Χρύσα Φάντη*
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
Προσωπαγνωσία είναι μια σπάνια εγκεφαλική διαταραχή, κατά την οποία ο πάσχων αδυνατεί ν’ αναγνωρίσει πρόσωπα (ή και τον ίδιο του τον εαυτό) –σύμπτωμα που στον ένα ή στον άλλο βαθμό στον καθένα μας μπορεί να εμφανιστεί όταν από τη μια στιγμή στην άλλη χάνει αγαπημένα πρόσωπα, τη δουλειά του, την ιδεολογία του, τη ζωή του.
Στην Προσωπαγνωσία της Ελένης Γκίκα ο κλονισμός τού άλλοτε εύρωστου εκδοτικού συγκροτήματος στο οποίο εργάζεται η κεντρική αφηγήτρια -έμπειρη δημοσιογράφος και υπεύθυνη του εκτενούς ένθετου για το βιβλίο για περισσότερο από τρεις δεκαετίες-, εμπλέκει, ισοπεδώνει και συμπαρασύρει στην πτώση του όχι μόνο την ίδια, αλλά και όλους όσοι αρνούνται την άνευ όρων συναίνεση και συμμετοχή στις κανιβαλικές πρακτικές των νέων αφεντικών, τα οποία μετά την οικονομική κρίση του 2010 βρίσκουν την ευκαιρία να το ιδιοποιηθούν.
Μέσα σε ελάχιστους μήνες η αδικαιολόγητη καρατόμηση μιας καριέρας που χτίστηκε με αγάπη και μόχθο, σε συνδυασμό με την ανασφάλεια λόγω ηλικίας και την απανωτή απώλεια αγαπημένων προσώπων, θα ανατρέψουν επικίνδυνα τις ισορροπίες της και θα καταστήσουν αμφίβολη και προβληματική την περαιτέρω στάση της, όχι μόνο σε σχέση με το στενό περιβάλλον της αλλά και με τον ίδιο τον εαυτό της. Σ’ αυτά θα προστεθεί η ταραχή, η θλίψη και η απογοήτευση για τη μαζική απόλυση των πιο άξιων από τους συνεργάτες της, γεγονός που θα φτάσει να κλονίσει και τη δεύτερη αφηγήτρια που περιγράφει τα τεκταινόμενα, την απλή τηλεφωνήτρια που επίσης εργάζεται χρόνια στον ίδιο χώρο.
Οταν ο Θεός θέλει να τιμωρήσει τους ανθρώπους, στέλνει τον Νίκο Αρχιμανδρίτη και για διευθυντή «ένα δικό μας παιδί». Πιστή στη σκληρή δουλειά, το ήθος και το ταλέντο της, η κεντρική ηρωίδα φαντάζει γραφική, καθώς με την απαξίωση του εκδοτικού κολοσσού, τα πρόσωπα και οι καταστάσεις που μέχρι τότε τη στήριζαν εξοστρακίζονται ή μπαίνουν στο περιθώριο και το κυνήγι του εύκολου κέρδους από την πλευρά των καιροσκόπων φέρνει στην επιφάνεια ό,τι πιο ευτελές και ιδιοτελές.
Στην εποχή τού «ό,τι δηλώσεις είσαι» μήπως είναι καλύτερα να μη δηλώσεις και να πράττεις; Με τον νόμο τού φαίνεσθαι και την αποκαθήλωση κάθε αξίας να συνιστά κανόνα, καμιά υπόθεση δεν προχωρά, τίποτα δεν μπορεί ν’ αλλάξει προς το καλύτερο.
Τούτο το καλοκαίρι κλείνω τα πενήντα κι ο θάνατος ασταμάτητα με ροκανίζει, εξομολογείται με ύφος άμεσο κι αδιαμεσολάβητο (συγκλονιστική η περιγραφή του άρρωστου πατέρα και οι αντίστοιχες αναφορές στα παπούτσια του), ενώ η νοσταλγία, η στροφή στη μνήμη της παιδικής ηλικίας και η αναπόληση τρυφερών, οικογενειακών στιγμών ανακουφίζουν αλλά δεν βοηθούν. Στον χώρο της όλοι μοιάζουν με τα ποντικάκια, ακολουθούν τον Μαγικό Αυλό. Η γαλήνη θα επανέλθει, μόνο μέσα από την τέχνη της, που όσο ζει δεν πρόκειται να την εγκαταλείψει.
Στο είδος του δημοσιογραφικού θρίλερ κατατάσσει η συγγραφέας την Προσωπαγνωσία της, αλλά στην ουσία το βιβλίο της συγκροτεί παλίμψηστο πάντρεμα μυθοπλασίας και μιας πραγματικότητας που προκάλεσε στη χώρα μας ριζικές κοινωνικές ανατροπές και ανακατατάξεις. Ακόμη και το μυστήριο με τους ρούνους και τις μπελαντόνες, που κάποιοι στέλνουν για να εξοντώσουν ψυχικά και σωματικά τη δημοσιογράφο και το πρώην αφεντικό της, αγγίζουν θέματα φιλοσοφίας και ύπαρξης και περιγράφονται με τρόπο που ξεπερνά τους στόχους του αστυνομικού σασπένς και την ατμόσφαιρα τρόμου.
Πολλές και ποικίλες οι διακειμενικές παραθέσεις φράσεων, τίτλων, εκτενών αποσπασμάτων από εμβληματικά βιβλία, ακόμη και βιβλιοκριτικών κειμένων, που το καθένα, αλλά και στο σύνολό τους, εύστοχα ενσωματωμένα στην εξιστόρηση καταφέρνουν να τη φωτίσουν πολύτροπα. Το στοιχείο αυτό άλλωστε, σε συνδυασμό με τη θερμή και ασθματική φωνή της αφήγησης, διακρίνει και πολλά άλλα πεζογραφικά έργα της συγγραφέως (Υπέρ κεκοιμημένων, πενθούντων, οδοιπορούντων, Ιδεολογικά ύποπτη κ.ά.) – εδώ ακόμη πιο επιδραστικά και εκτεταμένα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου