Για το τραγούδι «πότε θα κάνει ξαστεριά» (της Ευγενίας Περυσινάκη)

της Ευγενίας Περυσινάκη (*)

Το βιβλίο του Γιώργου Ανδρειωμένου «Πότε θα κάνει Ξαστεριά». Από τις ρίζες των Λευκών Ορέων στην πανελλήνια χρήση, των εκδόσεων Σιδέρη, αποτελεί μια διεξοδική και εμπεριστατωμένη μελέτη 374 σελίδων. Πρόκειται για μια πρωτότυπη φιλολογική έρευνα που εστιάζει το ενδιαφέρον της στην προέλευση και τη διάδοση του περιώνυμου ριζίτικου τραγουδιού, με γνώμονα τις παραστατικές του αναφορές, τοποθετημένες στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο που, στην εκάστοτε συγκυρία, επηρεάζει και την προσαρμογή του μηνύματός του, απέναντι στα ζητήματα που η κάθε εποχή του θέτει. Κοινή συνισταμένη των ετερόκλητων χρήσεων του άσματος αποτελεί η

Τα λόγια, οι πράξεις και οι σιωπές

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // 

 “Στο ΕΑΤ-ΕΣΑ” Μια μαρτυρία για τα χρόνια της δικτατορίας, Γιάννης Σεργόπουλος, Εκδόσεις Πόλις
 Πώς ορίζεται, αλήθεια, ο ηρωισμός; Λόγια που ειπώθηκαν και έγραψαν μέσα σου ανεξίτηλα. Αυτά ευθύνονται για πολλά από όσα μετά έγιναν, από όσα μετά έγινες κι εσύ. Αναγνώσεις σημαδιακές στην κατάλληλη ηλικία, με την ανάλογη κατανόηση· δεν πειράζει, όσα κατάλαβες τότε αρκετά ήταν για ό,τι έκανες, αρκετά και για να τα κουβαλάς ακόμα μέσα στα δικά σου λόγια και τις δικές σου πράξεις. Λέγαν οι μεγαλύτεροι «θα δεις και θα μάθεις» με τη σειρά σου, όταν θα έρθει η δική σου ώρα. Εσύ δεν άκουγες, τα ήθελες όλα τότε, πού να περιμένεις για να μεγαλώσεις; Λες και θα χανόταν ο χρόνος (για κάποιους όμως χάθηκε στ’ αλήθεια), λες και η ζωή δεν θα σε περίμενε – μια χαρά της έδωσες να καταλάβει. Ναι. Τα λόγια που ήταν γραμμένα στα βιβλία, τα κατέβασες αμάσητα σχεδόν,

Χρήστος Αστερίου: «Θυμόμαστε αυτά που θέλουμε να θυμόμαστε»

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

 «Γράφουμε για να δώσουμε σχήμα στο χάος των σκέψεων και των συναισθημάτων μας χωρίς καμία εγγύηση πως θα τα καταφέρουμε τελικά. Κι απ’ αυτή την άποψη ισορροπούμε στο κενό διακινδυνεύοντας να αποτύχουμε παταγωδώς.»
Υποστηρίζει ο συγγραφέας Χρήστος Αστερίου υπογράφοντας ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα της χρονιάς. «Η θεραπεία των αναμνήσεων» που κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Πόλις, μας έβαζε δύσκολα και τολμούσε πολλά. Ο ήρωάς του, Μιχάλης (Μάικ) Μπουζιάνης, διάσημος Αμερικανός συγγραφέας με ρίζες ελληνικές και ιρλανδέζικες, αντιμετωπίζει την δική του πολύπλευρη κρίση: ένα διαζύγιο, την κρίση της μέσης ηλικίας, το γνωστό συγγραφικό μπλοκάρισμα και ταυτοχρόνως καταρρέει κατά την διάρκεια μιας δημόσιας παρουσίασης. Ο τρόπος

Γεωργία Χαρλάνη

«Βάλ’ τα κάτω και μέτρα να δεις πόσα και πόσα. Τρία χρόνια στο ένα αντάρτικο και άλλα τόσα στο άλλο.Τριάντα χρόνια όξου. Τασκένδη, Βουκουρέστι, Αθήνα, Μαυρομάτα. Ένας γιος στη Μόσχα, ούτε θυμάμαι πότε τον είδα τελευταία φορά. Η κόρη μου παντρεμένη στη Θεσσαλονίκη. Δυο, τρία, τέσσερα παιδιά έχει; Θα σε γελάσω. Ο άντρας μου είκοσι χρόνια τώρα πεθαμένος. Κάθε Κυριακή πρωί πάω και ανάβω το καντήλι του στα μνήματα. Το μεσημέρι βάνω την κατσαρόλα στη σόμπα και μετά πιάνω μια γωνία μπροστά στο αναμμένο τζάκι κι συλλογίζουμε. Κάνω, αν θες, το λογαριασμό μου, τι είχα, πώς ήταν και πόσους έχασα. Κι έτσι όπως με πιάνουνε οι στεναχώριες, λέω από μέσα μου αχάριστη μην είμαι. Γιατί και την παρέα μου την έχω και τις ασχολίες μου τις κάνω και τα αστεία μου τα λέω. Σηκώνομαι τότες και πιάνω τη ρόκα και το μαλλί, να γνέψω. Ζακετούλες,

Μιράντα Τερζοπούλου:«Ο μαραγκός» του Κώστα Κουτρουμπάκη (Ενύπνιο, 2018)

Κώστας Κουτρουμπάκης, απόγονος ξεριζωμένων. 
 Η νήσος Αμμουλιανή, πάμικρη, ίδιο κοχλίδι, μες στην παλάμη του Σιγγιτικού, [καλογερονήσι ως το ’25,] δέχτηκε κι ανάστησε τους δικούς του απ’ τον μεγάλο ξεριζωμό, πριν γίνει πολύβουος των λουομένων προορισμός. Την Αμμουλιανή κατοικούν οι σειρήνες των παιδικών του χρόνων, τις οποίες ακόμη αφουγκράζεται δεμένος στο κατάρτι να τον καλούν στις χαμένες της αθωότητας νήσους.
 Κώστας Κουτρουμπάκης: Ο μαραγκός.

15 διάφορα αλλά ..όχι αδιάφορα (του Γιάννη Ν.Μπασκόζου)

του Γιάννη Ν.Μπασκόζου 
 Fernando Pessoa, Η ώρα του διαβόλου, μτφρ: Μαρία Παπαδήμα, Gutenberg
 Κάθε βιβλίο το Πεσσόα μας εκπλήσσει. Με τα διηγήματα αυτά ερχόμαστε σε επαφή με μια άλλη πλευρά του πολυσχιδούς έργου του πορτογάλου συγγραφέα, που τόσο πολύ αγαπιέται πια και στη χώρα μας. Τα περισσότερα από αυτά έχουν τον χαρακτήρα του μονολόγου και ήρωα τον διάβολο, σε διαφορετικές εκφάνσεις. Το πληρέστερο, ίσως, της συλλογής με τον τίτλο « Η ώρα του διαβόλου» μια γυναίκα, η Μαρία – σημαδιακό όνομα- επιστρέφει από μια χοροεσπερίδα στο σπίτι της. Λίγο πριν διαβεί το κατώφλι του ο διάβολος με την μορφή αγγέλου την μυεί στα μυστικά του κόσμου και αναγγέλλει την γέννηση του παιδιού της, του ποιητή. Ο ίδιος δηλώνει ως διάβολος συμπληρωματικό, αναντικατάστατο, στοιχείο του θεού. Στο δεύτερο διήγημα με τίτλο « Ο ερημίτης του Μαύρου

Άιστοι και άπυστοι

 Δημήτρης Χριστόπουλος 

 Στην εμβληματική και βραβευμένη συλλογή διηγημάτων του Χριστόφορου Μηλιώνη «Καλαμάς και Αχέροντας», υπάρχει ένα διήγημα-στοχασμός για τη δεύτερη μεταπολεμική γενιά –τελευταίο στη σειρά- και σίγουρα στη σκιά των άλλων κειμένων. Όταν το πρωτοδιάβασα το 1985 στην έκδοση της «Στιγμής», να πω την αλήθεια, δεν το πολυπρόσεξα. Θες η ηλικία, θες η αναγνωστική επιπολαιότητα, το προσπέρασα και το ξέχασα. Από πέρυσι, που το ξαναδιάβασα στην έκδοση της «Κίχλης» (με το εξαιρετικό επίμετρο), δεν λέω να το αφήσω από τα χέρια μου. Λοιπόν το διήγημα (και όχι μόνο) «Εν γενεά και γενεά» τοποθετείται στα χρόνια της δικτατορίας. Σαραντάρηδες οι άνθρωποι της γενιάς του συγγραφέα συναντιούνται με τους μακρυμάλληδες και γενάτους νέους που σε λίγο θα πρωταγωνιστήσουν στα γεγονότα του Φλεβάρη και του Νοέμβρη. Ο ώριμος πια συγγραφέας στο τέλος του κειμένου –με το δωρικό του λόγο- προβαίνει σε έναν de profundis απολογισμό. Ας τον ακούσουμε: «Γιατί φαντάζομαι –το ελπίζω δηλαδή- πως εκείνο που μας προσδιόρισε ήταν η εποχή

Ανθολογώντας τους κριτικούς (του Θανάση Αγάθου )

Πολύ σημαντική συμβολή στο σχετικά παραμελημένο πεδίο της Ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνικής κριτικής θα πρέπει να θεωρηθεί ο ογκώδης τόμος Ανθολογία της Νεοελληνικής Λογοτεχνικής Κριτικής του Γιώργου Αράγη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Σοκόλη και έρχεται να προστεθεί στην παλαιότερη δοκιμιακή μελέτη του ίδιου συγγραφέα Νεοελληνική κριτική, αξιολογικές διακρίσεις (Εκδόσεις Σοκόλη, 2015). Ο Αράγης, στη σχεδόν 40σέλιδη εισαγωγή του, επισημαίνει ότι η ανθολογία του, όπως κάθε ανθολογία, αποτελεί ένα δειγματολόγιο ομοειδών κειμένων και ότι έχει, όπως συμβαίνει πάντα, τα ελεγχόμενα σημεία της, δηλαδή την υποκειμενικότητα του ανθολόγου της και τη σχετική αντιπροσώπευση των ανθολογημένων κριτικών.

Ανταλλάσσοντας ποιητικά και ψυχικά φορτία

Κώστας Γ. Παπαγεωργίου 
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις

Συνδυάζοντας φιλολογική οξυδέρκεια, βαθιά γνώση της λογοτεχνίας μας του 20ού αιώνα και αναγνωστική ευαισθησία, η Αθηνά Βογιατζόγλου στρέφει, για ακόμα μια φορά, το ερευνητικό της ενδιαφέρον στο πεδίο της ποίησης, αντιμετωπίζοντάς το ως σημείο συνάντησης διαφορετικών μεταξύ τους ποιητών και καταγράφοντας αντιδράσεις, διασταυρώσεις απόψεων και συνομιλίες που μεταπλάστηκαν δημιουργικά και αποτυπώθηκαν στις δέλτους της λογοτεχνικής μας ιστορίας με τη μορφή της παρωδίας ή του αντιλόγου. Με δεδομένο ότι η ποίηση την ενδιαφέρει ως ματιά στραμμένη προς την κοινωνία και τον κόσμο, επιχειρεί μια πρωτότυπη και φιλολογικά εύκαρπη

Γύρος της γης, στο κέντρο της Αθήνας

Δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς αν η Βίβιαν Στεργίου θα γράψει ένα επόμενο βιβλίο ή αν το έχει ήδη έτοιμο, είναι όμως γεγονός ότι με το «Μπλε υγρό» (μην αποκαλύψουμε τη σημασία του μπλε υγρού όπως συμπεραίνεται χάρη στη σποραδική του αναφορά και σε σχέση με τελείως διαφορετικούς, σύμφωνα με τις περιστάσεις, λόγους), το πρώτο της βιβλίο, ένα σύνολο δεκαέξι εκτενών διηγημάτων, ανοίγει και κλείνει ταυτόχρονα τους συγγραφικούς της λογαριασμούς με έναν τόσο εντυπωσιακά ουσιαστικό τρόπο ώστε ακόμη κι αν δεν υπήρχε οποιαδήποτε συνέχεια, να αισθάνεσαι πως η ίδια έχει προσθέσει κάτι τελεσιδίκως οριστικό στο πάνθεον της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να διαπράξει κανείς το σφάλμα, που φαίνεται να έχει

Ένα ταξίδι στην ματωμένη ιστορία του τόπου

Γράφει η Κατερίνα Καριζώνη //

 Βασίλης Τσιράκης «Οι Αλώβητοι», μυθιστόρημα, εκδόσεις Τόπος 2019
 Μια μεγάλη βουτιά στην Ιστορία αποτελεί το τελευταίο μυθιστόρημα του Βασίλη Τσιράκη με τίτλο «Οι Αλώβητοι». Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο μιας τριλογίας που αφορά την ιστορία της πόλης από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι τις ημέρες της εξέγερσης στο Πολυτεχνείο το 1973. Ο συγγραφέας μας έδωσε ένα ενδιαφέρον, χειμαρρώδες και πολυφωνικό μυθιστόρημα 500 περίπου σελίδων με ιστορική τεκμηρίωση και πολλούς και συχνά αντιφατικούς μεταξύ τους χαρακτήρες. Από την βιβλιογραφία που παραθέτει στο τέλος του βιβλίου διακρίνεται η μακρόχρονη και πλούσια ιστορική του έρευνα και η ισχυρή τεκμηρίωση των αφηγήσεών του. Έτσι λοιπόν, στο βιβλίο του που ξεδιπλώνεται σε μια μακρά περίοδο ο συγγραφέας στήνει ένα πανόραμα της Ιστορίας αλλά και της μικροϊστορίας των ανθρώπων που άλλοτε σμίγουν κι άλλοτε συγκρούονται μέσα στα δραματικά

Η ωριμότητα του παραμυθιού

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου //
 Αλέξανδρος Αδαμόπουλος: “Ο Σιμιγδαλένιος” εκδόσεις Εστία
 Αν και μπορεί να φαίνεται έτσι, ο Σιμιγδαλένιος δεν είναι έργο μόνο παιδικό. Ξαφνιάζει τον ανυποψίαστο αναγνώστη η διευκρίνιση του συγγραφέα στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου προϊδεάζοντάς τον για το περιεχόμενο. Πώς γίνεται ένα παραμύθι να αφορά τον ώριμο αναγνώστη/θεατή; Ερώτημα εύλογο και αρκούντως ενδιαφέρον, που ανατρέπει ίσως τα ειωθότα γύρω από την κατηγοριοποίηση των λογοτεχνικών ειδών. Ας τα πάρουμε, όμως, από την αρχή. Στην αρχή, λοιπόν, ήταν ένα γνωστό λαϊκό παραμύθι, από αυτά που έχουν καταγραφεί μέσα από την προφορική παράδοση του λαού μας και που σπάνια αποτελούν αφορμή έμπνευσης για να γραφεί ένα σύγχρονο έργο που να απευθύνεται σε ενήλικες (και μάλιστα λογοτεχνικό ανάγνωσμα που ταυτόχρονα

Αρετή Γκανίδου: Χαράζει ο άλλος μου εαυτός

Γράφει ο Σίμος Ανδρονίδης:
 «Όταν ανθίζουν στεναγμοί στη σάρκα η γύρη τους αναπλέει όπως ο σολομός Για να γεννήσει στα αυλάκια του εγκεφάλου Και με την άμπωτη και με την παλίρροια το ίδιο φέγγει σε επιτύμβιες μνήμες Αλλά από άλλη όψη» (Αρετή Γκανίδου, ‘Χαράζει ο άλλος μου εαυτός’). Η ποιητική συλλογή της Αρετής Γκανίδου με τον τίτλο ‘Χαράζει ο άλλος μου εαυτός’, δια-περνά την ευρύτητα των διάστικτων αναγνωρίσεων, συν-διαλέγεται με την έκτακτη επικαιρότητα, διευρύνοντας παράλληλα τα όρια της μνήμης: της μνήμης της ποιήτριας μεταξύ κατατιθέμενης λέξης-ποίησης και γενέθλιας γης, μεταξύ γενεαλογίας και τοπολογίας, εκεί όπου η ποιητική της γλώσσα προσλαμβάνει χαρακτηριστικά προβολής. Από την ‘Πολιτεία του Κάμπου’, στην εγκόλπωση συμβάντων που καθίστανται διαφορικά πεδία αναφοράς. Ξεφεύγοντας από τις παρενθέσεις, η Αρετή Γκανίδου

ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

Vassilis Nitsiakos

(ΕΘΝΟΣ, 17.11.2019)
Ο όρος «πολιτισμός» είναι δύστροπος. Στην ελληνική γλώσσα εισήχθη από τον Αδ. Κοραή για να αποδοθεί ο λατινογενής όρος civilization (civil/civilize), που σήμαινε τον πολιτισμό με την έννοια του εξευγενισμού, της εξημέρωσης των ηθών, αυτού που ονομάζουμε σήμερα «εκπολιτισμό», το αντίθετο δηλαδή της «αγριότητας», της «βαρβαρότητας», του «πρωτογονισμού». Παρέπεμπε δε και στον τεχνολογικό πολιτισμό, όπως αυτός αναπτύχθηκε από την βιομηχανική επανάσταση και έπειτα.
Η έννοια αυτή είναι διαφορετική από εκείνη της culture ( αρχικά «καλλιέργεια»),που χρησιμοποιήθηκε στις κοινωνικές επιστήμες, όπως η Κοινωνιολογία και η Ανθρωπολογία, για τον τρόπο ζωής γενικά. Ο όρος culture σε αυτό το πλαίσιο δεν χρησιμοποιήθηκε αξιολογικά, δηλαδή δεν προέκυψε από αυτήν την χρήση

ΤΑ ΤΡΙΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝ ΤΣΒΑΪΧ

του ΦΩΤΗ ΔΟΥΣΟΥ 
 Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα στο βιβλίο του Επιστολές σε έναν νέο συγγραφέα (μτφρ. Μαργαρίτα Μπονάτσου, εκδ. Καστανιώτη) τονίζει ότι ένα πεζογραφικό έργο κρίνεται από τη δύναμη της πειθούς του. Από το πόσο δηλαδή συμπαγές είναι αφηγηματικά, από το πόσο στέρεος είναι ο κόσμος που θεμελιώνει και από το πόσο γίνονται σεβαστοί οι κανόνες που το ίδιο έχει θεσπίσει. Πώς όμως επιτυγχάνεται τέτοια συνοχή; Με την αγαστή σύμπλευση και συνεργασία ύφους, θέματος, περιεχομένου και πλοκής, λέει ο συγγραφέας. Όσον αφορά την πλοκή, υπάρχουν πλείστα όσα εργαλεία και αφηγηματικοί τρόποι που μπορεί να μετέλθει κανείς για την χαλυβδώσει. Οι νέοι και

Σαρλότ Σαλομόν: Mια ζωγράφος που χάθηκε στο Άουσβιτς, ένα πνεύμα που δεν έσβησε ποτέ

Το 2018 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας το μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα Νταβίντ Φοενκινός, στο οποίο αφηγείται τη ζωή της Σαρλότ Σαλομόν, μιας ζωγράφου που δολοφονήθηκε -είκοσι έξι ετών έγκυος- στο Άουσβιτς. Αφηγείται επίσης, τη δεκαετία του ’30 στο Βερολίνο και τη δηλητηριώδη διείσδυση του ολοκληρωτισμού στην καθημερινή ζωή όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Στη σύντομη ζωή της η Σαρλότ Σαλομόν πρόλαβε να ζωγραφίσει πάνω από 1.700 έργα, ενώ έγινε γνωστή παγκοσμίως προπολεμικά από μία σειρά 700 σκίτσων με τίτλο «Ζωή; ή Θέατρο;», ένα συναρπαστικό νεωτερικό έργο στο οποίο προσπαθούσε να ανακαλύψει την ταυτότητά της – την ταυτότητα μιας Eβραίας γυναίκας και ζωγράφου στη ναζιστική Γερμανία. Ο Φοενκινός αφηγείται στο μυθιστόρημά του την παιδική της ηλικία που σημαδεύτηκε από την αυτοκτονία της μητέρας της

Βιογραφία μιας μεταιχμιακής εποχής

Χρήστος Βασματζίδης 
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις

Ο Γιόζεφ Ροτ, όταν διέμενε στο Παρίσι, κατέλυε σ’ ένα συγκεκριμένο ξενοδοχείο, το «Foyot». Τον Νοέμβριο του 1937 κατά τη διαμονή του εκεί έπειτα από κάποια ταξίδια στη Βιέννη, στο Ζάλτσμπουργκ και την Οστάνδη, πληροφορείται ότι το ξενοδοχείο πρέπει να κατεδαφιστεί. Μέχρι την τελευταία στιγμή αρνείται να εγκαταλείψει το δωμάτιό του, μα στο τέλος μετακομίζει απέναντι, στο ξενοδοχείο «De la Poste». Μόλις δύο χρόνια αργότερα κατέρρευσε στο καφέ ενός άλλου μικρού ξενοδοχείου στη Rue de Tournon, όταν πληροφορήθηκε την αυτοκτονία του φίλου του συγγραφέα, Ερνστ Τόλερ. Ο Στέφαν Τσβάιχ έγραψε γι’ αυτόν: «Μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια, ο Γιόζεφ Ροτ είχε πια όλα όσα στον αστικό κόσμο ονομάζονται επιτυχία. Ζούσε με μια νέα γυναίκα, που την

Το παρελθόν απέναντι στο παρόν

Χρήστος Κυθρεώτης 
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
 Δύο σημαντικές επανεκδόσεις

Στον «Σκοτεινό Βαρδάρη» (α΄ έκδοση, Κέδρος, 2004) η Ελενα Χουζούρη στήνει έναν ολόκληρο κόσμο για να μπορέσει να αφηγηθεί με συνέπεια και βάθος την ιστορία μιας φωτογραφίας τραβηγμένης στο Σιδηρόκαστρο το 1913. Η φωτογραφία απαθανατίζει μια ομάδα Ελλήνων προσφύγων από τo Μελένικο, που με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου πέρασε στη Βουλγαρία, και ταυτόχρονα υποβάλλει στη συγγραφέα την οπτική γωνία της αφήγησης: την αντιπαράθεση του παρόντος με το παρελθόν. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί πως η αφηγήτρια στον «Σκοτεινό Βαρδάρη» βρίσκεται σε μια σχέση διαρκούς διαπραγμάτευσης με τα αφηγούμενα και τους πρωταγωνιστές του

Ιωάννης Μασμανίδης, ποίημα

Δέν ἔχω τώρα
Σκεπάσματα ἀγκαλιές
Γιὰ νὰ κουρνιάσω
Νὰ κουκουλωθῶ

Ἡ φωνὴ τοῦ ἀγέρα πνιγμένη
Τὸ μαῦρο μέ τὸ θρῆνο συμμαχεῖ
Στὴν καρδιὰ ἀνηφορίζει

Στὴν ἀνελέητη φθορὰ παραδομένος
ραγισμένη εἰκόνα μέ κομμάτια ψυχῆς
τὴν κάφτρα νὰ μέ κυκλοφέρνει ἄπαυστα
Πουθενὰ δὲν χωρῶ πάλι

15 non fiction: Από τον παγκόσμιο πόλεμο στην παγκοσμιοποίηση…(του Σπύρου Κακουριώτη)

Κωνσταντίνος Γ. Τασσάς, Ο τελευταίος ήρωας του θρυλικού αντιτορπιλικού «Αδρίας» L-67 Γιώργος Τασσάς, Gutenberg 
 Μολονότι ο τίτλος του «ήρωα» αποδίδεται από τον γιο-συγγραφέα στον βιογραφούμενο πατέρα του, ο χαρακτηρισμός ίσως να μην μπορεί να αποδώσει σε όλο τους το εύρος τα χαρακτηριστικά μιας πράγματι «μυθιστορηματικής» ζωής, που ξεκινά από τις θάλασσες του Αιγαίου για να διατρέξει τα πέρατα του κόσμου, τις πιο πολλές φορές υπό συνθήκες απηνούς κατατρεγμού. Ο Γιώργος Τασσάς, που πέθανε τον Φεβρουάριο του 2018, σε ηλικία 92 ετών, ήταν ο τελευταίος επιζών του πληρώματος του αντιτορπιλικού «Αδρίας», που το 1943 προσέκρουσε σε νάρκη κοντά στην Κάλυμνο, με αποτέλεσμα να χάσει την πλώρη του. Βαριά τραυματισμένο το σκάφος, μετά από πρόχειρες

Κωνσταντίνος Χ. Λουκόπουλος: "Η ποίηση εντέλει θα μαγέψει"

Συνέντευξη στην Κατερίνα Λιάτζουρα

 «Και τι είναι η ζωή; Μια θυμέλη των ερειπωμένων θεάτρων, μια θυμέλη του φαίνεσθαι. Ενδημεί το ίδιο στη ζέστη και στο κρύο, αναπνέει σ’ αυτή την αφηρημένη βροχή, μα είναι κυρίως μια εντύπωση. Κι όσα ζούμε με ήλιο ή με ξερό άνεμο ή με συντροφιές ή με τόπους αντλούνται και συλλαμβάνονται περίπου σαν ένα στατικό, ηχογραφημένο τραγούδι, που δεν υπάρχει αν δεν ακουστεί»*
 Ο καλύτερος γνώστης της συγγραφικής του τέχνης είναι ο ίδιος ο συγγραφέας. Λίγα λόγια με τον Κωνσταντίνο Χ. Λουκόπουλο για την συλλογή διηγημάτων του με τίτλο «Οι πόλεις το χειμώνα» μικροκείμενα & και διηγήματα μπονζάι από τις εκδόσεις Έναστρον, 2018

Χωρίς Αποσιωποίηση ΙΙ – Σάντρο Πέννα ✔ Συνέντευξη με τους ποιητές Σπύρο Αραβανή και Αντώνη Τσόκο

Από την Αγγελική Λάλου // 
 Σάντρο Πέννα Με αφορμή το «Χωρίς αποσιωποίηση ΙΙ – αφιέρωμα σε 8 σημαντικούς ποιητές» η συντονίστρια του κύκλου Αγγελική Λάλου συζητάει με τους δύο ποιητές-συνομιλητές που θα μας ξεναγήσουν στο έργο του Σάντρο Πέννα – Σάββατο 23/11 στις 19.00 στο Free Thinking Zone
 Για ποιο λόγο δεχτήκατε να συμμετέχετε σε αυτό τον κύκλο εκδηλώσεων;
 Σπύρος Αραβανής: Οι λόγοι είναι δύο. Ο πρώτος είναι πιο προσωπικός και ενδοκειμενικός. Μου έδωσε το ερέθισμα να εισχωρήσω βαθύτερα στον ποιητικό κόσμο του Πέννα, με κινητοποίησε να τον μελετήσω ως ομιλητής του και όχι μόνο ας αναγνώστης του. Έτσι, τον γνώρισα καλύτερα. Ο δεύτερος λόγος είναι εξωκειμενικός. Είναι η πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα αυτών των ποιητικών

Susanne Abbuehl, ο Απρίλιος και η πυξίδα

του Σάκη Παπαδημητρίου 

 Πρόκειται για δύο διαφορετικές περιπτώσεις, ήτοι δύο CD της Susanne Abbuehl με τους τίτλους April και Compass, εκδόσεις της ECM. Επομένως, κατά κάποιο τρόπο, συνδέονται. Η Susanne Abbuehl έχει ξεχωρίσει τις τελευταίες δεκαετίες για τον συνολικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την παραγωγή ενός CD ή και μιας συναυλίας. Αυτός ο τρόπος είναι χωρίς αμφιβολία ο δημιουργικός. Γιατί δεν αρκεί να εμφανίζεται κάθε τόσο ένας σολίστ ή ένας τραγουδιστής ή μια τραγουδίστρια και να ερμηνεύουν με μικροπαραλλαγές το ίδιο ρεπερτόριο. (Αυτό το έχουμε εμπεδώσει στην Ελλάδα). Βέβαια, από την άλλη μεριά, είναι αλήθεια ότι τα λεγόμενα standards ή το Great American

Εκφυλισμένη Τέχνη’, 19 Ιούλη 1937

«Ο κυβισμός, ο ντανταϊσμός, ο φουτουρισμός, ο ιμπρεσιονισμός κ.λπ. δεν έχουν καμία σχέση με τον γερμανικό λαό. Γιατί όλες αυτές οι έννοιες δεν είναι ούτε παλιές ούτε μοντέρνες, είναι απλώς επιτηδευμένες φλυαρίες ανθρώπων, στους οποίους ο Θεός αρνήθηκε το αληθινό καλλιτεχνικό ταλέντο και αντί γι’ αυτό έχουν το χάρισμα να φλυαρούν και να εξαπατούν. Γι’ αυτό και διακηρύσσω για άλλη μια φορά πως έχω πάρει την αμετάκλητη απόφαση, ακριβώς όπως έκανα και με την πολιτική φαυλότητα, να ξεκαθαρίσω τη γερμανική καλλιτεχνική ζωή από όλα αυτά» 
-Αδόλφος Χίτλερ, 19 Ιούλη 1937
 Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

Γιατί ενόχλησε τόσο η «Δουνκέρκη»;

Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος

 Η ται­νία «Δουν­κέρ­κη» του Κρί­στο­φερ Νόλαν είναι μια δυ­να­τή αντι­πο­λε­μι­κή ται­νία που ανα­δει­κνύ­ει τον τρόμο, τον πα­νι­κό και την από­γνω­ση του φα­ντά­ρου στο μέ­τω­πο. Το θέμα του φιλμ είναι η διά­σω­ση του με­γα­λύ­τε­ρου μέ­ρους του βρε­τα­νι­κού στρα­τού των 400.000 στρα­τιω­τών που είχαν απο­κλει­στεί στη γαλ­λι­κή πόλη Δουν­κέρ­κη το Μάη του 1940 από τον προ­ε­λαύ­νο­ντα στρα­τό του Χί­τλερ, λίγο πριν κα­ταρ­ρεύ­σει στρα­τιω­τι­κά η Γαλ­λία. Ο σκη­νο­θέ­της κα­τα­φέρ­νει και δη­μιουρ­γεί στους θε­α­τές μια αί­σθη­ση ασφυ­ξί­ας ενώ κι­νη­μα­το­γρα­φεί συ­νε­χώς μια απέ­ρα­ντη ακτή και ανοι­χτούς ορί­ζο­ντες, και μας εντυ­πώ­νει πως οι στρα­τιώ­τες στη μάχη πα­λεύ­ουν όχι για να νι­κή­σουν τους αντί­πα­λούς τους αλλά

Ρώσικη πρωτοπορία – Σπάραγμα της τοιχογραφίας μιας επανάστασης

Γράφει η Κική Σταματόγιαννη 

 Η ρώσικη επανάσταση του 1917 δεν υπήρξε μόνο “το πανηγύρι όλων των καταπιεσμένων”. Αποδείχτηκε εξίσου η γιορτή και ο θρίαμβος της ζωγραφικής. Της καλλιτεχνικής δημιουργίας εν γένει. Εκατοντάδες και χιλιάδες καλλιτέχν(ιδ)ες διέσχιζαν τη ρωσική επικράτεια με τα τρένα της ΑΓΚΙΤ ΠΡΟΠ (αγκιτάτσια-προπαγάνδα) γεμάτα βιβλία και φυλλάδια, με τα βαγόνια ζωγραφισμένα εξωτερικά με πρωτότυπες καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις και μοντέρνους στίχους. Παντού στήνονταν κινηματογραφικές προβολές και διαλέξεις σε ανθρώπους που συνήθως δεν είχαν δει στη ζωή τους κινηματογράφο ούτε άλλη παράσταση πέρα από τη θρησκευτική λειτουργία. Ούτε βέβαια είχαν μπει ποτέ σε γκαλερί. «Από σήμερα, μαζί με την κατάλυση του τσαρικού καθεστώτος, καταργείται η ύπαρξη της τέχνης στις αποθήκες και τα ντοκ του ανθρώπινου πνεύματος […] Οι

«18 φθινοπωρινά ποιήματα» – Αφιέρωμα στο φθινόπωρο

επιμέλεια/συντονισμός αφιερώματος: Αλέξιος Μάινας

Ποιήματα με φθινοπωρινή θεματική

Αλέξανδρος Αραμπατζής

ΚΥΒΟΙ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

Ακούς; Έξω βρέχει
Αλλά η βροχή αυτή δε ρίχνει μόνο νερό
Ρίχνει μαζί μικρούς κύβους από ζάχαρη
Είναι μια βροχή σερμπέτι
Θα γλυκαθούν η γη και τα φυτά
Κάπως θα γλυκάνουν για λίγο οι άνθρωποι
Μακάρι να γλυκάνει κι η καρδιά σου
Αμφιβάλλω βέβαια – δεν πειράζει
Τουλάχιστον κάθε κύτταρο του κορμιού σου
Θα το ποτίσει το ζαχαρωμένο νερό
Και το φθινόπωρο που θα σ’ αγκαλιάσει
Θα γλυκαθεί σαν τρυφερός εραστής μαζί σου

«Ελπίζω ο θάνατός μου να αξίζει περισσότερα απ’ τη ζωή μου»

Ένα σχόλιο με αφορμή το κινηματογραφικό έργο «Τζόκερ» 
 Γράφει η Κική Σταματόγιαννη
 Η κακοσχεδιασμένη φράση με έντονα γράμματα πάνω σε ένα φθαρμένο σημειωματάριο θα μπορούσε να είναι το μότο όχι μόνο ενός ανθρώπου που βασανίζεται από ψυχικό πόνο. Αλλά το μότο κάθε ανθρώπου, που ζει στο περιθώριο μιας κοινωνίας φτιαγμένης για «κανονικούς». Κάθε ανθρώπου που πεθαίνει χωρίς να αφήσει ίχνη πάνω στη γη ή στις ζωές των άλλων. Ο σκηνοθέτης της ταινίας «Τζόκερ», Τοντ Φίλιπς, σκύβει με τρυφερότητα και ευαισθησία πάνω στο θέμα του και φτιάχνει μια σκοτεινή ιστορία για τους «μη κανονικούς». Και αυτό θα αρκούσε για να μας γοητεύσει. Όταν

Η ζωή και η δράση του Νίκου Πλουμπίδη, ανεβαίνει για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή.

Το θεατρικό έργο «ΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ» το οποίο αναφέρεται στη ζωή και την αγωνιστική δράση του μαρτυρικού ήρωα του Κομμουνιστικού Κινήματος  Νίκου Πλουμπίδη, ανεβαίνει για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή.

***

Η πρεμιέρα της παράστασης θα πραγματοποιηθεί

το Σάββατο 23 Νοέμβρη και ώρα 9:00 στο «Θέατρο της Ημέρας».

***

Από μια μόνο λέξη: αναζητώντας το νόημα της χαμένης προφορικής παράδοσης

Γράφει η Αίγλη Μπρούσκου, Κοινωνική ανθρωπολόγος 
 Τα παραμύθια και n σχεδόν παγκόσμια εξάπλωσή τους είναι ένα από εκείνα τα ανθρωπολογικά φαινόμενα που δεν περίμεναν την παγκοσμιοποίηση του εικοστού και του εικοστού πρώτου αιώνα για να εμφανιστούν. Εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ίσως και χιλιάδες, έχουν μεταφερθεί προφορικά από χώρα σε χώρα, από λαό σε λαό, διαμορφώνοντας έτσι μια κοινή παγκόσμια κληρονομιά που φαίνεται πως κατάφερε να εισχωρεί κάθε φορά και να εγκαθίσταται σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, παίρνοντας μορφές εξαιρετικά οικείες, χωρίς ωστόσο να χάνει τα παγκόσμια στοιχεία του. Τα παραμύθια είναι n πιο παγκόσμια από όλες τις προφορικές αφηγηματικές μορφές του ανθρώπινου πολιτισμού. Από την άλλη τα παραμύθια έχουν εδώ και αιώνες μια διαλεκτική σχέση με τη γραπτή λογοτεχνία όλων των εγγράμματων πολιτισμών, από την αρχαία Κίνα και Ινδία, την Περσία, τη Μεσοποταμία, την Αίγυπτο και την Ελλάδα, τον Ρωμαϊκό κόσμο, τον Δυτικό και

Το άλγος του ξεριζωμού...

 Παναγιώτα Ψυχογιού
 Η νοσταλγία είναι ο κοινός τόπος της μετανάστευσης των Ελλήνων στην Αμερική ή την Γερμανία, των πολιτικών προσφύγων του εμφυλίου, των προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής, των Ελλήνων μεταναστών του 70, των οικονομικών μεταναστών προς την Ελλάδα, των παλιννοστούντων, των πρόσφατων Ελλήνων μεταναστών του 2010 και των προσφύγων του σήμερα. Από την τραγωδία ως το δημοτικό τραγούδι η λογοτεχνία έχει πηγή έμπνευσης τα θέματα της περιπλάνησης, του νόστου, της προσφυγιάς. Ο ξεριζωμός και η μοναξιά της Λιαλιώς την αναγκάζουν να καταφύγει στη νοσταλγία και στο όνειρο για επιστροφή στην πατρίδα, στους δικούς της

Ο μαγικός Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

 Παναγιώτα Ψυχογιού

 Πάντα οι Έλληνες τουλάχιστον, αυτοί της δεκαετίας του εξήντα και του εβδομήντα, αγαπούσαν ιδιαίτερα τους Ρώσους συγγραφείς, από εκείνη την εποχή στην εφηβεία που μαγευόμαστε από τον κόσμο των βιβλίων, και τα βιβλία ήταν οι σύντροφοι που σμίλεψαν τις ψυχές μας. Μεγαλύτερη αγάπη, ο Ντοστογιέφσκι. Μας τραβούσαν οι συζητήσεις φιλοσοφικού περιεχομένου στο έπος των Αδελφών Καραμαζόφ, ο πρίγκιπας Μίσκιν που ενσάρκωνε την ιδέα της αγάπης που ταυτίζεται με την αυταπάρνηση, ο Μίσκιν που πάσχει, χαίρεται, συμπονά, ερωτεύεται, αλλά που η πραγματική ζωή τον υπερβαίνει. Θα υποκύψει κι' αυτός, όπως και η Ναστάσια Φιλίπποβνα και ο Ραγκόζιν, στον αδυσώπητο νόμο των ἀνθρώπινων παθών, που συχνά οδηγεί στο θάνατο ή στην τρέλλα. Ο Μπαχτὶν

Το σπιρτόκουτο

Ήμασταν στοιβαγμένοι στο σπιρτόκουτο. Έτσι λέγαμε το σπίτι γιατί ήτανε μικρό. Το μήνα Αύγουστο σπάσαμε κάθε προηγούμενο. Τριάντα ψυχές, ο ένας πάνω στον άλλο. Δεν μπορούσες να γυρίσεις ούτε πλευρό. Κάθε πρωί περίμενες να βγούνε οι πρώτοι και ύστερα κατηφόριζες τη σκάλα για την έξοδο. Απέναντι από το σπίτι υπήρχε μια μαρκέτα. Όποιος είχε λεφτά αγόραζε ψωμί και έτρωγε, οι υπόλοιποι σχολιάζαμε τις μπουκιές του. Ο ντόπιος μπακάλης μας κοίταζε αφ υψηλού. Ακόμη και τα ρέστα τα έδινε από απόσταση. Δεν ήθελε επαφές και αγγίγματα. Ήμασταν αναγκαίο κακό. Φυσικά θα προτιμούσε να του αδειάσουμε τον τόπο, θα έχανε όμως χρήματα και αυτό μέτραγε περισσότερο. Την ίδια άποψη είχαν όλοι στην γειτονιά. - Απολίτιστοι, μαυριδεροί και αντίχριστοι, μας

Δεν – του Τόμας Χουντ

Mετάφραση: Ασημίνα Ξηρογιάννη

Δεν υπάρχει ήλιος – δεν υπάρχει φεγγάρι!
Κανένα πρωί – κανένα μεσημέρι –
καμία αυγή –
Δεν υπάρχει ουρανός – καμία γήινη θέα
Δεν υπάρχει απόσταση που να δείχνει μπλε –
Δεν υπάρχει οδός – δεν υπάρχει δρόμος
Δεν υπάρχει ΄΄η άλλη πλευρά των πραγμάτων΄΄–
Δεν υπάρχει τέλος σε οποιαδήποτε σειρά –
Καμία ένδειξη για το πού oδηγούν οι Στροφές –
Καμιά κορυφή σε κανένα καμπαναριό –
Καθόλου αναγνωρίσεις οικείων ανθρώπων –
Δεν υπάρχουν ευγένειες που να τους προβάλλουν!
Ποτέ κανένα ταξίδι – καμία μετακίνηση,
Δεν υπάρχει η παραμικρή ιδέα για τον τρόπο – καμία σύλληψη
Κανένα πέρασμα – με γη ή ωκεανό
Καμιά αλληλογραφία – κανένα ταχυδρομείο
Δεν υπάρχουν νέα από κάποια ξένη ακτή
Κανένα πάρκο – κανένα δαχτυλίδι – καμιά απογευματινή ευγένεια –
Καμία συντροφιά – καμία τρυφερότητα –
Καμία ζεστασιά, καμία χαρά, καμία υγιεινή ευκολία
Καμία άνετη αίσθηση σε κανένα μέλος
Καμία σκιά, καμία λάμψη, καθόλου πεταλούδες ή μέλισσες
Καθόλου φρούτα, καθόλου λουλούδια, καθόλου φύλλα, καθόλου πουλιά
Νοέμβριος!

[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]

http://frear.gr/?p=26132&fbclid=IwAR0tDoB9mPdEFa6e1w3jsBLpqj5-5HVhHMI161ZyilAVTy4AP3w-Y7V33h0

Υπό διαρκή ξενότητα

Πέτρος Γκολίτσης 
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
 Ο Κώστας Καναβούρης (Καβάλα, γεν. 1955), ποιητής, αρθρογράφος και παραγωγός εκπομπών λόγου στο Τρίτο Πρόγραμμα, μας κομίζει την «Αποθήκη καταλοίπων ηδονής», το ένατο ποιητικό βιβλίο του. Πρόκειται για έναν δάνειο τίτλο. Δοσμένο από τον Joseph Schneller −ενός εκ των τριακοσίων χιλιάδων ψυχικά νοσούντων εκτελεσμένων από τους ναζί την περίοδο 1939-1945, στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευθανασίας Τ4− στο κολοσσιαίων διαστάσεων κτίριο που σχεδίασε στα

Τριάντα έξι διανοούμενοι για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο

Αντιδράσεις έχει προκαλέσει η έκδοση του βιβλίου «Τα εσώψυχα του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Μια εκ βαθέων δεκαετής συνομιλία 2004-2012» (Ιανός, 2019) με εξομολογήσεις, σχόλια και χαρακτηρισμούς του θεσσαλονικιού ποιητή για πρόσωπα της λογοτεχνικής μας ζωής στη διάρκεια πολυετών συνομιλιών του με την πεζογράφο και καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Σωτηρία Σταυρακοπούλου. Τη διαμαρτυρία τους για «ηθικά επιβεβλημένους» λόγους εκφράζουν με ανοιχτή επιστολή τριάντα έξι πανεπιστημιακοί καθηγητές, συγγραφείς, εκδότες περιοδικών κυρίως από τον ακαδημαϊκό και λογοτεχνικό χώρο της Θεσσαλονίκης. 
 Η διαμαρτυρία την οποία υπογράφουν οι 36 γράφει τα εξής:

Τα ίχνη του πατρικού τραύματος (της Κατερίνας Σχινά)

Πρώτος μας προϊδέασε ο Φρόυντ, και οι επίγονοί του μας το επανέλαβαν σε όλους τους τόνους: οι αναμνήσεις μας έχουν επεισοδιακό χαρακτήρα. Τείνουμε να στραγγαλίζουμε τους τραυματικούς απόηχους, να συνθλίβουμε τις οδυνηρές στιγμές, να θεραπεύουμε τον πόνο λησμονώντας τον. Ό,τι θυμόμαστε ίσως και να μην είναι παρά ανούσια και τετριμμένα περιστατικά, που ανασύρονται για να καλύψουν τα πιο ανησυχητικά ίχνη του παρελθόντος μας. Μπορεί λοιπόν να είμαστε πράγματι όσα έχουμε ξεχάσει. Μικρά «νησιά μνήμης», μνήμης στρεβλής, παραποιημένης, μισερής, ενώ γύρω μας κοχλάζει η θάλασσα του παρελθόντος. Κι αυτή η θάλασσα στο βιβλίο του Ηλία Μαγκλίνη είναι οίνοψ πόντος, σκούρο, αδιαπέραστο, κρασάτο νερό, άλλοτε στο χρώμα του σκοτωμένου αίματος,

Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία

Ελληνική πεζογραφία:
 Μάρω Δούκα «Πύλη εισόδου», εκδ. Πατάκη, σελ. 344
 Μονόλογος παιχνίδι, στασίδι, αποκούµπι µιας γυναίκας στον προθάλαµο του γήρατος. Ξυπνάει και είναι νέα. Ξυπνάει και είναι γριά. Ανάλογα µε τη διάθεσή της. Με τον ύπνο που έχει κάνει. Στην Αθήνα του σήµερα, όπως τη ζει, όπως την έζησε, όσο την έζησε. Με τα δικά της πρόσωπα. Τη δική της φωνή. Τη δική της ορθοστασία. Πύλη εισόδου: Στο αχανές του κυβερνοχώρου. Το πέρασµα από τη µια στην άλλη όψη. Από το εδώ στο εκεί. Ανέµελα, αθόρυβα, φασµατικά, εις το διηνεκές. Αλόγιστα προς τα ρηχά, τα λασπερά, τα άπατα της µέρας που έφυγε. Από το εδώ στο εκεί. Συρτά, αµίλητα, προς τη µοναδική βεβαιότητα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ - Το αγόρι και η πόρτα

Εκεί που έπεσε

είναι μια κόκκινη λίμνη,

ένα κόκκινο δέντρο,

ένα κόκκινο πουλί.

Σηκώθηκε όρθια η πεσμένη καγκελόπορτα-

χιλιάδες άλογα.

Λαός καβαλίκεψε.

Κομνηνέ! – φωνάξαμε.

Γύρισε και μας κοίταξε

δε φορούσε επίδεσμο

ούτε στεφάνι.

Άσπρα άλογα, κόκκινα άλογα

και μαύρα, πιο μαύρα-

καλπασμός, – η ιστορία

Να προφτάσουμε.

Σύμβολα και σκιές στο “Μαύρο Νερό” του Μιχάλη Μακρόπουλου (της Πόλυς Χατζημανωλάκη)

Με το Μιχάλη Μακρόπουλο έχουμε φυσικά συναντηθεί, αλλά δεν γνωριζόμαστε. Μοιραζόμαστε όμως, όπως κατάλαβα συν τω χρόνω, την αγάπη για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, για τον Αντρέι Ταρκόφσκι. Χαίρομαι λοιπόν που με αφορμή το έργο του, μου δίνεται η ευκαιρία μιας βαθύτερης πνευματικής ανταλλαγής μιας πιο ουσιαστικής γνωριμίας. Διάβασα το «Μαύρο νερό» από τους πρώτους, Ιούλιο μήνα. Δεν πήγε αμέσως ο νους μου στο τι κρύβει ο τίτλος – τη συσχέτιση με το πετρέλαιο και τις εξορύξεις στην προσφιλή περιοχή της Ηπείρου. Λίγους μήνες πριν, Απρίλιος και κατά σύμπτωσιν 26 Απριλίου ήταν η μέρα που είχα διαβάσει τα «Ρηχά νερά» του Άκη Παπαντώνη και αυτό από την Κίχλη. Σκεφτείτε ήταν ακριβώς η μέρα- η επέτειος που είχε συμβεί η καταστροφή στο Τσερνομπύλ και χωρίς να το ξέρω εκείνη την ημέρα το βιβλίο μου έλεγε “διάβασέ με”. Το

Και πάλι για τα Cantos (του Γιώργου Βέη)

Κάθε μία από τις πολλές μεταφράσεις στη γλώσσα μας έργων του δεκατετράγλωσσου  Έζρα Πάουντ διεκδικεί, οίκοθεν νοείται,τα αριστεία της συγκεκριμένης ρητής μεταποίησης. Βέβαια, τα όρια που ενδεχομένως τιμά κάθε φορά ο περιβόητος προδότης / μεταφραστής προκαθορίζουν την επιτυχία ή μη του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Οφείλει να γνωρίζει φέρ΄ ειπείν ότι ο οργίλος, σκληροπυρηνικός ποιητής των Cantos, ο οποίος μας κληροδότησε ορισμένα από τα

Η κάθοδος της Αυστρίας, σκαλί σκαλί, προς την κόλαση

ΤΟΜΑΣ ΜΠΕΡΝΧΑΡΝΤ 
Αυτοβιογραφία εκδ. Εξάντας,
μτφρ. Βασίλης Τομανάς,
σελ. 745
 ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ
 Τα χρόνια των ξενοδοχείων
εκδ. Αγρα, μτφρ.
Μαρία Αγγελίδου, σελ. 378
 «Πικρόχολος, δύστροπος και σκυθρωπός, έκρυβε τη δειλία του πίσω από μια ευέξαπτη ντροπαλοσύνη, μια ταπεινότητα η οποία στην πραγματικότητα ήταν υπεροψία. Δεν ήταν ο αξιαγάπητος Αυστριακός, ήταν μάλλον το αντίθετο: ένας δυσάρεστος, σκοτεινός άνθρωπος». Ειπώθηκε πως καλύτερη περιγραφή για τον Αυστριακό συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ (1931-1989) δεν θα μπορούσε να έχει γραφτεί. Κι όμως, τα παραπάνω λόγια δεν γράφτηκαν γι’ αυτόν, αλλά για τον επίσης συγγραφέα Φραντς Γκρίλπαρτσερ (1791-1872), από τον διάσημο συμπατριώτη τους Γιόζεφ Ροτ (1894-1939). Η επανέκδοση από τον «Εξάντα» της εξαντλημένης εδώ και χρόνια

Τζ. Ουνγκαρέττι: Ο ποιητής της λέξης, της ομορφιάς και της σιωπής

Φοίβος Γκικόπουλος 
Μόνον ένας ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να μιλήσει, δίχως οδυνηρές αυταπάτες, για την ελευθερία. Μόνον ένας ελεύθερος ποιητής μπορεί να μας βοηθήσει να ανασκευάσουμε εκείνη τη λεπτή γραμμή που ενώνει το να κάνει ποίηση με την έννοια της ελευθερίας. Ο Ουνγκαρέττι –το μαρτυρούν η βιογραφία του και οι επιλογές ζωής- υπήρξε ένας ελεύθερος άνθρωπος και ένας μεγάλος ποιητής. Οι κριτικοί της εποχής του τον χαρακτήρισαν ως «την πιο δυνατή ποιητική προσωπικότητα των τελευταίων χρόνων». Μια κριτική βασισμένη στα ποιήματά του που ο ίδιος ποτέ δεν διέψευσε. Είναι ελεύθερη η γλώσσα του, αλλά είναι ολόκληρη η ποίησή του ελεύθερη, σημαδεμένη από μια

Τόνι Μόρισον: «Αγαπημένη»

Katerina Schina (Fb)

 Στον πρόλογο της "Αγαπημένης" που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, η Τόνι Μόρισον περιγράφει τη στιγμή, που έχοντας εγκαταλείψει την άχαρη δουλειά της στον εκδοτικό οίκο Random House, όπου την αντιμετώπιζαν με καχυποψία επειδή τα βιβλία που πρότεινε και επιμελούνταν "δεν απέφεραν 'χοντρά λεφτά'", αποφασίζει ότι θα ζήσει αποκλειστικά από το γράψιμο. Είναι μια στιγμή επιφοίτησης, θα έλεγε κανείς, μια στιγμή άγριας ελευθερίας. Όταν ο φόβος για τον βιοπορισμό υποχωρεί υπέρ μιας αίσθησης αυτονομίας που, έστω στιγμιαία, αψηφά την ασφάλεια:

Μαθήματα οδήγησης

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης

 Τέσσερις τα ξημερώματα σε άδειο δρόμο. Ξεκινώ με χαμηλή ταχύτητα. Με προσπερνά ένα άλλο αυτοκίνητο σαν σίφουνας. Τα καψουροτράγουδά του στη διαπασών. Ογδόντα μέτρα παρακάτω σταματάει απότομα. Μόλις που προλαβαίνω να φρενάρω. Θέλω να τον πλευρίσω. Κάτι για τη μαμά του να του πω. Ή για τον δάσκαλο οδήγησης. Ή για τη σκυλάδική του την κουλτούρα. Ή να το γυρίσει στην πορτοκαλάδα αν τον πειράζει το αλκοόλ. Αλλά έχει ανοίξει την πόρτα. Κατεβαίνει

Η Μάρω Δούκα, η κυρία Αφεντούλα κι εμείς (της Κυριακής Μπεϊόγλου)

Πολύ την αγάπησα την κυρία Αφεντούλα. Κι ας μην ταιριάζουμε σε όλα. Ίσως η φίλη της η Αίθρα ταιριάζει περισσότερο στο προφίλ μιας γυναίκας της εποχής μας. Η Αφεντούλα είναι η ηρωίδα στο καινούργιο βιβλίο της Μάρως Δούκα «Πύλη Εισόδου»(εκδόσεις Πατάκη). Να σας την συστήσω πρώτα και μετά θα σας πω όσα συνέβησαν μεταξύ μας. Η κυρία Αφεντούλα Καλημέρη- με το πατρικό της που είναι κομψό θα ήθελε να σας τη συστήσω και όχι με το επώνυμο του άντρα της το Μπακάλογλου που της φαίνεται βαρύ και μπουνταλάδικο-είναι χήρα του Αιμίλιου και μητέρα τριών κοριτσιών, γυναικών πια. Φαίνεται ηλικιωμένη, είναι 69 χρόνων, μα δεν θα το έλεγα. Το

Η HuffPost προτείνει: 10 + 1 βιβλία που αξίζει να διαβάσετε τον Νοέμβριο

Η HuffPost κάνει μια βόλτα στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, καταγράφει τις νέες αφίξεις και προτείνει.
 «Μεγάλος αδερφός» του Μαΐρ Γκουβέν (μετάφραση Λίζυ Τσιριμώκου, εκδόσεις Ίκαρος)
Ο «Μεγάλος αδερφός» τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα 2018 -το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας- απέσπασε το 2018 τα βραβεία Première και Régine Deforges, και βρέθηκε στη μακρά λίστα του βραβείου Médicis 2017. Το συναρπαστικό αυτό μυθιστόρημα απέσπασε εξαιρετικές κριτικές, τόσο για το θέμα του, τον ιδιαίτερο ρυθμό της ιστορίας, όσο και για το ύφος της καθομιλουμένης γλώσσας που χρησιμοποιείται στις λαϊκές συνοικίες του Παρισιού. Ο μεγάλος αδερφός είναι οδηγός ταξί, κλεισμένος έντεκα ώρες την ημέρα στην «καμπίνα» του. Μόνιμα συνδεδεμένος στο ραδιόφωνο, ντρέπεται για τη ζωή του και τον κόσμο που ανοίγεται από την άλλη μεριά του παρμπρίζ. Ο μικρός αδερφός του βρίσκεται στη Συρία για ιδεολογικούς

Σάντρο Πέννα: «Λίγος πυρετός»

Φοίβος Γκικόπουλος

Εδώ και μερικές μέρες είχε λίγο πυρετό. Για την ακρίβεια, ήταν βέβαιος ότι είχε φυματίωση. Ήξερε, μ’ άλλα λόγια, ότι θα πεθάνει. Όμως έπρεπε οπωσδήποτε να κόψει τα μαλλιά του και να ξυριστεί. Ναι, είχε κατασταλάξει πως αυτός που γνωρίζει ότι θα πεθάνει δεν μπορεί να ξεφύγει από εκείνα που κάνουν όλοι. Οι σκέψεις που φέρνει μια παρόμοια ψυχική κατάσταση είναι, βέβαια, διαφορετική από τον ένα στον άλλο, μα καταλήγεις τελικά να πας στο κουρείο. Ενεργείς με τη νωθρή εκείνη απελπισία που παραμονεύει στο βάθος, αλλά το πιο θλιβερό απ’ όλα είναι που ξέρεις καλά πως δεν έχεις άλλη επιλογή από τα καθιερωμένα. Έτσι μπήκε στο κουρείο. Μαλλιά και ξύρισμα. Δεν έχει νόημα τώρα πια να κάνεις οικονομία μια λιρέτα και να ξυριστείς μόνος σου. Εξάλλου, ένιωθε κιόλας ευχαρίστηση στη σκέψη πως θα καθόταν για πολύ εκεί (πράγμα που του φαινόταν σωστό μαρτύριο όταν ήταν καλά). Ο νεαρός που είχε αρχίσει να κάνει κόλπα με το ψαλίδι πάνω απ’ το κεφάλι του

Eυάγγελος Χεκίμογλου: Έφορος του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης

Το Εβραϊκό Μουσείο λειτουργεί από το 2001. Στόχος της δημιουργίας του ήταν η διατήρηση της μνήμης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και η συγκέντρωση κειμηλίων που μαρτυρούν τη μακρόχρονη παρουσία τους στην πόλη. Με αφορμή τα εγκαίνια της νέας πτέρυγας, που έγιναν την περασμένη εβδομάδα, ο Ευάγγελος Χεκίμογλου, curator του ΕΜΘ, μας μιλάει για τη νέα φάση στην οποία εισέρχεται το μουσείο μετά την επέκτασή του, για την επανασύνδεσή του με την παλιά εβραϊκή γειτονιά, αλλά και τη σημασία του για τους Εβραίους σε ολόκληρο τον κόσμο.