Νίκος Χουλιαράς

Τάσος Γουδέλης 

Ο Νίκος Χουλιαράς (1940-20/7/2015), εκτός από τη ζωγραφική και το γράψιμο, αγαπούσε και τη μουσική, η οποία μοιραία επηρέασε το καλλιτεχνικό του βλέμμα. Στη γραφή του, λοιπόν, πεζή και ποιητική, υπάρχει η μέριμνα για το «μέλος» και αυτό το στοιχείο είναι που της χαρίζει το μη γειωμένο ύφος της: κάτι στο βάθος απαλλαγμένο από το περιττό βάρος, που υπηρετεί μια έκφραση πτητική. Και ας έχουν φαινομενικά βαρύ σχήμα τα όντα και οι καταστάσεις που περιγράφει στις σελίδες του, όπως και στους πίνακές του, όπου οι φιγούρες είναι σωματώδεις, δήθεν απόλυτα ταυτισμένες με την υλικότητά τους. Παράλληλα, όμως, αυτές οι φιγούρες είναι συνήθως και σκοτεινές (θα μπορούσαμε με βάση τον σωματότυπο να υποθέσουμε ότι σκιαγραφούν τον ίδιο τον καλλιτέχνη). Οι αδρές και βαριές αυτές φιγούρες βρίσκονται εντός ενός τοπίου νυχτερινού, με έντονο το φόντο του στερεώματος. Μοιάζουν σαν ετερόφωτες από την εσωτερική ανάγκη να κινηθούν μέσα στο σκοτάδι, από το φως της νύχτας, όπως έλεγε και ο φίλος ποιητής. Δικαιολογημένα, λοιπόν, έχει γραφτεί ότι η γλώσσα εικαστική και λογοτεχνική του Νίκου Χουλιαρά έχει στοιχεία εξπρεσιονιστικά. Το δέμας των ηρώων, οι φωτισμοί και το φόντο του τοπίου, που δεν είναι άλλο από το ηπειρωτικό, επιβεβαιώνει αυτήν την παρατήρηση. Από προφορικές διηγήσεις, εκτός από τις παλιές και νεότερες σελίδες ηπειρωτών συγγραφέων (πρόχειρα αναφέρω τις «Διηγήσεις παραφυσικών φαινομένων» του Βασίλη Γκουρογιάννη), έχω ακούσει περιγραφές του σκληρού, περίκλειστου και επιβλητικού τοπίου, οι οποίες από μόνες τους μεταδίδουν ένα σκοτεινό αίσθημα. Θα κοινοτοπούσα εάν αναφερόμουνα και σε μια εικονιστική, καλλιτεχνική εμπειρία: δηλαδή στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου, την «Αναπαράσταση», και στα βροχερά πλάνα της, όπου οι πέτρινοι όγκοι παρέπεμπαν στην εξπρεσιονιστική ασφυξία. Ο Νίκος Χουλιαράς μιλά σε μια σελίδα του για τη «μετρημένη ζωή» που αναγκάστηκε να κάνει στην Αθήνα, μετά τη μετανάστευσή του εκεί από την Ήπειρο: από έναν τόπο όπου η πραγματικότητά του «απαιτεί πολλή φαντασία», όπως θα μπορούσε να πει, χρησιμοποιώντας μια γνωστή φράση. [...] (Απόσπασμα από ομιλία μου σε εκδήλωση in memoriam του Νίκου Χουλιαρά.)