Αλέξανδρος Στεργιόπουλος
Ποτέ δεν θα μάθουμε να αγαπάμε, ποτέ δεν θα μάθουμε να μισούμε, ποτέ δεν θα μάθουμε να νοιαζόμαστε. Και σωστά δεν θα μάθουμε! Τα συναισθήματα, οι σκέψεις ανήκουν στη δράση και όχι στην επιλογή. Δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε όσο κι αν νομίζουμε ότι μπορούμε. Αφηνόμαστε και προσπαθούμε να υποτάξουμε την παρόρμηση, την προετοιμασμένη αντίδραση. Στην ουσία δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να καταλάβουμε τίποτα. Η σκέψη υπαγορεύεται και δεν αναγνωρίζεται. Το συναίσθημα εκδηλώνεται ξαφνικά και το ακολουθείς, αν μπορείς. Ο άνθρωπος, λοιπόν, έχει να αντιμετωπίσει το άγνωστο, το μοιραίο και να διαχειριστεί την αναπόφευκτη απώλεια. Τα προηγούμενα συμπυκνώνονται σε μια λέξη, σε μια κατάσταση, στον έρωτα. Όταν προκύπτει τίποτα δεν μένει κρυφό, τίποτα δεν είναι ιερό και τίποτα δεν ελέγχεται. Οι εραστές κοιτούν τον χρόνο και τη μοίρα να περνούν, γίνονται σταθμάρχες της ίδιας τους της ζωής. Κάθε μέρα βρίσκονται στην αποβάθρα που αποκαλούν κοινωνία, οικογενειακή εστία και παρότι ξέρουν ότι θα δουν τον τρένο να έρχεται, εντούτοις το τρένο είναι αυτό που τους παρακολουθεί και προετοιμάζει την αναχώρηση τους. «Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ» (Εκδόσεις Αγρα) του Γιόζεφ Ροτ είναι η πιο επίμονη, διεισδυτική ματιά στον ανθρώπινο ψυχισμό. Όταν τη διαβάσεις θα μάθεις την αξία της αποχώρησης.
Ο Ροτ κάνει κάτι που μόνο ο Τσέχοφ καταφέρνει: προβάλλει και αντιπαραβάλλει την εσωτερική αναταραχή με την εξωτερική. Ο κόσμος στον οποίο βρίσκονται και δρουν οι ήρωες του Ροτ είναι υπό διαρκή αμφισβήτηση, τίποτα δεν είναι δεδομένο και όλα είναι τόσο ρευστά που αρκεί το φύσημα του ανέμου για να χαθούν. Ο γεννημένος στο Μπρόντυ της Γαλικίας συγγραφέας δημιούργησε την περίοδο του Μεσοπολέμου και ήξερε πολύ καλά πως το τέλος μιας κόλασης είναι η αφετηρία της επόμενης. Γι’ αυτό και η έκπληξη και η μεγάλη προσδοκία είναι αυτή που οδηγεί τα πρόσωπα, τους χαρακτήρες του. Σ’ αυτή τη νουβέλα η καταστροφή γεννά τον έρωτα και ο έρωτας την καταστροφή! Ο Ροτ αφήνει εκτεθειμένους τους ήρωές του και επηρεάζει τη ροή των γεγονότων ανεπαίσθητα αλλά καθοριστικά. Αρκεί μια σκέψη που ασφυκτιά, αρκεί ένα βλέμμα, αρκεί μια μυρωδιά για να αλλάξει οριστικά ρότα ο Ανταμ Φαλλμεράυερ. Το τέλος της ιστορίας θα οριστεί από μια ματιά και μια αποχώρηση. Σε αυτή τη νουβέλα ο Ροτ σου δίνει την αίσθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά, ότι η ζωή θα προχωρήσει κι ας καταρρέει ο κόσμος. Και αυτό γίνεται.
Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ διαχειρίζεται τον σταθμό Λ. Σε μια απλή αλλαγή διακλάδωσης στις ράγες γίνεται λάθος στη σύνδεση και προκαλείται ατύχημα. Η ταχεία από την πόλη Μπ. συγκρούεται με σταματημένο φορτηγό τρένο και το ατύχημα γίνεται δυστύχημα. Ο σταθμάρχης τα χει χαμένα, βλέπει τους νεκρούς, τους τραυματίες, ώσπου το βλέμμα του πέφτει σε αυτήν, στη γυναίκα που ήταν ξαπλωμένη στο φορείο, στην ρωσίδα κόμησσα Βαλέβσκα. Την ερωτεύεται άμεσα και βάζει σκοπό της ζωής του να είναι μαζί. Δεν τον νοιάζει η γυναίκα και τα παιδιά του, δεν τον νοιάζει ο σύζυγος της κόμησσας, ούτε καν ο πόλεμος που ξεσπά το 1914. Μένει ζωντανός και στην πρώτη γραμμή του μετώπου για χάρη της. Ο έρωτας τελεσφορεί, όμως η μοίρα θα τον αναγκάσει να αποχωρήσει μπροστά στη σταθερότητα της αγάπης. Ο τρόπος που κλιμακώνει την ερωτική σχέση ο Ροτ είναι μοναδικός. Καμία παραφορά, καμία έξαρση, μόνο επίμονες σκέψεις και ακατέργαστα συναισθήματα. Η αφήγηση έχει μια ανάλαφρη κίνηση που σε εγκλωβίζει χωρίς να το καταλάβεις. Η μετάφραση από τα γερμανικά ανήκει στη Μαρία Αγγελίδου. Η ήρεμη δύναμη του λόγου του Ροτ φτάνει σε μας και αυτό πρέπει να το πιστώσουμε στη μεταφράστρια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου