Θάνος Σταθόπουλος, Εισαγωγή στη μέρα, Ίκαρος, Αθήνα 2021.
Ο Θάνος Σταθόπουλος, στο όγδοο βιβλίο του με τον τίτλο Εισαγωγή στη μέρα, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ίκαρος, μας οδηγεί σε ένα σύμπαν όπου η απογύμνωση του εαυτού γίνεται το εφαλτήριο, κόντρα στα κενά της πραγματικότητας. «Η ψυχή πολύ νωρίς το πρωί». Η πρώτη φράση του κειμένου, λειτουργεί ήδη αφυπνιστικά. «Ανειλημμένη είναι». Εισάγοντας αμέσως τον αναγνώστη σε έναν κόσμο που οι ιδέες τον σφυρηλατούν, εισβάλλει ιδανικά στο φαντασιακό του πεδίο. Το βιβλίο μετεωρίζεται ανάμεσα στην ποίηση και στο δοκίμιο, με γλώσσα λιτή, δωρική και ταυτόχρονα, πυκνή.
Η ακρίβεια των πραγμάτων επιστρέφει για να μείνει. Το βίωμα στηρίζει τον κόσμο του Σταθόπουλου, πάνω στον οποίο χτίζει τις ερμηνείες του. Κάθε λεπτομέρεια λειτουργεί σαν ένα σημείο στίξης, που την αμέσως επόμενη στιγμή, μπορεί να αφαιρεθεί. Ο ερωτισμός γίνεται μια απαραίτητη συνθήκη. Τα ερωτηματικά της μέρας. «Έχει σημασία ο τρόπος που συμβαίνουν τα πράγματα;» αναρωτιέται ο ποιητής. Προφανώς αφού τα πιο πολλά από όσα ζούμε, τα έχουμε ήδη ονειρευτεί. Τις ώρες που φεύγουμε από το σώμα μας κι όλες οι βεβαιότητες κλονίζονται. Η απαλή ραθυμία μπορεί να διεγείρει την στερημένη από φαντασία, καθημερινότητα. Μέσα στο κείμενο ο συγγραφέας συνομιλεί με τον Χάντκε, τον Άντι Γουόρχολ, τον Σιοράν, τον Μποντλαίρ, τον Μάριο δε Καρνέιρο, τον Μπάρτ, τον Καρούζο και άλλους εκλεκτούς, μέσα από συνεντεύξεις, έργα τους, ρήσεις. Στην πραγματικότητα ο Σταθόπουλος πιστεύει στην απλότητα των πραγμάτων και την προτείνει. «Μια βαλίτσα κι ένα άδειο δωμάτιο». Η εικόνα λειτουργεί σαν μια στοιχειωμένη γλώσσα. Σαν ένα κενό που δε γεμίζει ούτε από τον διαυγή τρόμο της ύπαρξης. Αλλά κι αν γεμίσει, μέσω του θάμβους της τέχνης, δεν θα είναι παρά μια προσωρινή κατάσταση. «Η αυτοκτονία είναι η απόφαση να απαλλάξουμε τον εαυτό μας απ’ ό, τι μας σκλαβώνει: το μυαλό, το κεφάλι, τον εγκέφαλο, εκείνη την ασαφή περιοχή πυρετώδους δραστηριότητας, κάπου πίσω από τα μάτια μας». Από την άλλη μεριά η έκσταση των φωτεινών ημερών, η ξαφνική χαρά, το αύριο, ο κυνισμός της επόμενης μέρας ή ακόμη, στιγμής, λειτουργούν ως υπαρξιακή κατακλείδα στη λογοτεχνία. Ανακεφαλαιώνουν την πίστη, το αίσθημα, τους κραδασμούς, τις λέξεις, τα όνειρα. Ακόμη κι όταν τα όνειρα δεν είναι δικά μας, συχνά μπορούν να λειτουργήσουν σαν να είναι. «Υπήρξα παιδί με συνοπτικές διαδικασίες…» γράφει. Το ερώτημα είναι, πόσο μπορεί να μεγαλώσει ένας ποιητής μέσα στον χρόνο. Πόσο μπορεί η «σιωπηλή ομίχλη» της ανιαρής πραγματικότητας να κάμψει το βίωμα. Και ποιο είναι το τίμημα εκτός από την επίγνωση μιας γεύσης, μιας μετατόπισης από το όλο στο μέρος, την εποχή που «τα λεξικά φιλοσοφούν;» Τα τραύματα του παρελθόντος μπορούν να ανιχνευτούν σε μια γεύση. Σε μια άλλη γλώσσα, αυτή των αισθήσεων. Τότε η ζωή λειτουργεί σαν μια λήθη. Οι λέξεις, σαν ένα δανεικό στόμα. «Αυτό είναι η γραφή» μας λέει ο Παπαγιώργης «ένας υπάκουος Ααρών που σου δανείζει το στόμα του για να μιλήσεις». Κι όλα αυτά συμβαίνουν για μια επιθυμία πτώσης, για όλα αυτά που λείπουν και θα μας λείπουν. Η ομορφιά κι η αντίφαση της ύπαρξης άλλωστε, έχουν τη δική τους βαρύτητα. Αν το κείμενο είναι ένας αριστοκρατικός χώρος μέσα στην γραφή, όπου το νόημα έρχεται και φεύγει, η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ανατρεπτικά, χωρίς τα σαφή όρια, ανάμεσα στα διάφορα είδη (μυθιστόρημα, δοκίμιο, ποίηση), να μας ενδιαφέρουν πια. Άραγε το θέμα πρέπει να ανατρέπεται με τον τρόπο του, κυρίως γιατί όπως υποστηρίζει ο Σταθόπουλος, η γραφή είναι μια διαστροφή αλλά περισσότερο, μια ηδονή; Η ουτοπία άλλωστε, του γραφιά είναι κι ένα κομμάτι, διόλου ευκαταφρόνητο, του κατακερματισμένου βιβλίου ενός εαυτού που ξεπερνάει την ανάμνηση. «Ο εαυτός δεν μπορεί παρά να είναι μια ερωτική εξομολόγηση». Σε έναν κόσμο, που όπως γράφει ο Μπέρνχαρντ, αποτελείται από παράλογες ιδέες, το πεπρωμένο κάθε έργου, έχει το χαρακτήρα μιας έξωσης, κατά τον Σταθόπουλο, είμαστε όλοι καλλιτέχνες. Αν λοιπόν, στον κόσμο των μυθιστορημάτων δε συμβαίνει κάτι, και στον κόσμο της ποίησης συμβαίνουν ελάχιστα πράγματα, διαβάζουμε όπως γράφουμε, δεχόμαστε το κέρδος της επόμενης μέρας, τα δώρα του ύπνου, την επιστροφή στην αφθαρσία της ψυχής – κάτι που μέσα από την ενδοσκοπική ματιά του ποιητή, μπορούμε να δούμε κι εμείς. Με αυτό το πυκνό σε νοήματα, ποίηση κι ιδέες κείμενο, ο ποιητής μας εισάγει στη μέρα, θρυμματίζοντάς την, ώστε οι λεπτομέρειές της να γίνουν πιο καθαρές, σαν φωτογραφικό αποτύπωμα –ένα είδος ενσάρκωσης, που συναντούμε στη μαγεία της αφήγησης ή στον απολογισμό ενός ονείρου.⸙⸙⸙ [Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. ]
https://frear.gr/?p=32140&fbclid=IwAR0ES35C1w6aAb0yQOOtUxJYaANdYdnDU3MiQahHGCFsZlUJ8Lj5XHFlOZs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου