Η λεξιπλασία των συνθέτων

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου //

Νίκος Α. Πουλινάκης «Η εθελούσια ερυθρότητα των λέξεων», Χαϊκού, εκδόσεις ΑΩ

Τα ολιγόστιχα ποιήματα που ακολουθούν το τυπικό σχήμα 5-7-5 (τουλάχιστον για όσους – πιστοί στο ιαπωνικό πρότυπο – τιμούν αυτό το είδος της ποιητικής γραφής) έχουν παραδοσιακά σχέση με την εναλλαγή των εποχών, αποτυπώνουν τις σκηνές της φύσης παρεμβάλλοντας ανάμεσά τους το συναίσθημα του ποιητή που καταγράφει το φυσικό θαύμα. Στην πάροδο των χρόνων βέβαια επέλεξαν οι ποιητές των χαϊκού και μια ποικιλία θεμάτων δίνοντας συχνά ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Κάθε φορά που μια νέα συλλογή αναμετριέται με την αναγνωστική πρόκληση/πρόσκληση, ψάχνω τον ιδιαίτερο χαρακτήρα που επιχειρεί να δώσει ο ποιητής σ’ αυτό το είδος της μικρής ποιητικής φόρμας.

Εδώ ο ποιητής Νίκος Πουλινάκης καταθέτει προς ανάγνωση 168 χαϊκού και προσφέρει μια νέα οπτική στον παραδοσιακό τρόπο γραφής τους. Ακολουθώντας την τυπική μορφή μετρήματος των συλλαβών, επιχειρεί ένα άνοιγμα προς τον πιο σύνθετο λόγο πειραματιζόμενος με τη μεγάλη δυνατότητα που του προσφέρει η πλούσια ελληνική γλώσσα· ας μη λησμονούμε πως ο πλούτος μιας γλώσσας μετριέται με την πλαστική της ικανότητα να δημιουργεί ολοένα και πιο φρέσκιες, πρωτάκουστες σύνθετες λέξεις. Μέτρησα κάτι λιγότερες από τριάντα τέτοιες πρωτότυπες σύνθετες λέξεις, χωρίς φυσικά να συνυπολογίσω τις πάμπολλες δόκιμες σύνθετες που χρησιμοποιεί ο ποιητής. Έτσι, δημιουργεί ένα περιβόλι συνθέτων με εμβόλιμη λεξιπλασία. Όλο αυτό με μια χρήση γλώσσας που ξαφνιάζει, όπως συνταιριάζει τις λαϊκές λέξεις μιας δημοτικής παράδοσης με τις πιο λόγιες. Η ποίηση δεν έχει ορατά όρια ούτε υπολογίζει το αθέμιτο των αναμείξεων· ίσα ίσα μέσα από την τόλμη των επινοήσεών της εμπλουτίζει το τοπίο της.
Στην πληθώρα των ποιητικών συλλογών που πειραματίζονται με τα λιλιπούτεια χαϊκού (όχι πάντα με επιτυχία ανάλογη της προσπάθειας), ξεχωρίζω αυτή την καλαίσθητη έκδοση (εξώφυλλο και σχέδια του ζωγράφου Βαγγέλη Τζερμιά) για την τόλμη του λόγου. Εδώ κάποια δείγματα:

Μια γοργονίτσα
αδικομαλωμένη
στο κονάκι μου

Αχ, καρτέραγε
λαφάκι ξαρμάτωτο
 ριζοσπηλάκι

Σαν μια γουλίτσα
με βάλαν στο λαρύγγι
αεροδίνης

Ξεκοκαλίζουν
προβατόσχημοι λύκοι
άφραγκα χρόνια

Σαν σκεβρό δεντρί
η αιμάσσουσα πληγή
ριζοβόλησε

Νίκος Α. Πουλινάκης

Παντέρμοι στίχοι
κατακρεουργημένοι
ξεσπαθώνουνε

Βαθμονομητής
ηχομέτρου τραύματος
που παιζογελά

Άβρεχτη λέξη
οι μύλοι μου αλέθουν
τα λιοπύρια σου

Τρεχαντηράκι
ξέχειλο αρχαγγέλους
θαλασσόδαρτους

(Η συλλογή είναι αφιερωμένη σε έναν άλλο ποιητή, που επίσης «θαλασσοδάρθηκε» με τους στίχους των χαϊκού και έφθασε στην ακτή σώος – τον Γιώργο Ρούσκα).

 http://fractalart.gr/i-ethelousia-erythrotita-twn-lexewn/?fbclid=IwAR1rdZMVwB0VnW0ZJt_eSEDL8y_3HSIF9jzrO9L3GoG3CRJyGi9oq42_77A