965 έζησε στη Νάουσα Ημαθίας και από το φθινόπωρο
του 1965 εγκαταστάθηκε μόνιμα Αθηνά. Καθοριστική για πορεία του στην ποίηση και
στη ζωή υπήρξε η γνωριμία του, το 1985, με τον Γιάννη Ρίτσο, κοντά στον οποίο
μαθήτευσε στα μυστικά της ποιητικής δημιουργίας. Ανήκει στη λεγόμενη «Γενιά του
‘70». Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1978, με την συλλογή του, «Αστάθμητα».
Άλλα βιβλία του: «Απόπειρες», (1981), «Η ώρα του λιμανιού» (1987), «Αντίστιξη
των άστρων» (1997), «Κεριά θυέλλης» (2005), «Οι ελεγείες της Ανατολής»
(2014), «Πάνω σε μια χορδή» (2017), «Από
το βάθος της αιτίας», -ποιήματα 1978-2005-, ( 2018) και «Εορδαία γη», μαζί με
τον Γιώργο Δελιόπουλο (2019).
Άλλες εκδόσεις: «Ανθολογία Ελληνικού Χαϊκού», (1966), «Λύρα του Πόντου-ποιητές
Ποντιακής Καταγωγής», μαζί με τον Νίκο Γρηγοριάδη, (2003),
«Η γέφυρα των στίχων», χαϊκού με τον Αλβανό ποιητή, Milinov Kallupi,
δίγλωσση -ελληνικά-αλβανικά-,( 2009), «Ανθολόγιο μικρών θαυμάτων», ποίηση του
Γιάννη Ρίτσου, (2010). Αθήνα-Μπουένος
Άιρες (διαδικτυακή έκδοση) Δίγλωσση (ελληνικά-ισπανικά) με την Mirta Gili Gili (2015). Ποιήματα του
έχουν μεταφραστεί στα σουηδικά, αγγλικά,
ρωσικά, ισπανικά, ιταλικά, αλβανικά και περσικά.
Για την ποίηση του, μεταξύ άλλων, έχουν γράψει οι: Τάσος Λειβαδίτης, Γιώργος
Βαλέτας, Νίκος Σπάνιας, Γιώργος Μαρκόπουλος, Φώντας Κονδύλης, Αγγελική Κώττη,
Αργυρώ Μαντόγλου, Σωτήρης Σαράκης, Γιάννης Μπασκόζος, Ευγενία Κριτσέφσκαγια,
Κώστας Κρεμμύδας, Τάσος Καπερνάρος, Ελένη Χωρεάνθη, Σπύρος Θεριανός, Γιώργος
Δελιόπουλος, Ευγενία Κριτσέφσκαγια, Beatrice Ballici κ.α.
*****
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου