ήμισυ όπως και η Ίντα, κρυβόταν σε ορεινά χωριά σε καιρό πολέμου. Μέσα από το πρίσμα του ρεαλισμού και του νατουραλισμού, η Μοράντε καταγράφει το δράμα των απλών ανθρώπων στην περίοδο 1941-1947. Χρησιμοποιεί και παραθέματα για τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα, για την ιστορία τους μέσα στην Ιστορία, όπως αφήνει να εννοηθεί και ο αρχικός αμφίσημος τίτλος του έργου στα Ιταλικά (La Storia-Η Ιστορία/η ιστορία). Το αφηγηματικό νήμα ξεκινά με τον βιασμό της Ίντα από έναν άγνωστο σε αυτήν Γερμανό στρατιώτη, τον Γκούνθερ από το Νταχάου, μέσα στο ίδιο της το σπίτι όπου ανατρέφει τον έφηβο γιο της Νίνο. Ο μικρός Ουζέπε που προκύπτει από το μαρτύριό της μεγαλώνει μόνος και κλεισμένος όλη μέρα στο σπίτι ενώ η μητέρα του κερδίζει το πενιχρό μεροκάματο ως δασκάλα. Το σπίτι βομβαρδίζεται και χάνεται και η οικογένεια μεταφέρεται σε ένα άσυλο προσφύγων με την πείνα και τον τρόμο να την ακολουθεί. Με την αλλαγή τόπου διαμονής και τα νέα πρόσωπα που γνωρίζουν η Ίντα και ο Ουζέπε, η Μοράντε, με εικόνες που φέρνουν στο νου τον νεορεαλιστικό ιταλικό κινηματογράφο, δράττεται της ευκαιρίας να παραθέσει μία πληθώρα άλλων αφηγήσεων: για τους φτωχοδιάβολους του ασύλου, τους Εβραίους του γκέτο, για τον κρυμμένο Εβραίο Ντάβιντε, για στρατιώτες που χάθηκαν στο μέτωπο και πολλούς άλλους. Μέσα από αυτούς κριτικάρει και τις σημαντικότερες ιδεολογίες της εποχής της: αναρχισμός, κομμουνισμός, φασισμός. Σε αυτόν τον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, οι σταθερές για τους ήρωες είναι λίγες: η αγάπη της πρωταγωνίστριας για τα αγόρια της, των οποίων η απώλεια την οδηγεί στην παράνοια, και η αδελφική αγάπη ανάμεσα στον Ουζέπε και τον Νίνο. Η αμφιλεγόμενη περσόνα του τελευταίου καθρεφτίζει τις αλλαγές στις πολιτικές πεποιθήσεις του ιταλικού λαού: από θιασώτης του φασισμού, γίνεται παρτιζάνος, μετά λαθρέμπορος για να πέσει νεκρός από τα χέρια της αστυνομίας. Και αν οι ιδεολογίες αποτυγχάνουν και ο πόλεμος δίνει τη θέση του στην ειρήνη για αυτούς τους απόκληρους της μοίρας, σύμφωνα με τις επιταγές του νατουραλισμού, δεν υπάρχει σωτηρία, επισημαίνει η Μοράντε. Έτσι, ο χαρισματικός Ουζέπε που μιλά με τον πιστό του σκύλο Μπέλλα, μία από τις πολλές πινελιές μαγικού ρεαλισμού της συγγραφέως, έχει κληρονομήσει την ασθένεια της μητέρας του και τελικά καταλήγει στη διάρκεια μιας δυνατής κρίσης. Το έργο της Μοράντε παρουσιάζει ενδιαφέρον ως μία λογοτεχνική ματιά στους άγνωστους ήρωες του πολέμου. Η επιλογή της Ίντα είναι εξαιρετική αφού προσωποποιεί το περιθώριο της εποχής της: από την γέννησή της αδικημένη λόγω φύλου και εβραϊκής καταγωγής της μητέρας της, λόγω κοινωνικής θέσης ως κακοπληρωμένη δασκάλα που χάνει νωρίς τον σύζυγό της, ως μοναχική μητέρα δύο αγοριών, το ένα αγνώστου πατρός. Χάρη στην μεταμοντέρνα ευαισθησία της Μοράντε, το περιθώριο γίνεται το επίκεντρο της Ιστορίας, με κεφαλαίο γιώτα ή χωρίς, καθώς η γυναίκα της διπλανής πόρτας βιώνει την συντριβή του φασισμού, την απόβαση των συμμάχων, την απόλυτη εξαθλίωση και την απώλεια και των δύο παιδιών της σε καιρό ειρήνης. Ακριβώς λόγω της σημασίας της μοίρας της Ίντα η πλειάδα των άλλων παρεμβαλλόμενων αφηγήσεων τρίτων προσώπων όπως του Ντάβιντε ίσως κουράζει τον αναγνώστη σε αυτό το μακροσκελές μυθιστόρημα, θαμπώνοντας την λάμψη της κεντρικής φιγούρας. Η μετάφραση της Άμπυς Ράϊκου ακολουθεί με σεβασμό την γλώσσα της Μοράντε ιδιαίτερα στις λυρικές περιγραφές της. Σε αυτό το απόσπασμα από την σκηνή του βιασμού της Ίντα που αποτυπώνει την στιγμή της σύλληψης του μικρού Ουζέπε, κατασταλάζει η διαχρονική και πανανθρώπινη ουσία της Ιστορίας, πέρα από θεωρίες και κινήματα, το θαύμα της ζωής: «Εκείνο το άλλο σώμα, το λαίμαργο, το διαπεραστικό και ζεστό, που εξερευνούσε το κέντρο της μητρικής της γλυκύτητας, ήταν όλοι μαζί οι χιλιάδες πυρετοί και οι δροσιές και οι εφηβικές πείνες που ξεπηδούσαν από τις παγωμένες πηγές τους και πλημμύριζαν την παιδιάστική κοίτη της. ‘Ηταν όλα τα χιλιάδες αγρίμια των παιδικών της χρόνων, τα γήινα και τρωτά, που χόρευαν ένα χορό τρελό και χαρωπό, ο οποίος έκανε να πάλλονται ακόμα και τα πνευμόνια της ως τα βάθη τους, ακόμα και οι ρίζες των μαλλιών της, καλώντας την σ’όλες τις γλώσσες» (95).
info: Έλσα Μοράντε- Η Ιστορία. Εκδόσεις Καστανιώτη. Αθήνα: 2020
https://www.oanagnostis.gr/sti-meggeni-tis-istorias-tis-theodoras-d-patrona/?fbclid=IwAR1zGQjguo1RdAgGcOwR0dbxc-KrYIj9HzRccJEnFQRsoRWtHCvm-o1Sm4Q
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου