Φασματογράφος δειλινών
Θράκα, 2019
Μια μικρή θεά
Κωπηλατεί στη δύση
Του φωτός
Ο «φασματογράφος» συσκευή για την απεικόνιση του φάσματος και το «φάσμα» εκτός από πολύχρωμη φωτεινή λωρίδα, μια προσωποποιημένη απειλή, μια συμφορά, ένας κίνδυνος· γιατί λέγοντας φάσμα, εννοούμε και φάντασμα, το φάντασμα της πείνας / του πολέμου / της καταστροφής / της ήττας / του τρόμου / τα δικά μας, προσωπικά φαντάσματα. Τα «δειλινά» είναι η απαιτούμενη δόση λυρισμού που χρειάζεται ο λόγος για να γίνει ποίηση. Ο φασματογράφος δειλινών, η πρώτη συλλογή του Στέφανου Τσιμπουρλά που αποτελείται από 66 ποιήματα, και παρουσιάζεται κυρίως με μακροσκελή αφηγηματικά ποιήματα που μπλέκονται ή εναλλάσσονται με ποιήματα σε μορφή χαϊκού, ή απλώς ολιγόστιχα. Χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες και σε μία τελευταία που περιλαμβάνει ένα μόνο ή μοναχικό ποίημα. Η παραδοσιακή μορφή του χαϊκού (αν και δεν χρησιμοποιείται με αυστηρότητα) αποτελεί ανάσα στον μακροπερίοδο πεζόμορφο ποιητικό λόγο, και μαζί με τη γενναία χρήση επιθέτων και εικόνων συνθέτει μια τρυφερά λυρική ποιητική.
Σημαίνοντα όπως το φεγγάρι, τα φαντάσματα, οι άγγελοι, οι χθόνιες θεότητες, οι μάγισσες, οι νεράιδες, οι μονόκεροι και οι νύμφες δημιουργούν αλλόκοσμη και ονειρική ατμόσφαιρα που έρχεται σε αντίθεση με τις αναφορές στα επίγεια όπως την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ή τις παραλίες ιδιωτικών συμφερόντων. Ή όπως με το ποίημα για την Αλεξάνδρα Κολοντάι, το φεμινιστικό σύμβολο της ΕΣΣΔ, τη Λαϊκή Κομισάριο της επανάστασης των Μπολσεβίκων που απλοποίησε τις διαδικασίες διαζυγίου, νομιμοποίησε τις αμβλώσεις, και πήρε μέτρα προστασίας της μητρότητας. Το βιβλίο είναι κόκκινο, δεν τίθεται θέμα. Όπως τα μάτια του έρωτα είναι πράσινα –ούτε γι’ αυτό τίθεται. Ο ποιητής είναι σαφής με μερικά πράγματα, άλλωστε λέει: Βρέχει στους τοίχους/την ευθύνη ανέλαβε/μια εποχή.
Ξαναγυρνώντας στον λυρισμό της ποιητικής των θεμάτων, διαπιστώνουμε συχνές αναφορές στην Αρχαία Ελλάδα καθώς και στην αρχαία ελληνική γραμματεία (ερινύες, ανάκτορα των Ατρειδών), ενώ το χαϊκού που λέει τόσα μπαλκόνια/φασαρία/κι όμως ούτε ένας άνθρωπος παραπέμπει στον Διογένη τον Κυνικό που τριγυρνούσε όλη μέρα στο δρόμο μ’ ένα αναμμένο φανάρι αναζητώντας τον Άνθρωπο. Επίσης, στην ποίηση του Στέφανου συναντάμε συχνά τον ήλιο και το φεγγάρι που είτε συμβάλλουν αμιγώς στην εικονοποιία των ποιημάτων του, είτε χρησιμοποιούνται ως μεταφορές και αλληγορίες. Ο Στέφανος, εκτός από τη δεξιότητα να πλέκει ολιγόστιχα ποιήματα με φιλοσοφικές προεκτάσεις, διαθέτει και την ικανότητα να απογειώνει το ποίημα του στον τελευταίο στίχο. Όπως παρακάτω:
Ποίηση της έκλειψης
Του ανθρώπου
Που πήγε στο φεγγάρι
Κι επέστρεψε αλώβητος
Υπέγραψαν το δράμα
Οι κύριοι: Σαίξπηρ Ουίλιαμ,
Τσέχωφ Άντον Παύλοβιτς,
Μπέκετ Σάμιουελ
Και μερικές σελίδες ακόμη ελάσσονες συγγραφείς,
ονόματα γνώριμα από τα βιβλία της ιστορίας του θεάτρου
Που παραδόθηκε μ’ ευλάβεια στην επόμενη γενιά
Κι αντιμετωπίζεται με χασμουρητά απ’ την τάξη
Προς εκνευρισμό της καθηγήτριας φιλολογίας
Που σε μια έκρηξη απόγνωσης αποχωρεί από την έδρα
Καταγγέλλοντας τα μαθήτριές της
που δε νοιάζονται για τις εύθυμες κυράδες του Ουίνδσορ
Στην πρώτη ενότητα του βιβλίου (Σκηνές από μεταμεσονύχτιες πρόβες) το ποιητικό υποκείμενο τις μικρές ώρες της νύχτας μοιάζει να νοσταλγεί αγαπημένους απόντες. Στην τέταρτη ενότητα (Μελέτες επί του φαινομένου της σαγήνης του ήλιου που πέφτει) το υποκείμενο καταπιάνεται με θέματα όπως η ποίηση, το θέατρο, ο έρωτας, η θηλυκή ύπαρξη, η ομοφυλοφιλία. Η υπαρξιακή αγωνία του υποκειμένου, είναι διάχυτη σε όλη σχεδόν τη συλλογή: πιάσε το χέρι μου/οι δείκτες τρέχουν, μου είπες μια φορά/κι οι νεράιδες κλείνουν αναπόδραστα τον κύκλο γύρω μας/θα παγιδευτούμε μέσα/θα χορέψουμε στο φεγγαρόφως/αερικές οι κινήσεις μας/μικρές, μετρημένες ώστε να χωράνε ολόκληρες στους περιορισμούς της μαγείας του κύκλου που μας περιβάλλει/. Πολύ συχνές επίσης σε όλο το βιβλίο είναι και οι αναφορές στην ματαίωση που προέρχεται από ιδεολογίες και πολιτικές πράξεις: τα μάτια σου να κυνηγούν τις σελίδες μανιφέστων/που σκόρπισε ένας άνεμος ξεψυχισμένος.
Μπορεί για το υποκείμενο οι άνθρωποι στις αθέατες πόλεις να ονειρεύονται ή να κοιμούνται και στην αλήθεια τους να μην υπάρχει τίποτε αληθινό. Ακόμη και τα όνειρα που πίστεψαν να αποδείχτηκαν απατηλά. Οι νύχτες μοιάζουν πια χωρίς ιδέες. Οι ματαιώσεις να είναι διαρκείς, όπως και οι απώλειες, ωστόσο, η φύση είναι παρούσα με την παλέτα της, με το ηλιοβασίλεμά της, φέροντας έναν τόνο αισιοδοξίας. Το ίδιο και η πολιτιστική κληρονομιά: άλογα γκρίζα πρόσωπα/γύρω μας Ευρυδίκη μαύρο φόντο/με άστρα/μια φορά ακόμη.
Από τη γραφή του Στέφανου απουσιάζει κάθε τι δηκτικό και, ας μου επιτραπεί η αγγλική λέξη, κάθε τι creepy. Δεν αποσκοπεί να μας σοκάρει ή να μας τρομάξει. Ακόμη και ο θάνατος, που τον περιγράφει συχνά, είναι χρωματιστός. Πρόκειται για μια γραφή ορμητική, που διαθέτει συνάμα ευαισθησία και λεπτότητα, προσφέροντας ένα λαμπερό βλέμμα να δούμε τον κόσμο: όμορφα γέρνει/ο ήλιος καμιά φορά, τώρα/αν τον προφτάσεις. Κακά τα ψέματα. Ο χρόνος δεν αρκεί. Ο χρόνος κυνηγάει τον ποιητή και τον βρίσκει στη ρωγμή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου