"...Θα πάω και στην Έδεσσα
να δω τους καταρράκτες
και την ωραία Φλώρινα
που βγάζει μαυρομάτες.
Στην ξακουσμένη Καστοριά
μια γούνα θ’ αγοράσω,
μετά Κοζάνη, Βέροια
------------------------------------------------------------------------
Κώστας Βίρβος
(Τρίκαλα Θεσσαλίας, 29 Μαρτίου 1926 -
Παλαιό Φάληρο, 6 Αυγούστου 2015)
-----------------------------------------------------------------------
Ένας από τους μεγαλύτερους στιχουργούς του λαϊκού τραγουδιού μας. Τον έχουν χαρακτηρίσει λαϊκό ποιητή για το υψηλό επίπεδο των στίχων του.
Ο Κώστας Βίρβος, τελειώνοντας το γυμνάσιο στα Τρίκαλα, το 1943 κατεβαίνει στην Αθήνα και φοιτά στην Πάντειο. Την ίδια χρονιά οργανώνεται στην Εθνική Αντίσταση, μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ. Το Μάρτιο του 1944 συλλαμβάνεται να γράφει συνθήματα στους τοίχους και μεταφέρεται στην Ειδική Ασφάλεια, όπου βασανίζεται. Μετά από τρεις μήνες αποφυλακίζεται και αναβαίνει στο βουνό.
Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε ως στιχουργός με το λαϊκό τραγούδι, χώρο στον οποίο διακρίθηκε από τη δεκαετία του ‘50. Η αγάπη, η χαρά, η ελπίδα, η ζωή, τα βάσανα, οι καημοί, αποτυπώνονται στα πάνω από 2.000 τραγούδια που μας άφησε ως παρακαταθήκη, πολλά από τα οποία έχουν χαρακτηριστεί κλασικά.
Ο Κώστας Βίρβος εξέδωσε ανθολογία 300 ποιημάτων του, που περιλαμβάνουν τις μεγάλες ενότητες ποιημάτων που έγραψε ο ίδιος όπως την «ΚΑΤΑΧΝΙΑ» (τα κείμενα της οποίας συνέγραψε με την επιμέλεια του Νικηφόρου Βρεττάκου), «ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ», «ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ», «ΝΕΚΡΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ», σε ελεύθερη μετάφραση/απόδοση του ιδίου από τον Λουκιανό, «ΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ», «ΖΕΙ;», «ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ» «ΟΥΤΟΠΙΑ» και πολλά άλλα, καθώς και ένα βιβλίο ποιημάτων για τη Θεσσαλία «ΠΡΑΣΙΝΑ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑΦΕΝΙΟΙ ΚΑΜΠΟΙ», αλλά και ποιήματα τα οποία μελοποιήθηκαν μεμονωμένα, όπως το «ΚΟΙΜΗΣΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥΔΙ ΜΟΥ», «ΤΗΣ ΓΕΡΑΚΙΝΑΣ ΓΙΟΣ» κ.ά. Το έργο του ασχολήθηκε με τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα αλλά και τις ηρωικές σελίδες της ιστορίας της Ελλάδας, όπως ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Αντίσταση στο έργο Καταχνιά, το Κιλελέρ στον Θεσσαλικό Κύκλο, τα κύματα μετανάστευσης της δεκαετίας του 50, οι αγώνες ανεξαρτησίας της Κύπρου κ.ά. Το έργο του έχει τύχει ευρύτατης κοινής αλλά και φιλολογικής αποδοχής. Ο ίδιος τιμήθηκε από δύο Προέδρους Δημοκρατίας της Κύπρου και τον Ραδιοτηλεοπτικό Οργανισμό ΡΙΚ της Κύπρου, από τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Ιωαννίνων και Πειραιώς, από τον Φιλολογικό Ιστορικό Λογοτεχνικό Σύνδεσμο (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων ο οποίος έχει καταξιωθεί ως ένα από τα δραστηριότερα πολιτιστικά σωματεία της χώρας μας και έχει τιμηθεί για την προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα από την Ακαδημία Αθηνών, από τους πολιτιστικούς φορείς δεκάδων δήμων της χώρας και του εξωτερικού.
Στην γενέτειρα πόλη του, των Τρικάλων, ένας δρόμος της πόλης και ένα δημόσιο δημοτικό σχολείο έχουν το όνομά του, ως απόδοση τιμής στην προσφορά του, ενώ εκθέματα από τη ζωή και το έργο του εκτίθενται σε τρία μουσεία.
Μετά το θάνατό του, η εκπαιδευτική περιφέρεια Θεσσαλίας συνδιοργάνωσε με τον Δήμο Τρικκαίων, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη ζωή και το έργο του με τη συμμετοχή πλήθους Πανεπιστημιακών και εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Το 2019, η κόρη του Μαρία Βίρβου, εξέδωσε ένα ογκώδες βιβλίο (736 σελ.) με τίτλο: "ΚΩΣΤΑΣ ΒΙΡΒΟΣ - ΕΓΩ ΔΕΝ ΖΩ ΓΟΝΑΤΙΣΤΟΣ
Ο ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ"
Εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ
===========================================
Παραθέτω τους στίχους πέντε τραγουδιών του, που εκτός από
"Το κοιμήσου αγγελούδι μου", τα άλλα είναι από εκείνα τα λιγότερο γνωστά, τα οποία όμως παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, και δείχνουν το εύρος, τη δύναμη και την πρωτοτυπία του στιχουργού Κώστα Βίρβου.
=========================================
1- ΚΟΙΜΗΣΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥΔΙ ΜΟΥ
Κοιμήσου, αγγελούδι μου, παιδί μου, νάνι νάνι,
να μεγαλώσεις γρήγορα σαν τ’ αψηλό πλατάνι,
να γίνεις άντρας στο κορμί και στο μυαλό
για να ’σαι πάντα μες στο δρόμο τον καλό.
Κοιμήσου, αγγελούδι μου, γλυκά με το τραγούδι μου
Κοιμήσου, περιστέρι μου, να γίνεις σαν ατσάλι
να γίνει κι η καρδούλα σου σαν του Χριστού μεγάλη,
για να μην πεις μες στη ζωή σου «δεν μπορώ»,
και αν πρέπει ακόμα να σηκώσεις και σταυρό.
Κοιμήσου, αγγελούδι μου, γλυκά με το τραγούδι μου
-------------------------------------------------------------------
2- ΒΟΛΤΑ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Μακεδονία μου γλυκιά
βόλτα θα σε γυρίσω
κι από την εργατούπολη
Καβάλα μας θ’ αρχίσω.
Στη Δράμα με τη Δόξα της
θα μείνω δύο μέρες
και βάζω πλώρη ύστερα
για τις ωραίες Σέρρες.
Μακεδονία ξακουσμένη με τα καλύτερα παιδιά,
Μακεδονία παινεμένη μου έχεις κλέψει την καρδιά.
Θα πάω και στην Έδεσσα
να δω τους καταρράκτες
και την ωραία Φλώρινα
που βγάζει μαυρομάτες.
Στην ξακουσμένη Καστοριά
μια γούνα θ’ αγοράσω,
μετά Κοζάνη, Βέροια
και Νάουσα θα πιάσω.
Μακεδονία ξακουσμένη με τα καλύτερα παιδιά,
Μακεδονία παινεμένη μου έχεις κλέψει την καρδιά.
Στην Κατερίνη θα βρεθώ
και στου Κιλκίς τα μέρη
και μέχρι τον Πολύγυρο
την πόλη δίχως ταίρι.
Μακεδονία μου γλυκιά
αφού θα σε χορτάσω,
μες στη Θεσσαλονίκη μου
παντοτινά θ’ αράξω.
--
Στίχοι: Κώστας Βίρβος
Μουσική: Θόδωρος Δερβενιώτης
Τραγούδι: Στράτος Διονυσίου
-------------------------------------------------------------------
3- ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ, 1977
Σου γράφω, Παναγιώτη μου, τα τελευταία νέα
για τον επαναπατρισμό που μας απασχολεί.
Οι εφημερίδες άρχισαν να γράφουν τελευταία
και ορισμένοι βουλευτές φωνάζουν στη Βουλή.
Κι αν έχω τίποτα νεότερο,
θα σου το γράψω, Παναγιώτη,
και για το γιο σου το μικρότερο,
πήρε πτυχίο με την πρώτη.
Ελπίζω, Παναγιώτη μου, μια μέρα να τελειώσει
η περιπέτεια αυτή, και πάψε πια να κλαις.
Τα δώρα σου τα πήραμε από το Θεοδόση,
πιστεύω να `λαβες κι εσύ το τσίπουρο που θες.
Είμαστ’ αδέρφια κι όταν σμίξουμε
ούτε και που θα γνωριστούμε.
Αλλά ως πότε, Παναγιώτη μου,
ως πότε χώρια θα πονούμε;
----
Στίχοι: Κώστας Βίρβος
Μουσική: Κώστας Βίρβος
Χαράλαμπος Γαργανουράκης
Φωνητικά: Λιζέττα Νικολάου
-----------------------------------------------------------------
4-ΟΙ ΞΕΡΙΖΩΜΕΝΟΙ- 1977
Άκουσες, μάνα μου, ποτέ σου
πού πέφτει το Ουζμπεκιστάν;
Είναι στα βάθη της Ασίας
κι εκεί τόσα παιδιά πονάν.
Στην Τασκένδη, μάνα μου, οι ξεριζωμένοι
βίζα περιμένουνε παραπονεμένοι.
Μες στην απέραντη τη στέπα
είν’ όλοι άνθρωποι καλοί,
μ’ αλλιώς ζυμώνουνε τη χλέπα
κι αλλιώς εμείς γλυκό ψωμί.
Στην Τασκένδη, μάνα μου, οι ξεριζωμένοι
βίζα περιμένουνε παραπονεμένοι.
----
Στίχοι: Κώστας Βίρβος
Μουσική: Κώστας Βίρβος
Χαράλαμπος Γαργανουράκης
----------------------------------------------------------------
5. ΒΡΟΝΤΟΥΝ ΟΙ ΠΟΡΕΤΕΣ ΟΙ ΒΑΡΙΕΣ - 1961 •
Τα φώτα λάμπουν στην πολιτεία
κι εγώ μονάχος μες στο κελί
κι απόψε πάλι θα ξαγρυπνήσω
με σύντροφό μου ένα κερί.
Βροντούν οι πόρτες οι βαριές,
βροντούν κι οι αλυσίδες,
και στην καρδιά μου σβήνουνε
όνειρα και ελπίδες.
Εγώ δεν είδα ποτέ τον ήλιο,
εγώ δεν είδα ποτέ το φως.
Για μένα ο κόσμος είναι μονάχα
τέσσεροι τοίχοι κι ένας σκοπός.
Βροντούν οι πόρτες οι βαριές,
βροντούν κι οι αλυσίδες,
και στην καρδιά μου σβήνουνε
όνειρα και ελπίδες.
Μανούλα, σήκω από το μνήμα
κι έλα κοντά μου μια χαραυγή,
και κλάψε, μάνα, μήπως μ’ αφήσουν
νά ’ρθω μαζί σου στη μαύρη γη.
-----
Στίχοι: Κώστας Βίρβος
Μουσική: Θόδωρος Δερβενιώτης
Στέλιος Καζαντζίδης
--------------------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου