Γράφει η Γεωργία Μακρογιώργου *
Μιχάλης Πιτένης «Μετέωρη γυναίκα», εκδ. Διάπλαση
«Τα τέρατα είναι πραγματικά και τα φαντάσματα είναι επίσης πραγματικά. Ζουν μέσα μας, και μερικές φορές νικούν»
Στήβεν Κινγκ
Το μυθιστόρημα του Μιχάλη Πιτένη με τον τίτλο «Μετέωρη γυναίκα» κυκλοφόρησε το Νοέμβρη του 2019 από τις εκδόσεις Διάπλαση. Θέμα του η τραυματική μνήμη και πώς αυτή μπορεί να καθορίσει τη ζωή των ανθρώπων. Κεντρική ηρωίδα, η Δομνήκη.
Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση της μετέωρης γυναίκας, μας κάνει να συμπάσχουμε από την αρχή, να κάνουμε δικό μας το βίωμα της ιστορίας. Η ιστορία της Δομνήκης ξεκινάει από την παιδική ηλικία. Ένα παιδί που δεν παίζει με τα άλλα παιδιά, αλλά παρακολουθεί το παιχνίδι
κρυμμένο πίσω από τις πικροδάφνες. Ένα παιδί που χαράσσει γραμμές και προσπαθεί να μην τις πατήσει. Ένα κορίτσι που αποφεύγει τους καθρέφτες. Μια ηρωίδα που καθρεφτίζεται μέσα από τις πράξεις της και δεν περιγράφεται άμεσα από τον συγγραφέα. Οι αναγνώστες είναι ελεύθεροι να ζωγραφίσουν τα χαρακτηριστικά αυτής της μετέωρης γυναίκας. Σίγουρα η γυναίκα αυτή θα έχει έντονα χρώματα, δραματικά, με αντιθέσεις, θα έχει κόκκινο και μαύρο και θα αιωρείται σε μια γκρι πυκνή ομίχλη. Όπως περίπου απεικονίζεται και στο εξώφυλλο του βιβλίου.Εκεί που διαλύεται η ομίχλη, προβάλλει σαν στοιχειωμένος ο χώρος της ιστορίας. Σε ένα αυστηρό πλαίσιο πατρίδας-θρησκείας- οικογένειας με έναν πατέρα-στρατηγό να καθορίζει τον μικρόκοσμο της ηρωίδας, ακόμα και την ποσότητα αέρα που αυτή θα αναπνέει. Ο στρατηγός, θεωρεί ότι έχει να αντιπαλέψει την αχαριστία των ανθρώπων γύρω του, που δεν ευθυγραμμίζονται απόλυτα με τις δικές του επιταγές. Γιατί μόνο αυτός ξέρει ποιο είναι το καλό για όλους. Άλλα ονειρεύεται για τις ζωές των άλλων και άλλα προκύπτουν. Η μητέρα της Δομνήκης κι αυτή ανίσχυρη υποχωρεί αποχωρώντας σιωπηλά και πάντα με σκυμμένο κεφάλι. Τόσο αδύναμη που δεν μπορεί να αποτελέσει το αντίβαρο.
Σαν αποτέλεσμα αυτού του αυστηρού πλαισίου, βουτηγμένη στις ενοχές η έφηβη Δομνήκη, θα πέσει στην πρώτη αμαρτία όπως την αποκαλεί η ίδια και θα ακολουθήσει μια σειρά παρεκκλίσεων. Πρόκειται για αυταπάτες-παρεκκλίσεις, μιας και οι άνδρες που την ελκύουν, είναι πάνω κάτω στην ηλικία του στρατηγού, με τα χαρακτηριστικά του στρατηγού. Φροϋδικές προεκτάσεις και η μετέωρη νεαρή Δομνήκη θα γίνει υποχείριο και αντικείμενο εκμετάλλευσης στα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα. Τραύματα πάνω στα τραύματα και βίωση μιας στρεβλής εκδοχής του έρωτα.
Σε κάποιο σημείο ο συγγραφέας θα μιλήσει μέσα από την ηρωίδα του για την ανισορροπία στην ερωτική σχέση ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα: «Περίεργα πλάσματα οι άντρες», σκέφτηκε πολλές φορές. «Ενώ μπορούν με τόσο λίγα να κερδίσουν τόσο πολλά, να βουτήξουν και να αναβαπτιστούν μέσα στα νερά της λίμνης που κρύβει μέσα της κάθε γυναίκα, αρκεί να προσφέρουν λίγο χρόνο και όση ευαισθησία διαθέτουν, εκείνοι συμβιβάζονται με το να τσαλαβουτήσουν στα λιγοστά νερά ενός ρυακιού».
Ένα κοριτσάκι σε μια φωτογραφία σε στάση προσοχής περιμένοντας τη διαταγή για ανάπαυση, μας φέρνει στο νου τον στίχο «φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα…». Πριν καλά καλά προλάβει να φοβηθεί η Δομνήκη, η ζωή κυλάει ερήμην της. Ο μόνος που θα μπορούσε να τη σώσει από το τέλμα, είναι ο αδερφός της, το αποκούμπι της που θα φύγει, και θα την αφήσει ολομόναχη στο αρρωστημένο οικογενειακό περιβάλλον. Σε διάφορους σταθμούς της ζωής της, παίρνει απόφαση να απαγκιστρωθεί από το παρελθόν, αλλά δεν τα καταφέρνει.
Όπως όμως γίνεται πολλές φορές στην αληθινή ζωή, κάθε φορά που η ηρωίδα κοντεύει να πνιγεί, παρουσιάζεται μια σανίδα σωτηρίας, ενώ οι καινούργιοι άνθρωποι της ζωής της αφήνουν αποτυπώματα. Τη μυούν στην αξία της τέχνης, της μουσικής και του χορού, στην αξία της διαδρομής στον έρωτα, όλα με εναλλαγές. Οι άνθρωποι που θα αγαπήσει, θα είναι αυτοί που θα της προσφέρουν το πρωτόγνωρο, τις εκδοχές της ευγένειας και της αγάπης που δεν έχει γνωρίσει στην παιδική ηλικία. Και είναι σαν αναγέννηση, σαν βάφτισμα, που θα τη βοηθήσει να κάνει ένα βήμα μπροστά στην αυτοεπίγνωσή της: Να αντιληφθεί ότι είναι μια γυναίκα που αιωρείται, βρίσκεται σε αναμονή, αβεβαιότητα ή εκκρεμότητα, αβοήθητη και εκτεθειμένη, που αμφιταλαντεύεται.
Μιχάλης Πιτένης
Στο μυθιστόρημα το ανθρωπογενές περιβάλλον είναι σε αποδόμηση με τη Δομνήκη γνήσια εκπρόσωπό του. Το χρηματιστήριο σε ελεύθερη πτώση. Μια Ελλάδα που καταρρέει με το σάπιο σύστημα των μεσαζόντων και του βολέματος. Μια μετέωρη γυναίκα σύμβολο μιας μετέωρης χώρας. Ο Μιχάλης Πιτένης θα μιλήσει για την Ελλάδα του σήμερα μέσα από την ηρωίδα του. Τίποτα δεν θα μείνει απ’ έξω σε σχέση με την πραγματικότητά μας που πονάει. Οι λάθος αξίες, η επιδίωξη του χρήματος, τα παιχνίδια εξουσίας. Ο διχασμός. Μέσα σ’ ένα πλαίσιο αβεβαιότητας, σε σταυροδρόμια της ζωής, η θέση της ηρωίδας πάντα μετέωρη. Από τη μια είναι δεμένη χειροπόδαρα με τις αλυσίδες του στρατηγού, που μεσολαβεί για το διορισμό της και από την άλλη ευαισθητοποιείται με τους πρόσφυγες.
Η ηρωίδα δεν συγκρούεται άμεσα με την αιτία του κακού, πράγμα που μας κάνει να αξιολογούμε και τις δικές μας επιλογές και στάσεις σε παρόμοιες καταστάσεις. Δεν κοιτάει το κακό στα μάτια. Η μετέωρη γυναίκα συστηματικά υπεκφεύγει, κάνει μόνο σπασμωδικές κινήσεις και αφήνει το κακό να διαιωνίζεται. Έτσι, οι συμφορές στην ενήλικη ζωή της τελικά φαίνεται να είναι επιλογές κι όχι ατυχίες ή παιχνίδια της μοίρας. Η μοναξιά που πηγάζει από μια μη ισορροπημένη παιδική ηλικία, τη σπρώχνει σε καταδικασμένες ερωτικές περιπέτειες, που δεν οδηγούν σε συντροφικότητα. Τελικά, ο αναγνώστης αναρωτιέται: Μήπως η αίσθηση προδοσίας που κουβαλάει συνέχεια είναι και προσωπική της κατασκευή; Ως ποιο σημείο ως ενήλικες μπορούμε να αποτινάξουμε παιδικά βιώματα και να προχωρήσουμε;
Ερωτήματα της ηρωίδας αιωρούνται αναπάντητα, λέξεις παγιδεύονται και δεν εκφράζονται, μέσα σε ένα κλίμα στα όρια του ονείρου με τη Δομνήκη να φτάνει να παραπαίει ανάμεσα στον θάνατο και τη ζωή, με μουσική στο background, το Volver, ένα αργεντίνικο τάνγκο. Η μετέωρη γυναίκα, νομίζει ότι πειραματίζεται ενώ συναισθηματικά επαναλαμβάνεται. Θεωρεί ότι οι άλλοι την αδικούν ενώ εκείνη η ίδια αδικεί τον εαυτό της.
Και όταν το κουβάρι της μυθοπλασίας νομίζεις ότι φτάνει προς το τέλος, παλιές ιστορίες αρχίζουν να βγαίνουν στο προσκήνιο υπό την απειλή του όπλου. Ιστορίες που θα έμεναν καλά αμπαρωμένες στο χρονοντούλαπο της οικογένειας και που έχουν τις ρίζες αλλού, εκεί που ο αναγνώστης δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Και καθώς παρακολουθούμε απορροφημένοι μια ερωτική ιστορία που μυρίζει παραπλάνηση και απομυθοποίηση προς το τέλος έρχεται ο καταιγισμός από ανατροπές ξανά, με νέα πρόσωπα από το παρελθόν ξανά, που μας κάνουν να διαβάζουμε απνευστί.
Συνολικά, ο συγγραφέας Μιχάλης Πιτένης καταφέρνει να μας κάνει να βιώσουμε τους προβληματισμούς, τα αδιέξοδα και τα διλήμματα της συγκλονιστικής ηρωίδας του αφήνοντάς μας να αναλογιστούμε πτυχές της δικής μας πραγματικότητας. Παράλληλα, μέσα από τη χειμαρρώδη γραφή του, μας δημιουργεί την αίσθηση της αναγνωστικής απόλαυσης.
https://www.fractalart.gr/meteori-gynaika/
* H Γεωργία Μακρογιώργου ζει στη Θεσσαλονίκη. Βιβλία της: “Τύχη στα τείχη”, εκδ. Γραβριηλίδης, 2017 (Μυθιστόρημα), “Το φως όταν μεταφυτεύεται”, εκδ. Βακχικόν, 2019 (ποίηση), “Πικραλίδες”, εκδ. Παράξενες μέρες, 2020 (πεζογράφημα).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου