Ο καθένας με την τρέλα του, εμάς μας αρρωσταίνουν οι αοριστολογίες, γιʼ αυτό συχνότατα φιλολογίζουμε και ούτε ένα κείμενο πνοής δεν κατορθώνουμε να γράψουμε. Αφορμή γιʼ αυτήν την κρίση αυτογνωσίας και δη, στα μεθεόρτια, δημοσίευμα του Κώστα Καναβούρη στην «Αυγή» της 18ης Δεκεμβρίου για την “απόκρυψη” της ποίησης “στη χώρα του Ομήρου”, εν πολλοίς εύστοχο αλλά και πολύ στο περίπου. Οργίζεται ο σχολιογράφος με τα ένθετα βιβλίου δυο εφημερίδων μεγάλης κυκλοφορίας, των «Νέων και της «Ελευθεροτυπίας», επειδή στα εορταστικά τους αφιερώματα “το είδος της ποίησης απουσιάζει”. Γιʼ αυτό και εισέρχεται στην ιστοσελίδα της Βιβλιονέτ, της πλήρους και έγκυρης βάσης δεδομένων, καταπώς αυτοδιαφημίζεται, και ανακαλύπτει πως “περίπου 170 ποιητές έβγαλαν βιβλίο μέσα στο 2005”. Στο δημοσίευμά του, παραθέτει τα πρώτα 97 ονόματα, ακριβέστερα 96, αφού το όνομα του Δημήτρη Κοσμόπουλου αναγράφεται δις, και στη συνέχεια παρατηρεί: «… Φαντάζεστε ότι αν υπήρχε και η παράθεση των τίτλων καθώς και ο εκδοτικός οίκος που τα κυκλοφόρησε, δεν θα έφτανε ούτε για ζήτω ο χώρος του σημειώματος. Η σειρά που παρατέθηκαν τα ονόματα είναι η σειρά που κατατέθηκαν (ονόματα και τίτλοι) ώστε να πάρουν τον αριθμό ΙSΒΝ…»
Τα 97 ονόματα μας έβαλαν στον πειρασμό να σερφάρουμε κι εμείς σε αυτήν τη θαυμαστή ιστοσελίδα, πολύτιμο απόκτημα από το 2003 του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, τουτέστιν εθνική πλέον ιδιοκτησία, όπως πληροφορεί η εφημερίδα του Ε.ΚΕ.ΒΙ, «ΒιβλιοΝέα». Οπότε ανακαλύψαμε πως τα στοιχεία του καταλόγου για ένα έκαστο βιβλίο είναι μεν λεπτομερή, ο κατάλογος όμως δείχνει από κατασκευής του φύρδην μίγδην, καθώς ανακατώνονται αδιακρίτως, ζώντες με τεθνεώτες, ποιητές με μελετητές, πρώτες με δεύτερες ή και πολλοστές εκδόσεις, ακόμη αυτοτελείς εκδόσεις με συγκεντρωτικές. Για να ευτυχίσει ο χρήστης στην αναζήτησή του, δεν θα πρέπει να είναι αδαής ούτε να αρκείται στην αντιγραφή του πρώτου ονόματος που συναντά. Βιαστικά θα πρέπει να τον διέτρεξε ο Καναβούρης, καταλήγοντας σε 97 ονόματα ποιητών αλλά και μελετητών, που άλλοι εξέδωσαν καινούργια βιβλία κι άλλοι επανεξέδωσαν παλαιότερα. Δίκην παραδείγματος, το πρώτο όνομα του καταλόγου του, ο Σταύρος Μπλέτσας, εντός του 2005, κυκλοφόρησε την 14η έκδοση του βιβλίου του «Αντιβλέψεις και Ωδή στον Ρήγα Φεραίο», ενώ ο Γιάννης Δάλλας επανεξέδωσε την ποιητική συλλογή του «Αποθέτης» του 1993.
Ανάμεσα στα 97 ονόματα και αυτό της Μαριλίζας Μητσού, αναγνωρισμένης μεν μελετήτριας αλλά εισέτι ποιητικώς μη εκδηλωθείσας. Αντʼ αυτής, θα έπρεπε να γραφεί το όνομα του Στέφανου Κουμανούδη, αφού επιτέλους, μετά από πολύχρονα φροντίσματα, εκδόθηκε δίτομος ο «Στράτις Καλοπίχειρος». Παρομοίως, η Αθηνά Βογιατζόγλου εξέδωσε Σικελιανό και ο Γιάννης Παπακώστας, Μιλτιάδη Μαλακάση. Καταρτισμένη όμως η ιστοσελίδα, με βάση τους τίτλους και μόνο στα εξώφυλλα των βιβλίων, στην πρώτη περίπτωση, η Βογιατζόγλου φέρεται ως συγγραφέας ενώ, στη δεύτερη, ο Μαλακάσης. Από την άλλη, η διπλή καταγραφή του ονόματος του Κοσμόπουλου δεν οφείλεται σε ιδιαίτερη στο πρόσωπό του εύνοια της Βιβλιονέτ, αλλά στην έκδοση εντός του 2005 της καινούργιας συλλογής του, «Πουλιά της νύχτας», και της επανέκδοσης της προηγούμενης, του 2003, «Του νεκρού αδελφού», αφού, όπως φαίνεται, υπάρχουν και στην ποίηση κάποια ευπώλητα.
Στα 97 ονόματα, τα δυο τελευταία, του Βασίλη Ρούβαλη και του Αλέξη Σταμάτη, δεν βρίσκονται στον κατάλογο της Βιβλιονέτ για το 2005. Μάλλον ο Καναβούρης παρασύρθηκε από τη συχνή αναφορά στον Τύπο των δύο συλλογών τους, του «Νότου» και του «Ποτέ δεν είμαστε μόνοι», που εκδόθηκαν το 2004, και τους πρόσθεσε στα καινούργια ονόματα του 2005. Ωστόσο, λησμόνησε τον συστεγαζόμενό του και ποιητικώς προηγούμενο, Χρίστο Παπαγεωργίου, που εξέδωσε την ποιητική συλλογή, «Ο τοίχος σημαία», τον Μάρτιο του 2005. Παραδόξως, και στον “πλήρη” κατάλογο της Βιβλιονέτ απουσιάζει το βιβλίο του Παπαγεωργίου, παρόλο που ούτε ιδιωτική έκδοση είναι και αριθμό ISBN διαθέτει. Άλλωστε, κι άλλες εκδόσεις μένουν εκτός καταλόγου Βιβλιονέτ, όπως απαξάπαντα τα ποιητικά της «Νέας Πορείας».
Αυτά, για να ακριβολογούμε. Επί της ουσίας, ωστόσο, ο Καναβούρης έχει δίκιο. Ποιητικά βιβλία και βιβλία περί την ποίηση εκδίδονται. Αν η ποίηση παραλείπεται στα αφιερώματα (με εξαίρεση αυτό της «Καθημερινής»), είναι επακόλουθο του παραγκωνισμού της και στις κριτικές παρουσιάσεις των ίδιων εφημερίδων. Τώρα, κατά πόσο αυτό είναι θέμα “βαθύτατα πολιτικό”, όπως γράφει ο σχολιογράφος, είναι μια άλλη συζήτηση. Παραμένοντας, πάντως, στη γλώσσα των αριθμών, ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ο εκδοτικός οίκος, καθώς δηλώνει εμμέσως τις κατά κανόνα ιδίοις αναλώμασιν εκδόσεις, έστω κι αν στην ιστοσελίδα καταγράφονται μόλις τρεις ιδιωτικές εκδόσεις, και συνάμα την αντιμετώπιση της ποίησης ή μάλλον των ποιητών από τους μεγάλους εκδότες.
Συγκρατώντας μόνο τις πρώτες εκδόσεις, μετρούμε 142 βιβλία, 42 εκδοτών, όπου οι μισοί εκδίδουν μόλις από μια συλλογή και εννέα από δύο. Κύριος εκδότης, με βάση τον αριθμό εκδιδόμενων συλλογών, ο Γαβριηλίδης, που φτάνει τα 38 βιβλία αλλά δεδομένης της τελευταίας φουρνιάς του Δεκεμβρίου θα πρέπει να ξεπέρασε, εντός του 2005, τα 40. Ακολουθούν ο Ιωλκός με 12 και η Δωδώνη με 8. Από τους μεγάλους εκδοτικούς οίκους, ποίηση εκδίδουν ο Καστανιώτης, 10 βιβλία, ο Κέδρος 8, ο Πατάκης 5 και η Νεφέλη 4. Πέντε βιβλία εξέδωσαν και δυο εκδοτικοί οίκοι που θάλλουν παρά τα ομώνυμα περιοδικά, την «Οδός Πανός» και τον «Μανδραγόρα». Ενώ, μόλις τρία, ο Ζαχαρόπουλος, ο Κάκτος και ο παραδοσιακός οίκος της ποίησης, ο Ίκαρος.
Αν, ωστόσο, εξετάσουμε ποιους ποιητές εκδίδει ο κάθε εκδότης, η εικόνα αλλάζει. Ο Ίκαρος εκδίδει Κική Δημουλά. Η Άγρα, Έκτορα Κακναβάτο. Το Μελάνι, Μιχάλη Γκανά. Η Νεφέλη, Ζέφη Δαράκη, Δήμητρα Χριστοδούλου, Χάρη Βλαβιανό. Το Μεταίχμιο, Αλεξάνδρα Μπακονίκα και Θανάση Χατζόπουλο. Στον Καστανιώτη και τον Κέδρο έχουν συγκεντρωθεί οι μάχιμοι της γενιάς του ʼ70 μαζί με ορισμένους λίγο πρεσβύτερους, όπως ο Βασίλης Καραβίτης ή ο Τάσος Ρούσσος, και μερικούς νεότερους. Ενώ, στην πολυπληθή ομάδα του Γαβριηλίδη, ηγείται ο Γιάννης Δάλλας και δίνουν το παρόν οι Τάσος Γαλάτης, Νίκος Αντωνάτος, Γιάννης Κουβαράς, Ηλίας Κεφάλας, Θέμις Τασούλης. Αυτό είναι το ποιητικό τοπίο στο χώρο των εκδοτών, με την ακρίβεια μιας χειρόγραφης βιβλιογραφικής περιδιάβασης στα κατά προσέγγιση δεδομένα της Βιβλιονέτ. Το αδιαμφισβήτητο είναι πως η ποίηση δεν εμφανίζει τα νοσηρά συμπτώματα της πεζογραφίας. Κι αν ποτέ η διεθνής συγκυρία κρίνει πως στην Ελλάδα και τη γλώσσα της αντιστοιχεί ένα τρίτο βραβείο Νόμπελ, αυτό το πιθανότερο, να είναι ποιητικό.
Μ. Θεοδοσοπούλου, Εφημερίδα “ΕΠΟΧΗ”, Κυριακή 8/1/2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου